Κατά 10,8% μειώθηκαν οι παροχές που πληρώθηκαν στον κλάδο ζωής το 2019 αγγίζοντας τα 630 δισ. ευρώ ή 1.046 ευρώ κατά κεφαλήν, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Insurance Europe. Σε σύγκριση με 10 χρόνια πριν, οι ασφαλιστικές κλάδου ζωής πλήρωσαν 14% περισσότερες παροχές, που ισοδυναμούν με επιπλέον 96 ευρώ ανά άτομο. Η απότομη πτώση σε σχέση με το 2018 οφείλεται κυρίως σε μείωση των παροχών κατά 41,8% στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εάν εξαιρέσουμε το Ηνωμένο Βασίλειο, η εικόνα είναι αρκετά διαφορετική: το 2019, οι παροχές που καταβλήθηκαν αυξήθηκαν κατά 6,3% στα 484 δισ. Ευρώ ή αλλιώς 902 ευρώ κατά κεφαλήν. Σε σύγκριση με 10 χρόνια πριν, οι ασφαλιστικές κλάδου ζωής πλήρωσαν 23,1% περισσότερες παροχές, που ισοδυναμούν με 169 ευρώ ανά άτομο.  

Οι τέσσερις μεγαλύτερες αγορές - το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία - αντιπροσώπευαν το 68,2% όλων των καταβολών που πληρώθηκαν το 2019, (μείωση κατά 5,5% σε σχέση με το 2018). Εάν εξαιρέσουμε το Ηνωμένο Βασίλειο, οι παροχές στη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 7,4%, στην Ιταλία κατά 5,5% και στη Γαλλία κατά 3,8%. Σε ορισμένες μικρότερες αγορές παρατηρήθηκαν σημαντικές αυξήσεις στις παροχές που καταβλήθηκαν το 2019. Για παράδειγμα στην Ελβετία, οι παροχές αυξήθηκαν κατά 38,7% το 2019 καθώς η Axa Switzerland, ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους επαγγελματικών συντάξεων πλήρους κάλυψης της χώρας, έπαψε να παρέχει πλήρη κάλυψη και συνεπώς οι εταιρίες που δεν ήθελαν να στραφούν σε ημιαυτόνομες ή αυτόνομες λύσεις έλαβαν πλήρως τα επιδόματά τους. 

Στη Φινλανδία, οι παροχές αυξήθηκαν κατά 17,4%, καθώς πολλοί ασφαλισμένοι έσπευσαν να αλλάξουν τα επενδυτικά ασφαλιστήρια συμβόλαια (unit-linked συμβόλαια με κάλυψη ζωής) σε αποταμιευτικά συμβόλαια (καθαρά unit-linked) λόγω της τροποποίησης του νόμου περί φόρου εισοδήματος. 

Στην Ουγγαρία, σημειώθηκε αύξηση 14% εξαιτίας των ευνοϊκών αποδόσεων των επενδύσεων. 

Στην Αυστρία, δύο από τις μεγαλύτερες εταιρίες πλήρωσαν 26% περισσότερα σε παροχές λόγω του μεγάλου αριθμού ληγμένων unit-linked συμβολαίων, με δυνατότητα κατ' αποκοπή πληρωμής, οδηγώντας σε αύξηση των παροχών κατά 9,5% σε εθνικό επίπεδο. 

Αντίθετα, στην Ελλάδα, οι παροχές μειώθηκαν κατά 24,7% σε σχέση με το 2018 λόγω των μειωμένων εξαγορών συμβολαίων. Λιγότεροι αντισυμβαλλόμενοι προσπάθησαν να εξαγοράσουν τα συμβόλαια ζωής τους, μετά από μια σταδιακή βελτίωση της οικονομικής κατάστασης μεταξύ 2017 και 2019. 

Παρόμοια κατάσταση παρατηρήθηκε στην Πορτογαλία, όπου οι καταβληθείσες παροχές μειώθηκαν κατά 11,9% ως αποτέλεσμα της μείωσης των εξαγορών και της λήξης των λιγότερων συμβολαίων. 

Τα unit-linked προϊόντα έχασαν γρήγορα τη δημοτικότητά τους τα τελευταία χρόνια στην Πολωνία, προκαλώντας συρρίκνωση των εργασιών στον κλάδο ζωής. Το 2019 η τάση αυτή συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα να καταβληθούν 13,6% λιγότερες παροχές σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η αυξανόμενη συνειδητοποίηση της αξίας των (παραδοσιακών) προϊόντων ασφάλισης ζωής στην πολωνική αγορά δεν ήταν αρκετή για να εξισορροπήσει την ταχεία πτώση του unit-linked κλάδου. 

Οι παροχές που πληρώθηκαν στον κλάδο ζωής τα έτη 2010-2019 (σε δισ. ευρώ):

Παραγωγή ασφαλίστρων 

Η παραγωγή ασφαλίστρων κλάδου ζωής στην Ευρώπη μειώθηκε κατά 7,5% το 2019 στα 700 δισ. ευρώ (αύξηση 7% το 2018). Η μείωση αυτή οφείλεται στη μείωση κατά 34,8% της παραγωγής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εξετάζοντας τα αποτελέσματα χωρίς να λάβουμε υπόψιν το Ηνωμένο Βασίλειο, το 2019 η παραγωγή ασφαλίστρων κλάδου ζωής αυξήθηκε κατά 4,7% στα 547 δισ. ευρώ. 

