Η ανάγκη κάλυψης έναντι διαφορετικών κινδύνων, όπως κινδύνων στον κυβερνοχώρο και αυτών που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή, αλλά και έναντι των επιπτώσεων της πανδημίας, αυξάνει τη ζήτηση νέων ασφαλιστικών προϊόντων, τονίζεται στην Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2020. Η τεχνογνωσία που έχουν αποκτήσει οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις σε συνδυασμό με την αποτελεσματική εποπτεία εντός του πλαισίου "Φερεγγυότητα ΙΙ" τους δίνουν τη δυνατότητα να αναλάβουν ουσιαστικό αναπτυξιακό ρόλο. Ο ρόλος αυτός αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω με την εισαγωγή των "Πανευρωπαϊκών Προσωπικών Συνταξιοδοτικών Προϊόντων". 

Σύμφωνα με την Έκθεση, το 2020 τα χρηματοοικονομικά μεγέθη της εγχώριας ασφαλιστικής αγοράς εξακολούθησαν να επηρεάζονται από το περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων, με την καμπύλη επιτοκίων μηδενικού κινδύνου, ιδίως στο βραχυπρόθεσμο τμήμα της, να κινείται σε αρνητικά επίπεδα. Οι ασφαλίσεις ζωής παρουσίασαν μικρή μείωση, με αύξηση όμως της παραγωγής ασφαλίσεων που συνδέονται με επενδύσεις, προς αντικατάσταση παραδοσιακών αποταμιευτικών προϊόντων. Όσον αφορά τις ασφαλίσεις ζημιών, αξιοσημείωτη είναι η αύξηση των ασφαλίσεων υγείας, καθώς και η μείωση των ασφαλίστρων ζημιών οχημάτων λόγω των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν εξαιτίας της πανδημίας. 

Η εκτίναξη της οικονομικής αβεβαιότητας σε συνδυασμό με τα πολύ χαμηλά επιτόκια καθιστούν αβέβαιες τις εκτιμήσεις για την κερδοφορία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τις αποτιμήσεις των περιουσιακών στοιχείων τους. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, ο εγχώριος ασφαλιστικός κλάδος φαίνεται να έχει αντεπεξέλθει ικανοποιητικά στις επιπτώσεις της πανδημίας. Δεν σημειώθηκαν σημαντικές διαφοροποιήσεις από το προηγούμενο έτος όσον αφορά την εκπλήρωση των διαχρονικών στόχων των εγχώριων ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε επίπεδο λειτουργίας, πωλήσεων, εξυπηρέτησης και επιχειρηματικότητας. Η διατήρηση των παρεχόμενων υπηρεσιών, ο επαναπροσδιορισμός των ασφαλιστικών προϊόντων, η αναζήτηση εναλλακτικών δικτύων διανομής και η τεχνολογική αναβάθμιση της λειτουργίας του βοήθησαν τον εγχώριο ασφαλιστικό κλάδο, εν μέσω πανδημίας, να διατηρήσει τη χρηματοοικονομική του κατάσταση σε ικανοποιητικό επίπεδο. 

Είναι όμως αδήριτη ανάγκη όλες οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις να επανεξετάσουν τα επιχειρηματικά μοντέλα τους λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις της πανδημίας στη συμπεριφορά των καταναλωτών, τις αρνητικές επιδράσεις των χαμηλών ή και αρνητικών επιτοκίων στην κερδοφορία τους, καθώς και τις προκλήσεις που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να επενδύσουν στην ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητά τους και να αναπτύξουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης κινδύνων που σχετίζονται με την ασφάλεια των συστημάτων και των προσωπικών δεδομένων.

Διαβάστε αναλυτικά την επισκόπηση της Ελληνικής Ασφαλιστικής Αγοράς που περιέχεται στην Ετήσια Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2020:

Το 2020 συμπληρώθηκαν πέντε έτη από την πρώτη εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας "Φερεγγυότητα ΙΙ", με την ελληνική ασφαλιστική αγορά να έχει ενσωματώσει σε μεγάλο βαθμό την κουλτούρα του νέου θεσμικού πλαισίου. Η χρήση εξειδικευμένων τεχνικών διαχείρισης κινδύνων, η εισαγωγή σύγχρονων μεθόδων διακυβέρνησης και η έμφαση στη διαφάνεια είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που ενισχύουν την αξιοπιστία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, καθιστώντας τα ασφαλιστικά προϊόντα ελκυστικές επενδυτικές επιλογές. Επιπλέον, οι ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας έχουν συμβάλει τα τελευταία έτη στη δημιουργία νέων ασφαλιστικών προϊόντων, για την κάλυψη διαφορετικών κινδύνων (π.χ. κίνδυνος στον κυβερνοχώρο – cyber risk), ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τη διείσδυση του ασφαλιστικού κλάδου σε όλο και περισσότερους τομείς της οικονομίας. Η τεχνολογική εξέλιξη, η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε περιβαλλοντικά θέματα, αλλά και οι επιπτώσεις της πρόσφατης πανδημίας αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα προβλημάτων που απασχολούν τους πολίτες και για τα οποία αναζητούν αξιόπιστες λύσεις. Η τεχνογνωσία που έχουν αποκτήσει πλέον οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική εποπτεία αυτών, μπορούν να αποτελέσουν μοχλό για την Πολιτεία ώστε οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις να αναλάβουν ουσιαστικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη.

Τα χρηματοοικονομικά μεγέθη της ασφαλιστικής αγοράς για τη χρήση 2020 εξακολούθησαν να επηρεάζονται σημαντικά από το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων. Η καμπύλη επιτοκίων που χρησιμοποιούν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις για τον υπολογισμό των υποχρεώσεών τους (καμπύλη μηδενικού κινδύνου) παραμένει, ιδίως στο βραχυπρόθεσμο τμήμα της, σε αρνητικά επίπεδα, αυξάνοντας περαιτέρω τις μακροχρόνιες υποχρεώσεις (τεχνικές προβλέψεις) ασφαλίσεων ζωής. Οι ασφαλίσεις ζωής παρουσίασαν μικρή μείωση, με χαρακτηριστική όμως την αύξηση παραγωγής των ασφαλίσεων που συνδέονται με επενδύσεις, προς αντικατάσταση παραδοσιακών αποταμιευτικών προϊόντων. Όσον αφορά τις ασφαλίσεις ζημιών, αξιοσημείωτη είναι η αύξηση της παραγωγής των ασφαλίσεων υγείας, καθώς και η μείωση των ασφαλίστρων στις ζημίες αστικής ευθύνης χερσαίων οχημάτων εξαιτίας της μειωμένης κίνησης οχημάτων λόγω της πανδημίας COVID-19. Η διαδικασία αναθεώρησης της ευρωπαϊκής οδηγίας "Φερεγγυότητα ΙΙ", που ξεκίνησε από το 2019, είναι σε εξέλιξη και σύντομα η οδηγία θα αποκτήσει την τελική της μορφή (βλ. Πλαίσιο VII.1), λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 τόσο στα χρηματοοικονομικά μεγέθη της ασφαλιστικής αγοράς όσο και στον τρόπο λειτουργίας αυτής, καθώς οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις κλήθηκαν να προσαρμοστούν άμεσα στα νέα δεδομένα που επέβαλε η πανδημία (βλ. Πλαίσιο VII.2).

1. ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
(Στο κεφάλαιο αυτό έχουν ληφθεί υπόψη πληροφορίες και στοιχεία που υποβλήθηκαν έως τις 31.1.2021)

Στις 30.9.2020 δραστηριοποιούνταν στην ελληνική αγορά ιδιωτικής ασφάλισης 37 ασφαλιστικές επιχειρήσεις (εξαιρουμένων των αλληλασφαλιστικών συνεταιρισμών του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 7 του ν. 4364/2016), έναντι 38 στις 30.9.2019, οι οποίες κατηγοριοποιούνται βάσει της άδειας λειτουργίας και των ασφαλιστικών τους εργασιών ως εξής:

• 2 επιχειρήσεις ασφαλίσεων ζωής,
• 18 επιχειρήσεις ασφαλίσεων κατά ζημιών και
• 17 επιχειρήσεις που ασκούν ταυτόχρονα δραστηριότητες ασφαλίσεων ζωής και ασφαλίσεων κατά ζημιών (συμπεριλαμβάνονται επιχειρήσεις του κλάδου ζωής που, εκ των ασφαλίσεων κατά ζημιών, ασκούν αποκλειστικά αυτές των κλάδων "Ατυχήματα" και "Ασθένειες").

