«Το γεγονός ότι το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής απονεμήθηκε σε ερευνητές του κλίματος δείχνει ότι ο κόσμος έπρεπε να είχε ακούσει τους ειδικούς νωρίτερα. Τώρα ο χρόνος είναι λίγος, αλλά σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουμε ακόμα το αξιόπιστο πλαίσιο που απαιτείται για την αποτελεσματική προστασία του κλίματος. Μαζί με τα κίνητρα της αγοράς, οι κατάλληλες συνθήκες μπορούν να οδηγήσουν την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για τη μετατροπή της παγκόσμιας οικονομίας σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Είναι καλό που ο ρόλος των επιχειρήσεων στην προστασία του κλίματος συζητείται εδώ στη Γλασκώβη. Μία από τις βασικές προτεραιότητες της Munich Re – τόσο ως ασφαλιστική εταιρία όσο και ως επενδυτής – είναι να βοηθήσει τις νέες τεχνολογίες για μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα να επιτύχουν αληθινές καινοτομίες» δήλωσε ο Joachim Wenning, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Munich Re σε ειδική ενημέρωση των ΜΜΕ στο πλαίσιο της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP26).

Οι κίνδυνοι αυξάνονται

Όπως αναφέρει η Munich Re, η τελευταία Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο, δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο συμβάλλει στις καιρικές και κλιματικές ακραίες συνθήκες που πλήττουν όλο τον κόσμο. Καθώς η θερμοκρασία συνεχίζει να αυξάνεται, διαφορετικά είδη ακραίων καιρικών φαινομένων θα γίνονται ακόμη πιο συχνά σε διάφορες περιοχές του κόσμου. Για παράδειγμα, ακραίες παράκτιες πλημμύρες που συνέβαιναν μια φορά τον αιώνα σε ορισμένες περιοχές θα μπορούσαν τώρα να συμβαίνουν κάθε λίγα χρόνια λόγω της αύξησης της στάθμης των ωκεανών.

«Όσο περισσότερο ως παγκόσμια κοινότητα αποτυγχάνουμε να καταπολεμήσουμε σωστά την κλιματική αλλαγή, τόσο χειρότεροι θα είναι οι κίνδυνοι που θέτουν οι φυσικές καταστροφές και οι συνακόλουθες απώλειες», λέει ο Ernst Rauch, υπεύθυνος για θέματα που αφορούν το κλίμα και γεωεπιστήμονας στην Munich Re.

Επιπλέον, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι τουλάχιστον εν μέρει, υπεύθυνη για την τεράστιας κλίμακας τελευταία καταστροφική πλημμύρα που έπληξε την Κεντρική Ευρώπη, λόγω των ακραίων βροχοπτώσεων που σημειώθηκαν τον Ιούλιο του 2021. Με εκτιμώμενες συνολικές απώλειες 46 δισ. ευρώ, ήταν η πιο δαπανηρή φυσική καταστροφή στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. Από αυτές τις ζημίες, πάνω από 9 δισ. ευρώ ήταν ασφαλισμένες.

Η ανθρώπινη προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι απαραίτητη. Εστίαση στην ανθεκτικότητα

Σύμφωνα με την Munich Re, οι κοινωνίες πρέπει να προσαρμοστούν στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Μόνο τότε μπορεί να μετριαστεί η περαιτέρω αύξηση των απωλειών και να προστατευθούν ζωές. Από οικονομικής και ανθρωπιστικής σκοπιάς, ένα μεγαλύτερο ποσοστό των κινδύνων φυσικών καταστροφών θα πρέπει να επιβαρύνουν τους ασφαλιστές, δηλαδή να κατανέμονται σε περισσότερες πλάτες. Το ασφαλιστικό κενό στις βιομηχανικές χώρες έχει συρρικνωθεί τα τελευταία 40 χρόνια. Σήμερα, οι μισές απώλειες είναι ασφαλισμένες, σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1980 όπου ήταν ασφαλισμένο το ένα τέταρτο αυτών. Είναι μια διαφορετική ιστορία στις αναπτυσσόμενες και τις αναδυόμενες χώρες, πολλές από τις οποίες έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την κλιματική αλλαγή. Όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες, περισσότερο από το 90% όλων των ζημιών που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές σε τέτοιες χώρες παραμένουν ανασφάλιστες.

Σε πολλά από αυτά τα μέρη, οι εθνικές ή υπερεθνικές συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα θα μπορούσαν να βοηθήσουν - με ασφαλιστικές λύσεις που αναπτύσσονται από κοινού από τον ιδιωτικό ασφαλιστικό τομέα και τις κυβερνήσεις, καθώς και την υποστήριξη των χωρών χορηγών ή του ΔΝΤ. Η Munich Re ενισχύει αυτές τις ΣΔΙΤ συμμετέχοντας σε πολυάριθμες διεθνείς πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένης της Πρωτοβουλίας Βιώσιμων Αγορών (SMI) και του Φόρουμ Ανάπτυξης Ασφαλίσεων (IDF).