Κατά την τελευταία δεκαετία, η παραγωγή ασφαλίστρων ζωής (εάν εξαιρέσουμε το Ηνωμένο Βασίλειο) αυξήθηκε κατά 5,3%, κάτι που πιθανότατα οφείλεται στην αύξηση του ονομαστικού μέσου εισοδήματος στην Ευρώπη, καθώς και στην αυξημένη ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για την ανάγκη αποταμίευσης για συνταξιοδότηση. 

Από τη συνολική παραγωγή ασφαλίστρων ζωής, το 76,3% καταγράφηκε στις πέντε μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης: το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Γερμανία και την Ισπανία. Το συνδυασμένο μερίδιο αυτών των αγορών στη συνολική παραγωγή ασφαλίστρων ζωής της Ευρώπης το 2019 μειώθηκε κατά 2,7%, κυρίως λόγω της αρνητικής δυναμικής του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο πίνακας της Insurance Europe με τα ασφάλιστρα κλάδου ζωής ετών 2010-2019 (σε δισ. ευρώ) και τις ετήσιες μεταβολές τους:

Η αγορά ασφάλισης ζωής εξακολούθησε να επηρεάζεται από τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, η οποία χαλάρωσε περαιτέρω. Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ μείωσε το επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 10 μονάδες βάσης στο -0,50%. Επίσης, προς το τέλος του 2019, η ΕΚΤ ξεκίνησε εκ νέου τις καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων με ύψος 20 δισεκατομμύρια ευρώ μηνιαίως στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων. 

Το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος κεφαλαίου για εγγυημένα προϊόντα στο πλαίσιο του κανονιστικού καθεστώτος Solvency II της ΕΕ, ευνόησαν τα unit-linked προϊόντα τα τελευταία χρόνια. Παρόλο που εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόνο το 16% περίπου της παραγωγής ασφαλίστρων των χωρών που υποβάλλουν στοιχεία στην Insurance Europe, η ανάπτυξή τους συνέχισε να είναι ισχυρότερη από εκείνη των προϊόντων εγγυήσεων το 2019, παρόλο που η ζήτηση για προϊόντα εγγυήσεων παραμένει σημαντική σε πολλές αγορές· τα unit-linked προϊόντα αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 5,3%, ενώ τα προϊόντα εγγυήσεων αυξήθηκαν κατά 4,5%.

Η συμβολή των unit-linked προϊόντων στην παραγωγή ασφαλίστρων ζωής το 2019 και οι ετήσιες μεταβολές τους ανά χώρα:

Το 2019, η εικόνα των ασφαλίστρων ζωής παρουσίασε διαφορές από κράτος σε κράτος, αντικατοπτρίζοντας τη διαφορά αναλογίας των unit-linked προϊόντων και των προϊόντων εγγυήσεων στην κάθε αγορά. Οι επιδόσεις της χρηματοπιστωτικής αγοράς και οι νομοθετικές εξελίξεις (φορολογικά κίνητρα ή αντικίνητρα) έπαιξαν επίσης ρόλο. 

Η Πορτογαλία (-13,7% το 2019), η Ισπανία (-5,6%), η Αυστρία (-2,1%) και η Πολωνία (-2%) είναι αγορές στις οποίες η πλειοψηφία των προϊόντων είναι προϊόντα εγγυήσεων και οι οποίες συνέχισαν να αντιμετωπίζουν πιέσεις από το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων το 2019. 

Ωστόσο, άλλες αγορές με υψηλές συγκεντρώσεις προϊόντων εγγυήσεων ήταν σε θέση να σημειώσουν θετική ανάπτυξη. Στο Βέλγιο, η αύξηση των προϊόντων εγγυήσεων (+4,4%) οδήγησε σε αύξηση της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων ζωής κατά 2,2% το 2019. Και στη Γαλλία, η αύξηση της παραγωγής ασφαλίστρων ζωής κατά 3,5% οφείλεται κυρίως στα προϊόντα εγγυήσεων (+3,5%). Ταυτόχρονα, τα unit-linked προϊόντα  σημείωσαν μέτρια αύξηση (+3,4%) μετά από βελτιώσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019 και μετά από ένα ταραχώδες τέταρτο τρίμηνο του 2018. 

Στην Τσεχία, ωστόσο, τα unit-linked προϊόντα, που αντιστοιχούν στο 64% της παραγωγής ασφαλίστρων, μειώθηκαν. Μείωση κατά 13% στην παραγωγή ασφαλίστρων ζωής οφείλεται στη μείωση του αριθμού των unit-linked συμβολαίων. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες που σχετίζονται με αυτή τη σημαντική πτώση ήταν τα λιγότερα φορολογικά κίνητρα σε σχέση με το 2015 και η αλλαγή στον κανονισμό που αφορά τις προμήθειες των διαμεσολαβητών από τα ασφαλιστήρια ζωής (2016). 