Από τις ως άνω 37 ασφαλιστικές επιχειρήσεις, 35 λειτουργούν και εποπτεύονται σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία “Φερεγγυότητα II”, που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από 1.1.2016, ενώ 2 επιχειρήσεις εξαιρούνται, λόγω μεγέθους, από την εφαρμογή πλήθους απαιτήσεων που αφορούν και τους τρεις βασικούς πυλώνες της Φερεγγυότητας ΙΙ (η Τράπεζα της Ελλάδος, με βάση την αρχή της αναλογικότητας, έχει επιτρέψει σε 2 ασφαλιστικές επιχειρήσεις που πληρούν τα απαιτούμενα κριτήρια μεγέθους και εργασιών να εξαιρεθούν από ορισμένες διατάξεις της Φερεγγυότητας ΙΙ σχετικά με τις απαιτήσεις για τη φερεγγυότητα, το σύστημα διακυβέρνησης και τη δημοσιοποίηση εκθέσεων και αναφορών). Εκ των 35 ασφαλιστικών επιχειρήσεων που υπόκεινται στις διατάξεις της Φερεγγυότητας II, οι 12 ανήκουν σε ασφαλιστικούς ομίλους με έδρα στο εξωτερικό και 5 σε ασφαλιστικούς ομίλους με έδρα στην Ελλάδα. Επίσης, 6 ασφαλιστικές επιχειρήσεις με έδρα στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται σε λοιπές χώρες της ΕΕ με καθεστώς ελεύθερης παροχής υπηρεσιών.

Επιπρόσθετα, δραστηριότητα στην Ελλάδα ασκούν και 243 ασφαλιστικές επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ (πηγή: Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA)), με καθεστώς είτε ελεύθερης εγκατάστασης (υποκατάστημα) είτε ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, και οι οποίες εποπτεύονται, ως προς τη χρηματοοικονομική τους κατάσταση, από τις αρμόδιες εποπτικές αρχές των χωρών καταγωγής τους. Στα τέλη του 2019, η ετήσια παραγωγή των επιχειρήσεων αυτών (εγγεγραμμένα ασφάλιστρα) ανερχόταν σε 975 εκατ. ευρώ ή ποσοστό 19% του συνόλου της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς. Εντός του 2020, αυξήθηκε το μερίδιο των ασφαλιστικών επιχειρήσεων με έδρα σε άλλο κράτος-μέλος με ελεύθερη παροχή υπηρεσιών ή καθεστώς ελεύθερης εγκατάστασης στην αγορά των ασφαλίσεων αστικής ευθύνης χερσαίων οχημάτων και ανήλθε σε 17,32% για το πρώτο εννεάμηνο του 2020 (από 16,99% το 2019).

Τα οικονομικά μεγέθη που παρουσιάζονται κατωτέρω αφορούν μόνο τις 35 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην εγχώρια ασφαλιστική αγορά και που υπόκεινται στην, κατά Φερεγγυότητα ΙΙ, εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος.

Η εγχώρια ασφαλιστική αγορά χαρακτηρίζεται από σημαντική συγκέντρωση, ιδιαίτερα στις επιχειρήσεις που ασκούν εργασίες ασφαλίσεων ζωής και στις επιχειρήσεις που ασκούν ταυτοχρόνως ασφαλίσεις ζωής και κατά ζημιών, καθώς οι 5 μεγαλύτερες εξ αυτών κατέχουν το 80% της σχετικής αγοράς, σε όρους τεχνικών προβλέψεων, ενώ οι 5 μεγαλύτερες ασφαλιστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ασφαλίσεις κατά ζημιών, σε όρους ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων, κατέχουν μερίδιο που ανέρχεται σε 47% της σχετικής αγοράς.

Η παραγωγή ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων στις ασφαλίσεις ζωής την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου του 2020 ανήλθε σε 1,5 δισεκ. ευρώ, μειωμένη κατά 5% συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Από το ανωτέρω ποσό, 0,45 δισεκ. ευρώ συνδέονται με επενδύσεις, αντιστοιχώντας σε 30% των συνολικών ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων δραστηριοτήτων ζωής, έναντι 21% την αντίστοιχη περίοδο του 2019, καταγράφοντας σημαντική αύξηση (κατά 36%). Παράλληλα, παρουσιάστηκε μείωση των ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων τόσο των ασφαλίσεων με συμμετοχή στα κέρδη όσο και των άλλων ασφαλίσεων ζωής, με ποσοστό 22% έκαστο. Τα ασφάλιστρα των δραστηριοτήτων ασφαλίσεων κατά ζημιών ανήλθαν την ίδια περίοδο σε 1,5 δισεκ. ευρώ, αυξημένα κατά 1% συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Από το ποσό αυτό, σημαντικότερα μερίδια αντιπροσωπεύουν οι ασφαλίσεις αστικής ευθύνης χερσαίων οχημάτων (36%), οι ασφαλίσεις πυρός (20%) και οι ασφαλίσεις νοσοκομειακών εξόδων (16%), με αντίστοιχες μεταβολές ασφαλίστρων έναντι του πρώτου εννεαμήνου του 2019 κατά -3%, +1% και +9%. Την ίδια περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου του 2020, οι επισυμβάσες αποζημιώσεις ανήλθαν στα ίδια επίπεδα με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, ήτοι ποσό 1,0 δισεκ. ευρώ για τις ασφαλίσεις ζωής και 0,5 δισεκ. ευρώ για τις ασφαλίσεις κατά ζημιών, παρουσιάζοντας σημαντική μείωση (κατά 19%) στις ζημίες αστικής ευθύνης χερσαίων οχημάτων, εξαιτίας της μειωμένης κίνησης οχημάτων λόγω της πανδημίας.