Η αυξημένη διεθνής χρηματοδότηση είναι ένα ουσιαστικό δομικό στοιχείο που σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι σε πολλές χώρες μπορούν να αντέξουν οικονομικά τη σύναψη ασφάλισης που θα εξασφαλίσει τα προς το ζην σε περίπτωση καταστροφής. Ως μέρος της διαδικασίας COP, πριν από αρκετά χρόνια οι  βιομηχανοποιημένες χώρες ανά τον κόσμο δεσμεύτηκαν να παρέχουν 100 δισ. δολάρια ετησίως για μέτρα μετριασμού και προσαρμογής. Μέρος αυτών των χρημάτων επρόκειτο να διατεθεί για λύσεις μεταφοράς κινδύνου. Ωστόσο, το συνολικό ποσό - στόχος δεν έχει επιτευχθεί και οι εταιρικές σχέσεις με τις κυβερνήσεις τους, οι οποίες είναι απαραίτητες για την εξεύρεση ασφαλιστικών λύσεων προσανατολισμένων στις ανάγκες των χωρών χαμηλού εισοδήματος, δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί επαρκώς.

Όμως η εμπειρία δείχνει ότι η πρόληψη κινδύνων, με τη μορφή λύσεων μεταφοράς κινδύνου, μπορεί επίσης να λειτουργήσει σε χώρες με χαμηλά μέσα εισοδήματα. Από αυτή την άποψη, οι παραμετρικές καλύψεις, δηλαδή η κάλυψη που βασίζεται σε προκαθορισμένους, αντικειμενικά μετρήσιμους δείκτες, μπορεί να είναι μια καλή περίπτωση. Οι ασφαλιστές καταβάλλουν ένα συμβατικά συμφωνημένο ποσό όταν ενεργοποιηθεί η κάλυψη, π.χ. για καταιγίδες, σε περίπτωση υπέρβασης ορισμένης ταχύτητας ανέμου ή όγκου βροχοπτώσεων. Με αυτόν τον τρόπο, οι αιτούντες μπορούν να λάβουν γρήγορα βοήθεια, επωφελούμενοι από την ταχεία επεξεργασία και πληρωμή των απαιτήσεων, όταν χρειάζονται επειγόντως ρευστότητα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ταμείο Caribbean Catastrophe Risk Insurance Facility (CCRIF) που αναπτύχθηκε το 2007 στην Καραϊβική, με τη συμβολή της Munich Re. Το CCRIF εγγυάται πληρωμές εντός 14 ημερών μετά από μια φυσική καταστροφή στις συμμετέχουσες χώρες, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα για προσπάθειες αποκατάστασης. Στα τέλη του 2020, το CCRIF πλήρωσε πάνω από 30 εκατομμύρια δολάρια στη Νικαράγουα λίγο αφότου χτυπήθηκε από δύο τυφώνες. Η Munich Re είναι ένας από τους σημαντικότερους αντασφαλιστές του CCRIF.

Για την καλύτερη ανταπόκριση σε φυσικές καταστροφές, απαιτείται δομημένη διαχείριση κινδύνων σε εθνικό επίπεδο - με σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες για τη διασφάλιση άμεσης δράσης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Στον ιδιωτικό τομέα, έχει δημιουργηθεί η θέση του διευθυντή κινδύνων (chief risk officer - CRO), ο οποίος έχει την εποπτική εικόνα των μεγαλύτερων κινδύνων που μπορεί να απειλήσουν την εταιρία. Οι CRO είναι υπεύθυνοι για την πρόληψη των κινδύνων και την εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Σε κρατικό επίπεδο, τα μεμονωμένα τμήματα συχνά επικεντρώνονται μόνο στους κινδύνους που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά τους. Συχνά λείπουν ολοκληρωμένες αξιολογήσεις, πόσο μάλλον ολοκληρωμένη ευθύνη. Ως αποτέλεσμα, η πρόληψη καταστροφών συχνά παρεμποδίζεται από κακώς καθορισμένες ευθύνες σε αυτές τις χώρες.

«Η ύπαρξη ενός είδους κυβερνητικού CRO θα σήμαινε ότι υπάρχει κάποιος που γνωρίζει όλους τους κύριους κινδύνους για την κοινωνία – και που είναι υπεύθυνος για τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα και για την αποκατάσταση των ζημιών που έχουν προκληθεί από τις καταστροφές», εξηγεί ο κ. Joachim Wenning.

Όλοι είναι υπέρ της προστασίας του κλίματος, αλλά κανείς δεν θέλει να αναλάβει το κόστος

Για την προστασία του κλίματος, είναι απαραίτητη η ταχεία και διαδοχική κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων. Αλλά αυτό δεν θα είναι φθηνό. Τα τελευταία χρόνια, περισσότερα από 300 δισ. δολάρια ετησίως επενδύθηκαν παγκοσμίως σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μόνο για παραγωγή ενέργειας - ποσό που θα πρέπει να τετραπλασιαστεί έως το 2030. Επιπλέον, θα χρειαστούν σημαντικές επενδύσεις σε δίκτυα και αποθήκευση. Για να καλύψουν αυτά τα κόστη, οι εταιρίες χρειάζονται ελευθερία κινήσεω και σταθερότητα.

