“Το να ζητάς συγγνώμη όταν από αμέλεια, λάθος ή παράλειψη βλάπτεις κάποιον, είναι ανθρωπιά. Όταν όμως ζητάς συγγνώμη και ταυτόχρονα αποζημιώνεις για τη ζημιά που προκάλεσες, όπως και ο Αστικό Κώδικας ορίζει, είναι πολιτισμός”.
Αυτό είναι το σύγχρονο νόημα της Αστικής Ευθύνης και στη βάση αυτή πρέπει να την προσεγγίσουμε μέσω του θεσμού της Ιδιωτικής Ασφάλισης.
Στη χώρα μας, το νομοθετικό πλαίσιο στα θέματα Αστικής Ευθύνης, μπορούμε να πούμε πως είναι σύγχρονο αφού αναγκαστικά ενσωματώνει σύγχρονες ευρωπαϊκές οδηγίες. Η εφαρμογή του όμως στην πράξη είναι αναχρονιστική και πέρα από την ισχύουσα ευρωπαϊκή και διεθνή πρακτική εμπειρία. Η έννοια της Αστικής Ευθύνης μολονότι έχει εξελιχθεί – συγκεκριμενοποιηθεί με εξειδικευμένους νόμους, έχοντας ενσωματώσει πληθώρα νομολογιών της ευρύτερης ευρωπαϊκής πρακτικής εμπειρίας, εμείς συνεχίζουμε ακόμη και σήμερα να την κρίνουμε και να την αντιμετωπίζουμε με βάση τα θεμελιώδη άρθρα του Αστικού Κώδικα, όπως αυτός θεσπίσθηκε το 1946 μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σε μια εξελισσόμενη κοινωνία όπου τα συναλλακτικά ήθη αλλάζουν, οι άνθρωποι που ζημιώνονται δεν αρκούνται απλά σε μια συγγνώμη. Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες όλο και πιο πολύ τους ωθούν στο να εγείρουν αξιώσεις για αποζημίωση. Επιπλέον, ο νόμος τους ευνοεί και τους ενθαρρύνει για κάτι τέτοιο. Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο αποτελεί ο βασικός Νόμος 2251/1994 (με τις σχετικές προσαρμογές του) για την Προστασία του Καταναλωτή. Πόσοι όμως από τους Καταναλωτές (Φυσικά Πρόσωπα ή Επιχειρήσεις) γνωρίζουν τη σημασία του νόμου αυτού και τα δικαιώματα που τους παρέχει όταν ζημιώνονται από προϊόντα ή από υπηρεσίες που τους προσφέρονται; Ακόμη, πόσοι δικηγόροι γνωρίζουν με επάρκεια το συγκεκριμένο νόμο και το γεγονός πως ο νόμος αυτός καθιστά την ευθύνη τόσο του Παραγωγού ή/και του Προμηθευτή προϊόντος (άρθρο 6) όσο και του Παρέχοντος Υπηρεσίες (άρθρο 8) "αντικειμενική", άλλως “αυστηρή” (strict liability); Που απλά σημαίνει ότι το βάρος απόδειξης της υπαιτιότητας για τη ζημιά το φέρει ο φερόμενος ως υπαίτιος και όχι ο ζημιωθείς Καταναλωτής (Φυσικό Πρόσωπο ή Επιχείρηση).
Αξίζει να επισημανθεί πως πέρα από τον προαναφερθέντα βασικό νόμο για την Προστασία Καταναλωτή, το ευρύτερο ευρωπαϊκό νομοθετικό σύστημα εκσυγχρονίζεται με τη θέσπιση Ευρωπαϊκών Οδηγιών. Οι Οδηγίες αυτές ενσωματώνονται στη νομοθεσία των χωρών μελών της ΕΕ και ισχύουν υποχρεωτικά ως εξειδικευμένοι νόμοι οι οποίοι στοχεύουν στην προστασία των Εργαζομένων, του σύγχρονου Καταναλωτή, των Επενδυτών και των Κοινωνικών Εταίρων των διαφόρων Επιχειρήσεων. από επιχειρηματικές δράσεις που μοιραία συνεπάγονται κινδύνους. Οι εξειδικευμένοι αυτοί νόμοι ενσωματώνονται στο εγχώριο νομοθετικό πλαίσιο και έχουν αντίστοιχη ισχύ με τις χώρες της ΕΕ. Όμως, πόσο καλά τους γνωρίζουμε και τους εφαρμόζουμε; Η πρακτική εμπειρία λέει μάλλον όχι.
Η Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης δεν είναι θεσμοθετημένη ως υποχρεωτική δια Νόμου ή ως Κανόνας της Αγοράς, έστω με κάποια ελάχιστα όρια κάλυψης. Επιπλέον, η πλειονότητα των αξιώσεων αποζημίωσης συνήθως καταλήγει στην “ψυχοφθόρο” διαδικασία των δικαστηρίων.
Είναι καιρός το όλο θέμα να τεθεί σε μια νέα βάση, μέσα από υπεύθυνη ενημέρωση, γόνιμο διάλογο και διεξοδική διαβούλευση μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων θεσμικών και κοινωνικοοικονομικών φορέων της χώρας.
Από Γιώργο Κουτίνα, Εμπειρογνώμονα Ασφαλίσεων, Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΚΟΥΤΙΝΑΣ ΑΕ - Insurance Brokers, Ανταποκριτές Lloyd's (www.gkoutinas.gr, info@gkoutinas.gr)