Με αφετηρία την εφαρμογή του νέου εποπτικού πλαισίου των ασφαλιστικών επιχειρήσεων το 2016, η ασφαλιστική αγορά εμφανίζει σταθερή ανάπτυξη. Το ενεργητικό και οι υποχρεώσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, παρά τις ιδιαίτερες οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην ελληνική οικονομία τα τελευταία έτη, επιβεβαιώνουν την ανάπτυξη του ασφαλιστικού κλάδου συνολικά.

Το σύνολο του ενεργητικού των εποπτευόμενων από την Τράπεζα της Ελλάδος ασφαλιστικών επιχειρήσεων διαμορφώθηκε σε 19,5 δισεκ. ευρώ στις 30.9.2020, αυξημένο κατά 3% συγκριτικά με τις 30.9.2019. Από το σύνολο του ενεργητικού, 9,1 δισεκ. ευρώ (47%) ήταν τοποθετημένα σε κρατικά ομόλογα και 2,6 δισεκ. ευρώ (14%) σε εταιρικά ομόλογα. Επιπλέον, ποσό 2,9 δισεκ. ευρώ (15%) αφορούσε επενδύσεις για ασφαλίσεις των οποίων τον επενδυτικό κίνδυνο φέρουν οι ασφαλισμένοι.

Αντίστοιχα, οι συνολικές υποχρεώσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων ανήλθαν σε 15,8 δισεκ. ευρώ, με το σύνολο των τεχνικών προβλέψεων να διαμορφώνονται σε 14,6 δισεκ. ευρώ, εκ των οποίων 11,5 δισεκ. ευρώ αφορούσαν ασφαλίσεις ζωής και 3,1 δισεκ. ευρώ ασφαλίσεις κατά ζημιών. Από τις τεχνικές προβλέψεις ζωής, το 25% αφορά ασφαλίσεις ζωής που συνδέονται με επενδύσεις.

Στις ασφαλίσεις κατά ζημιών, ο δείκτης ζημιών της αγοράς στις 30.9.2020 ανήλθε στο 40% των αντίστοιχων δεδουλευμένων ασφαλίστρων της ίδιας περιόδου και ο δείκτης εξόδων (διαχείρισης και προμηθειών) στο 45%, έναντι 46% και 46% αντίστοιχα στις 30.9.2019. Ενδεικτική της μειωμένης κίνησης οχημάτων εξαιτίας της πανδημίας είναι η μείωση του δείκτη ζημιών στις ασφαλίσεις αστικής ευθύνης από χερσαία οχήματα σε 44%, από 53% στις 30.9.2019, με αντίστοιχους δείκτες εξόδων (διαχείρισης και προμηθειών) 43% και στις δύο υπό εξέταση περιόδους. Η μείωση του δείκτη οφείλεται στην οριακή αύξηση των επισυμβασών αποζημιώσεων σε σύγκριση με τον υψηλότερο ρυθμό αύξησης των ασφαλίστρων.

Τα ίδια κεφάλαια της ασφαλιστικής αγοράς διατηρήθηκαν στα ίδια επίπεδα με αυτά του προ- ηγούμενου έτους, παρουσιάζοντας συνολική Κεφαλαιακή Απαίτηση Φερεγγυότητας (SCR) 1,9 δισεκ. ευρώ, με τα συνολικά επιλέξιμα ίδια κεφάλαια να ανέρχονται σε 3,4 δισεκ. ευρώ. Όσον αφορά την ποιότητα των επιλέξιμων κεφαλαίων της ασφαλιστικής αγοράς, αυτά ταξινομούνται στην υψηλότερη κατηγορία ποιότητας (Κατηγορία 1) σε ποσοστό 95%. Παράλληλα, όλες οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις διαθέτουν δείκτη κάλυψης κεφαλαιακής απαίτησης φερεγγυότητας (SCR ratio) σε επίπεδα σημαντικώς υψηλότερα του 100%.