Μια αρκετά υψηλή τιμή διοξειδίου του άνθρακα άνω των 100 δολαρίων ανά τόνο έως το 2030, η οποία κατέστη δυνατή από ολοκληρωμένα συστήματα εμπορίας με σταθερό στόχο «καθαρές μηδενικές» εκπομπές έως το 2050, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο για τεχνολογίες φιλικές προς το κλίμα. Ως προσωρινή λύση, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ένας φόρος διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, οι οικονομικές δυσκολίες πρέπει να αντισταθμιστούν, συμπεριλαμβανομένης ίσως της αναδιανομής ενός μεριδίου των φορολογικών εσόδων διοξειδίου του άνθρακα σε άτομα με χαμηλό εισόδημα.

Οδικοί χάρτες για την κλιματική ουδετερότητα. Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ παρουσιάζει πολλά δυνατά σημεία

Όσον αφορά την επίτευξη των κλιματικών στόχων που τέθηκαν το 2015, σχεδόν κάθε περιοχή σε όλο τον κόσμο εξακολουθεί να στερείται οδικού χάρτη. Μια φιλόδοξη προσέγγιση είναι η Πράσινη Συμφωνία της Ευρώπης, η οποία περιλαμβάνει έναν σαφή μακροπρόθεσμο στόχο, ενδιάμεσους στόχους και επιμέρους στόχους για συγκεκριμένες χώρες. Είναι επίσης λογικό να χρησιμοποιηθούν μέσα όπως η τιμή του διοξειδίου του άνθρακα ως ένα συγκεντρωτικό μέσο για την επιβολή κανόνων όσο αφορά την εμπορία εκπομπών, μαζί με ένα σαφές σχέδιο μείωσης. Μια άλλη αξιόλογη στρατηγική θα ήταν η διεθνής συνεργασία για την κατασκευή εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε εκείνες τις χώρες όπου θα είναι πιο αποτελεσματικές. Για την Ευρώπη, αυτό θα σήμαινε κυρίως αξιοποίηση της αιολικής και υδάτινης ενέργειας στο βορρά, και μεγαλύτερη εστίαση στην ηλιακή ενέργεια στο νότο. Μια μελέτη που διεξήχθη από το Ινστιτούτο Fraunhofer πριν από χρόνια έδειξε πόσο αποτελεσματικά θα μπορούσε να επιτευχθεί η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χρησιμοποιώντας μια τέτοια προσέγγιση. Επιπλέον, η συντονισμένη χρηματοδότηση για τεχνολογίες μηδενικής καθαρής κατανάλωσης ενέργειας που απομακρύνουν το διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα θα ήταν σημαντική, καθώς η διαδικασία είναι επί του παρόντος περίπλοκη και δαπανηρή. Από αυτή την άποψη, χρειάζονται επειγόντως τεράστια άλματα.

«Μόνο με την πραγματοποίηση επαρκών επενδύσεων στη μετάβαση προς τη μηδενική καθαρή κατανάλωση ενεργείας και στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκποµπές των βιομηχανοποιημένων κοινωνιών θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε το βιοτικό μας επίπεδο και να μετριάσουμε τις κοινωνικές δυσκολίες - ενώ παράλληλα θα ανοίξουμε το δρόμο για μεγαλύτερη ευημερία στις φτωχότερες χώρες. Η πολιτική για το κλίμα θα πετύχει εάν λάβει υπόψη τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Για τον επιχειρηματικό κόσμο, η διαφάνεια και η αξιοπιστία είναι ζωτικής σημασίας», υποστηρίζει κ. ο Joachim Wenning.

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας διαδραματίζει βασικό ρόλο στον μετασχηματισμό του κλίματος, τόσο ως επενδυτής όσο και ως φορέας κινδύνου. Το 2009, η Munich Re πρωτοστάτησε εισάγοντας μια πολιτική εγγύησης απόδοσης για κατασκευαστές φωτοβολταϊκών μονάδων, ακολουθούμενη από λύσεις ασφαλιστικής κάλυψης για την παραγωγή ενέργειας στα αιολικά πάρκα και για την αποτελεσματικότητα των συστημάτων αποθήκευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Munich Re συνεργάζεται στενά με την ερευνητική κοινότητα και βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με κορυφαίους παρόχους τεχνολογίας, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα την ανάγκη τους για λύσεις κινδύνου και να βοηθήσει τις νέες τεχνολογίες για το κλίμα να εδραιωθούν στην αγορά. Ο Όμιλος επεκτείνει διαδοχικά τις επενδύσεις του σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και νεοφυείς επιχειρήσεις για το κλίμα. Από την άποψη αυτή, η Munich Re έχει ήδη εκδώσει δύο πράσινα ομόλογα, δίνοντας στους επενδυτές την ευκαιρία να προωθήσουν άμεσα και να συνεισφέρουν στη στρατηγική του Ομίλου για το κλίμα.