Οι νέες εξελίξεις περιλαμβάνουν υβριδικά προϊόντα (με στοιχεία unit-linked και στοιχεί εγγυήσεων ταυτόχρονα), τα οποία προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις επενδύσων σε συνδυασμό με υψηλό επίπεδο προστασίας. Στη Γερμανία, η παραγωγή ασφαλίστρων ζωής αυξήθηκε κατά 11,5% ως αποτέλεσμα της αύξησης των μεμονωμένων ασφαλίστρων που γράφτηκαν για αυτά τα προϊόντα. 

Τα φορολογικά κίνητρα ή αντικίνητρα επηρεάζουν επίσης συχνά τα επίπεδα των ασφαλίστρων. Στη Λετονία, οι αλλαγές στις φορολογικές ελαφρύνσεις για τα συμβόλαια ασφάλισης ζωής, που τέθηκαν σε ισχύ το 2018, μείωσαν σημαντικά τη σύναψη νέων συμβολαίων ζωής, με αποτέλεσμα η παραγωγή να μειωθεί κατά 6,5% το 2018. Η αγορά ανέκαμψε το 2019 (+13,6%) εξαιτίας της αύξησης κατά 9,3% των unit-linked προϊόντων. 

Στη Φινλανδία, οι τροποποιήσεις του νόμου περί φόρου εισοδήματος που τέθηκαν σε ισχύ στις αρχές του 2020 επηρέασαν τα αποτελέσματα του 2019, με την παραγωγή ασφαλίστρων να καταγράφει αύξηση της τάξης του 13,1% καθώς ένας σημαντικός αριθμός ασφαλισμένων μετέτρεψε τα επενδυτικά συμβόλαια (unit-linked συμβόλαια που συνδέονται ασφάλιση ζωής) σε αποταμιευτικά (καθαρά unit-linked) πριν τεθεί σε ισχύ ο νόμος. 

Στην Ουγγαρία, η πίστωση φόρου για ιδιωτικές συντάξεις, η οποία βρίσκεται σε ισχύ από το 2014, εξασφάλισε ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τα συνταξιοδοτικά προϊόντα που προσφέρονται από άλλους παρόχους, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση της παραγωγής των ασφαλίστρων ζωής κατά 6,8% το 2019. 

Η εξέλιξη των ασφαλίστρων μπορεί επίσης να οφείλεται στις αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα. Στη Νορβηγία, η μακροπρόθεσμη τάση μετάβασης από τα προγράμματα καθορισμένων παροχών σε προγράμματα καθορισμένων εισφορών συνεχίστηκε το 2019. Αυτό οδήγησε στην αύξηση παραγωγής ασφαλίστρων από unit-linked προϊόντα (+17%), η οποία συνέβαλε στην αύξηση της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων ζωής κατά 9%. 

Στην Ελλάδα, η ισχυρή αύξηση της παραγωγής ασφαλίστρων (+17,9%) οφείλεται στην αύξηση των προϊόντων προσωπικής σύνταξης (Πυλώνας 3) (+31,7%). Η αύξηση παρατηρήθηκε τόσο στην παραγωγή ασφαλίστρων από unit-linked προϊόντα (+15,1%) όσο και στην παραγωγή ασφαλίστρων από προϊόντα εγγυήσεων (+14,8%). Το ενδιαφέρον για τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προϊόντα προκλήθηκε από τις περικοπές στις κρατικές συντάξεις κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, καθώς και από βελτιώσεις στην οικονομία το 2019.

Οι ετήσιες μεταβολές των ασφαλίστρων κλάδου ζωής ανά χώρα το 2019, σύμφωνα με την Insurance Europe:

Ασφαλιστική πυκνότητα και διείσδυση 

Το 2019, δαπανήθηκαν κατά μέσο όρο 1.163 ευρώ κατά κεφαλήν για ασφάλιση ζωής στην Ευρώπη, παρουσιάζοντας μείωση κατά 7,9% σε σχέση με το 2018. Εάν εξαιρέσουμε το Ηνωμένο Βασίλειο, η ασφαλιστική πυκνότητα στην υπόλοιπη Ευρώπη αυξήθηκε κατά 4,3% ή 1.022 ευρώ κατά κεφαλή.

Η ασφαλιστική πυκνότητα κάθε χώρας για τα έτη 2018-2019:

Συνολικά στην Ευρώπη η ασφαλιστική διείσδυση του κλάδου ζωής μειώθηκε κατά 0,46 ποσοστιαίες μονάδες στο 3,95%. Με εξαίρεση το Ηνωμένο Βασίλειο, η ασφαλιστική διείσδυση αυξήθηκε κατά 0,006 ποσοστιαίες μονάδες στο 3,6%. 

Η ασφαλιστική διείσδυση κάθε χώρας για τα έτη 2018-2019:

Διαβάστε εδώ αναλυτικά την έρευνα της  Insurance Europe "European Insurance in Figures".