Η Ελάχιστη Κεφαλαιακή Απαίτηση (MCR) στο σύνολο της ασφαλιστικής αγοράς διαμορφώθηκε σε 0,7 δισεκ. ευρώ, με τα αντίστοιχα συνολικά επιλέξιμα ίδια κεφάλαια να ανέρχονται σε 3,3 δισεκ. ευρώ.

2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

- Ν. 4706/2020 "Εταιρική διακυβέρνηση ανωνύμων εταιρειών, σύγχρονη αγορά κεφαλαίου, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/828 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, μέτρα προς εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/1131 και άλλες διατάξεις"

Στις 17.7.2020 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση των ανώνυμων εταιρειών, ο οποίος παράλληλα κατήργησε το ν. 3016/2002. Με το νέο νόμο εισάγονται νέες ρυθμίσεις για την εταιρική διακυβέρνηση των ανώνυμων εταιρειών, αλλά και την αγορά κεφαλαίων συνολικά. Η πρώτη εφαρμογή του νέου πλαισίου θα γίνει εντός του 2021 και οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν την πρόκληση επανασχεδιασμού της εταιρικής τους διακυβέρνησης, ενώ οι εποπτικές αρχές θα κληθούν να αξιολογήσουν, από πλευράς καλής πρακτικής, τα αναθεωρημένα μοντέλα εταιρικής διακυβέρνησης που πιθανόν να υιοθετήσουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις.

- Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής 170/15.5.2020 "Τροποποίηση της Πράξης Εκτελεστικής Επιτροπής της Τράπεζας της Ελλάδος 60/12.2.2016 «Υιοθέτηση Κατευθυντήριων Γραμμών της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) σχετικά με το σύστημα διακυβέρνησης (EIOPA-BoS-14-253/28.1.2015)»"

Στις 15.5.2020 η Εκτελεστική Επιτροπή της Τράπεζας της Ελλάδος αποφάσισε την τροποποίηση της ΠΕΕ 60/12.2.2016, με την αντικατάσταση των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ που περιέχουν τα ερωτηματολόγια φυσικών και νομικών προσώπων σχετικά με το σύστημα διακυβέρνησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων (EIOPA-BoS-14-253/28.1.2015). Οι αλλαγές σε σχέση με τα προηγούμενα ερωτηματολόγια αφορούν την αναλυτικότερη περιγραφή των θέσεων ευθύνης, την καταλληλότητα των μελών του Δοικητικού Συμβουλίου και πώς αυτή επηρεάζεται από κάθε μέλος της χωριστά. Επιπλέον, τα νέα ερωτηματολόγια ενσωματώνουν τις αλλαγές που έχει επιφέρει η νέα νομοθεσία τήρησης αρχείου και επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων.

- Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής 180/17.12.2020 της Τράπεζας της Ελλάδος "Υιοθέτηση Κατευθυντήριων Γραμμών της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) σχετικά με την εξωτερική ανάθεση δραστηριοτήτων σε παρόχους υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους (EIOPA-BoS-20-002)"

Στις 17.5.2020 η Εκτελεστική Επιτροπή της Τράπεζας της Ελλάδος αποφάσισε την υιοθέτηση των Κατευθυντήριων Γραμμών της EIOPA, αναφορικά με την εξωτερική ανάθεση δραστηριοτήτων σε παρόχους υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους (cloud outsourcing), με έναρξη ισχύος την 1.1.2021. Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, οι (αντ)ασφαλιστικές επιχειρήσεις καλούνται να επανεξετάσουν τις ισχύουσες συμβάσεις περί εξωτερικής ανάθεσης (εξωπορισμού) που σχετίζονται με κρίσιμες ή σημαντικές λειτουργίες έως τις 31.12.2022, λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα:

• Η σύναψη συμφωνίας με πάροχο υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους λογίζεται ως εξωτερική ανάθεση και ακολουθεί τις γενικές αρχές διακυβέρνησης της εκάστοτε (αντ)ασφαλιστικής επιχείρησης, επηρεάζοντας ανάλογα το προφίλ κινδύνου αυτής.
• Η σύναψη συμφωνίας εξωπορισμού για υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους απαιτεί επικαιροποίηση της γραπτής πολιτικής εξωτερικής ανάθεσης, αλλά και των εσωτερικών πολιτικών των (αντ)ασφαλιστικών επιχειρήσεων, ενώ παράλληλα υπάρχει υποχρέωση τήρησης μητρώου συμβάσεων εξωτερικής ανάθεσης δραστηριοτήτων σε παρόχους υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους.
• Επιπλέον, πριν από τη σύναψη συμφωνίας εξωπορισμού, προηγείται ανάλυση της σημαντικότητας της λειτουργίας που πρόκειται να ανατεθεί εξωτερικά, καθώς και αξιολόγηση των κινδύνων που συνδέονται με την εν λόγω συμφωνία.
• Έλεγχος για πιθανή σύγκρουση συμφερόντων και αξιολόγηση κατά πόσον η συμφωνία εξωτερικής ανάθεσης δραστηριοτήτων σε πάροχο υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους αφορά κρίσιμη ή σημαντική λειτουργία/ δραστηριότητα.

Τέλος, σημαντικό παράγοντα αποτελεί η παρακολούθηση των ενεργών εξωτερικών αναθέσεων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους, αλλά και η σύσταση μηχανισμών παρακολούθησης ώστε οι (αντ)ασφαλιστικές επιχειρήσεις να μπορούν να εκτιμούν πότε κρίνεται σκόπιμη η ανάθεση κρίσιμων ή σημαντικών λειτουργιών σε τρίτους παρόχους. Επιπλέον, απαραίτητο είναι να διασφαλίζεται η ασφάλεια των δεδομένων και των συστημάτων, καθώς και να υπάρχει πρόβλεψη για την ομαλή συνέχιση της λειτουργίας της (αντ)ασφαλιστικής επιχείρησης όταν επέλθει λήξη της σύμβασης εξωπορισμού.

Πλαίσιο VII.1 
SOLVENCY II REVIEW 2020: ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΟΠΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ "ΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑ ΙΙ"

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Φεβρουάριο του 2019, έθεσε το ζήτημα της αναθεώρησης του πλαισίου λειτουργίας και εποπτείας των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων “Φερεγγυότητα ΙΙ”, προκειμένου να ενισχυθεί και να επιτυγχάνει καλύτερα το σκοπό του, ήτοι την καλύτερη προστασία των ασφαλισμένων και τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Γι’ αυτό το λόγο ζήτησε τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (European Insurance and Occupational Pensions Authority − EIOPA) αναφορικά με συγκεκριμένα τεχνικά αλλά καίρια θέματα, π.χ. σχετικά με τη λειτουργία, την εποπτεία, τις αποτιμήσεις και τις κεφαλαιακές απαιτήσεις. 

Τον Οκτώβριο του 2019 η EIOPA εξέδωσε προς δημόσια διαβούλευση γνωμοδότηση που περιέχει μια σειρά προτεινόμενων αλλαγών, ενώ παράλληλα, μέσω ενός ερωτηματολογίου, συγκέντρωσε δεδομένα από την ασφαλιστική αγορά και τις εθνικές εποπτικές αρχές για την αξιολόγηση της επίπτωσης των προτεινόμενων αλλαγών. Απώτερος στόχος ήταν η ολιστική εκτίμηση των επιπτώσεων που θα έχουν οι προτεινόμενες αλλαγές στη φερεγγυότητα των (αντ)ασφαλιστικών επιχειρήσεων. 

Στο πλαίσιο της επανεξέτασης της Φερεγγυότητας II, συλλέχθηκαν στοιχεία από 391 ασφαλιστικές επιχειρήσεις ανά την ΕΕ, δείγμα που αντιστοιχεί σε μερίδιο αγοράς άνω του 50%. Το δείγμα των (αντ)ασφαλιστικών επιχειρήσεων συγκροτήθηκε με βάση την αντιπροσωπευτικότητά του, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. 

Παρά τη σημαντική ετερογένεια των επιδράσεων που παρατηρήθηκε ανά χώρα και ασφαλιστική επιχείρηση, οι προτάσεις της ΕΙΟΡΑ φαίνεται να επιφέρουν μεγαλύτερη επίδραση στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο ζωής, ενώ προκύπτει ότι δεν δημιουργούν πρόβλημα φερεγγυότητας σε καμία ασφαλιστική επιχείρηση (η τελική γνωμοδότηση της ΕΙΟΡΑ αναφορικά με τις αναγκαίες αλλαγές στη Φερεγγυότητα ΙΙ, συνοδευόμενη από την τελική ολιστική εκτίμηση επιπτώσεων, είναι αναρτημένη στο δικτυακό της τόπο - https://www.eiopa.europa.eu/content/opinion-2020-review-of-solvency-ii_en). 

Σημαντικότερα θέματα που περιλαμβάνονται στη γνωμοδότηση της ΕΙΟΡΑ

Οι βασικές πτυχές της Φερεγγυότητας ΙΙ, οι οποίες κατά την ΕΙΟΡΑ χρήζουν αναθεώρησης και στις οποίες εστιάζει τις προτάσεις της, είναι οι ακόλουθες: 

• Ενίσχυση της αρχής της αναλογικότητας, η οποία αφορά το σύνολο της Φερεγγυότητας ΙΙ, μέσω καθορισμού σαφών διατάξεων για την εφαρμογή της. 
• Ενίσχυση της εποπτείας των ομίλων, μέσω διευκρίνισης και καθορισμού μιας σειράς θεμάτων που αναδείχθηκαν κατά τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του πλαισίου, όπως η αναδιατύπωση ορισμών, η διασαφήνιση του τρόπου υπολογισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων και η εξάλειψη της αβεβαιότητας των απαιτήσεων διακυβέρνησης σε επίπεδο ομίλου. 
• Εισαγωγή ενός πλαισίου μακροπροληπτικής εποπτείας, η οποία θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς τη μ κροπροληπτική προσέγγιση. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται τόσο νέα εποπτικά εργαλεία, όπως η δυνατότητα των εποπτικών αρχών να απαιτούν την ενίσχυση των κεφαλαίων για προστασία από συστημικούς κινδύνους ή να απαγορεύουν τη διανομή μερισμάτων, όσο και νέες απαιτήσεις των εποπτικών αρχών από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, όπως η υιοθέτηση μακροπροληπτικής προοπτικής κατά τη σύνταξη της Ιδίας Αξιολόγησης Κινδύνου και Φερεγγυότητας, καθώς και η εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης συστημικού κινδύνου και σχεδίων διαχείρισης κινδύνου ρευστότητας. 
• Εισαγωγή ενός εναρμονισμένου, σε επίπεδο EE, πλαισίου ανάκαμψης και εξυγίανσης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, με σκοπό την προστασία των ασφαλισμένων, αλλά και τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας εντός της Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η υποχρέωση των ασφαλιστικών επιχειρήσεων για εκπόνηση σχεδίων ανάκαμψης, καθώς και των εποπτικών αρχών για εκπόνηση σχεδίων εξυγίανσης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται μια σειρά εποπτικών εργαλείων που σκοπό έχουν να ενισχύσουν τη δυνατότητα των εποπτικών αρχών να παρεμβαίνουν αποτρεπτικά και να λαμβάνουν εγκαίρως μέτρα εξυγίανσης. 
• Ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εποπτικών αρχών σε περιπτώσεις διασυνοριακών εργασιών, με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ τους. 
• Ενίσχυση της προστασίας των ασφαλισμένων σε περίπτωση χρεοκοπίας ασφαλιστικής επιχείρησης, μέσω της εναρμόνισης των συστημάτων εγγύησης ασφαλίσεων σε επίπεδο EE. Τα χαρακτηριστικά που εξετάζονται για την εναρμόνισή τους σχετίζονται με το ρόλο, τη λειτουργία, το ύψος κάλυψης, τη χρηματοδότησή τους και τη γεωγραφική κάλυψη.

Πλαίσιο VII.2 
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ COVID-19 ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 

Η πανδημία COVID-19 έχει προκαλέσει υφεσιακές διαταραχές σε όλες τις οικονομίες και όλους τους κλάδους, αφού η επιβολή διαδοχικών απαγορεύσεων (lockdowns) με σκοπό τον περιορισμό της πανδημίας οδήγησε σε μείωση της οικονομικής δραστηριότητας. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα διαφαίνεται ότι ο οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος της πανδημίας στους επιμέρους κλάδους ήταν πολύ διαφορετικός. Η επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών είχε ως αποτέλεσμα οι κυβερνήσεις να υιοθετήσουν δημοσιονομικά μέτρα και οι κεντρικές τράπεζες να προχωρήσουν σε νομισματική χαλάρωση, εφαρμόζοντας συμβατικά και μη συμβατικά μέτρα νομισματικής πολιτικής, προκειμένου να μετριαστούν οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Η αβεβαιότητα στο οικονομικό περιβάλλον, σε συνδυασμό με το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων που επηρεάζει άμεσα την ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά, έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τις εκτιμήσεις κερδοφορίας των (αντ)ασφαλιστικών επιχειρήσεων, αλλά και τις αποτιμήσεις των περιουσιακών τους στοιχείων. 

Σε εθνικό επίπεδο και με τα έως σήμερα δεδομένα, ο ασφαλιστικός κλάδος έχει αντεπεξέλθει ικανοποιητικά. Οι διαχρονικοί στόχοι των (αντ)ασφαλιστικών επιχειρήσεων, σε επίπεδο λειτουργίας, πωλήσεων, εξυπηρέτησης και επιχειρηματικότητας, μπορεί να μην ικανοποιήθηκαν στο σύνολό τους, δεν καταγράφηκαν όμως σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η υιοθέτηση της εξ αποστάσεως εργασίας λειτούργησε καταλυτικά στην τεχνολογική αναβάθμιση των (αντ)ασφαλιστικών επιχειρήσεων, οι οποίες ανταποκρίθηκαν επαρκώς στις νέες συνθήκες λειτουργίας. Η διατήρηση του επιπέδου παρεχόμενων υπηρεσιών, η αξιόλογη προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των ασφαλιστικών προϊόντων, καθώς και η αναζήτηση εναλλακτικών δικτύων διανομής όχι μόνο αποτέλεσαν διέξοδο από τις άμεσες επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά και συνέβαλαν επιτυχώς στη δια- τήρηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης της ασφαλιστικής αγοράς σε ικανοποιητικό επίπεδο. 

Εντούτοις, παρατηρείται διαφοροποίηση των επιπτώσεων της πανδημίας ανά κλάδο ασφάλισης. Πιο συγκεκριμένα, στον κλάδο ζωής οι εξαγορές δεν έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα, ενώ οι ασφαλίσεις υγείας δεν επιβαρύνθηκαν από αντίστοιχο κόστος νοσηλείας, δεδομένου ότι το δημόσιο σύστημα υγείας έχει αναλάβει το κόστος νοσοκομειακής περίθαλψης που συνδέεται με την πανδημία. Ζημίες που σχετίζονται με τη διακοπή εργασιών (όπως ακυρώσεις εκδηλώσεων, συνεδρίων, θεατρικών παραστάσεων κ.ά.) δεν επηρέασαν ιδιαίτερα την ασφαλιστική αγορά, καθώς και οι αντίστοιχοι κίνδυνοι παρουσίαζαν χαμηλό ποσοστό ασφαλισιμότητας. Στον κλάδο αυτοκινήτων η θετική επίδραση που παρουσιάστηκε αρχικά από τη μείωση των ατυχημάτων, λόγω του περιορισμού των μετακινήσεων που επιβλήθηκε από την κυβέρνηση, φαίνεται να μετριάστηκε από τη μη ανανέωση μέρους του υφιστάμενου χαρτοφυλακίου και τη μείωση των πωλήσεων, χωρίς όμως τελικά να επηρεάζεται συνολικά η κερδοφορία του κλάδου αυτού. 

Αναφορικά με την επενδυτική συμπεριφορά των (αντ)ασφαλιστικών επιχειρήσεων εν μέσω πανδημίας, σημειώνεται η θετική αποτίμηση των ομολόγων, καθώς και η μετατόπιση από ελληνικούς προς ευρωπαϊκούς κρατικούς τίτλους. Συνολικά, αν και δεν παρατηρείται ουσιαστική διαφοροποίηση στις επενδυτικές επιλογές, οι (αντ)ασφαλιστικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε διαδικασία επαναξιολόγησης των επενδυτικών τους πολιτικών, ώστε αυτές να προσαρμοστούν στα νέα χρηματοπιστωτικά δεδομένα. 

Οι γενικότερες οικονομικές συνθήκες και η προσπάθεια ανάκαμψης, μετά την πανδημία COVID-19, αναμένεται να επηρεάσουν τους καταναλωτές και συνακόλουθα τις (αντ)ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων αυτών, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη δημιουργία προϊόντων με αποδόσεις προσαρμοσμένες στις νέες επενδυτικές επιλογές, τη δημιουργία προϊόντων που θα καλύπτουν μεγαλύτερο εύρος κινδύνων των πελατών τους, την ανάπτυξη εναλλακτικών δικτύων διανομής που θα αξιοποιούν τη συνεχώς αναπτυσσόμενη τεχνολογία, την ενίσχυση της συνεργασίας με θεσμικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς με προοπτική ανάπτυξης (π.χ. bankassurance), αλλά και την υιοθέτηση μιας νέας κουλτούρας για το ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης στην οικονομία και την κοινωνία. 

Η πρόσφατη πανδημία, μεταξύ άλλων, λειτούργησε αφυπνιστικά όσον αφορά την ανάδειξη των κλάδων της οικονομίας που έχουν τη δυναμική να συμβάλουν στην εθνική ανάπτυξη. Η ιδιωτική ασφάλιση, παράλληλα με την εκπλήρωση του θεσμικού της ρόλου που είναι η απορρόφηση κινδύνων προς όφελος της κοινωνίας, μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στη συνολική προσπάθεια για την επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη.

Διαβάστε εδώ την Έκθεση του Διοικητή για το έτος 2020.