Τους βασικούς κινδύνους χρηματοοικονομικής σταθερότητας στον ευρωπαϊκό ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό τομέα αναλύει η Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας της EIOPA.

Ειδικότερα, η έκθεση υπογραμμίζει ότι μετά από περισσότερο από ένα χρόνο από το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19, το μακροοικονομικό περιβάλλον βρίσκεται ακόμη υπό πίεση και η αβεβαιότητα σχετικά με την ανάκαμψη παραμένει υψηλή. Η ευρωπαϊκή οικονομία σημείωσε ανάκαμψη το τρίτο τρίμηνο του 2020, ωστόσο προς το τέλος του έτους παρατηρήθηκε και πάλθ ύφεση λόγω της επιβολής νέων lockdown. Ο πληθωρισμός παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης και θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω από την αυξημένη ζήτηση μόλις σταματήσουν τα μέτρα περιορισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προσδοκίες για το 2021 δείχνουν ανάπτυξη για την ευρωπαϊκή οικονομία, ωστόσο μια ασύμμετρη ανάκαμψη μεταξύ των χωρών θα μπορούσε να επιδεινώσει τα τρωτά σημεία μετά την πανδημία. Οι εκστρατείες εμβολιασμού και η εξέλιξη του ιού παραμένουν ζωτικής σημασίας για την υλοποίηση αυτών των προσδοκιών.

Το απροσδόκητο ξέσπασμα του ιού Covid-19 δημιούργησε προκλήσεις στον ασφαλιστικό τομέα και στα Iδρύματα Επαγγελματικών Συντάξεων (IORPs), ιδίως στον κλάδο ζωής και στα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα καθορισμένων παροχών που αντιμετώπιζαν ήδη δυσκολίες λόγω της παρατεταμένης περιόδου χαμηλών επιτοκίων.

Ο ευρωπαϊκός ασφαλιστικός τομέας εισήλθε στο 2020 υπό καλές συνθήκες. Καθ 'όλη τη διάρκεια του 2020, τα ακαθάριστα εγγεγραμμένα ασφάλιστρα κλάδου ζωής μειώθηκαν, ενώ αυξήθηκαν στον κλάδο γενικών. Η επενδυτική κερδοφορία επιδεινώθηκε κυρίως λόγω των αρνητικών εξελίξεων στις χρηματοοικονομικές αγορές κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους. Ταυτόχρονα, αναφορικά με το underwriting, η κερδοφορία ήταν ανομοιογενής μεταξύ των επιχειρηματικών κλάδων. Ο αριθμός των αξιώσεων μειώθηκε όσο αφορά τις αποζημιώσεις των εργαζομένων και αποζημιώσεις που σχετίζονται με τις μεταφορές ως συνέπεια των lockdown και των περιορισμών στα ταξίδια. Αντ' αυτού, αυξήθηκαν οι απαιτήσεις λόγω πυρκαγιάς και άλλων ζημιών σε περιουσιακά στοιχεία καθώς και οι απαιτήσεις στον κλάδο γενικής αστικής ευθύνης. Οι δείκτες φερεγγυότητας στις κλάδο γενικών και τις πολυκλαδικές επιχειρήσες παρέμειναν σταθεροί καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ οι κεφαλαιακές θέσεις των ασφαλιστικών κλάδου ζωής επιδεινώθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2020 και στη συνέχεια ανέκαμψαν ελαφρώς στο τέλος του έτους. Τα ποσοστά λήξης των συμβολαίων ζωής συνέχισαν να αυξάνονται το 2020. Επιπλέον, οι δείκτες ρευστών στοιχείων ενεργητικού των ασφαλιστικών μειώθηκαν ελαφρώς, αλλά ο αντίκτυπος στη διαθέσιμη ρευστότητα των ασφαλιστικών παραμένει περιορισμένος.

Ο αντασφαλιστικός τομέας εκτέθηκε σε μια άνευ προηγουμένου αβεβαιότητα. Επιπλέον, το 2020 ήταν μια χρονιά που χαρακτηρίζεται από μεγάλες καταστροφές σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, ο αντασφαλιστικός τομέας παρουσιάζει σημάδια επιδείνωσης με μείωση των ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων στον κλάδο ζωής και επιδείνωση της κερδοφορίας στο underwriting  στον κλάδο γενικών. Οι κεφαλαιακές θέσεις των αντασφαλιστών μειώθηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020, αλλά μετά ανακτήθηκαν εν μέρει στο τέλος του έτους. Όσον αφορά το μέλλον, η υψηλότερη αναμενόμενη συχνότητα και σοβαρότητα των φυσικών καταστροφών σε συνδυασμό με μια πιθανή μείωση της αντασφαλιστικής κάλυψης, με στόχο τη μείωση των πιθανών άγνωστων ζημιών που προκύπτουν από την πανδημία, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά της ΕΕ, επηρεάζοντας τελικά το ασφαλιστικό κενό προστασίας.

Μετά την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου πλαισίου αναφοράς για τα IORPs, όπου οι απαιτήσεις πληροφόρησης ευθυγραμμίζονται με άλλα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα αναφοράς, η EIOPA είναι πλέον σε θέση να βελτιώσει την εκτίμησή της σχετικά με τα ανοίγματα και την οικονομική κατάσταση του εν λόγω τομέα στην Ευρώπη. Παρά τη σημαντική μείωση και ανάκαμψη των αγοραίων αξιών των περιουσιακών στοιχείων το 2020, οι δείκτες κάλυψης καθορισμένων παροχών των IORPs παρέμειναν σταθεροί στο 100% περίπου το 2020. Υπάρχει σταθεροποιητική επίδραση της αντασφάλισης, λαμβάνοντας υπόψη τις απώλειες των επενδύσεων των IORPs που παρατηρήθηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020. Αυτό είναι εμφανές σε χώρες όπου η αντασφάλιση χρησιμοποιείται σε σημαντικό βαθμό.

Οι κλιματικοί κίνδυνοι παρέμειναν ένα από τα κεντρικά ζητήματα για τον ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό κλάδο, με τα κριτήρια ESG να διαμορφώνουν ολοένα και περισσότερο τις επενδυτικές αποφάσεις των ασφαλιστικών εταιριων και των συνταξιοδοτικών ταμείων, αλλά και να επηρεάζουν το underwriting. Καθώς οι φυσικές καταστροφές που προκάλεσαν απώλειες το 2020 είναι σημαντικά υψηλότερες σε σχέση με το προηγούμενο έτος, τα ακραία καιρικά φαινόμενα συνεχίζουν να ασκούν σημαντική πίεση στις ασφαλιστικές κλάδου γενικών και αναμένεται να γίνουν πιο συχνά και σοβαρά λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Η εξ αποστάσεως εργασία εξαιτίας της Covid-19, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των κυβερνοεπιθέσεων. Οι επόπτες αναμένουν αύξηση των κινδύνων που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση κατά το επόμενο έτος. Οι συνεχώς αυξανόμενοι κίνδυνοι του κυβερνοχώρου σε διάφορους τομείς θα μπορούσε να ενισχύσει τη ζήτηση Cyber Insurance.

Εξετάζοντας το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο των ασφαλιστικών παρατηρείται μια μικρή μετάβαση από εταιρικά σε κρατικά ομόλογα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Επίσης, το μερίδιο των εισηγμένων ιδίων κεφαλαίων μειώθηκε ελαφρά ενώ το μερίδιο των μη εισηγμένων ιδίων κεφαλαίων αυξήθηκε. Σε όλες αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνονται και οι αλλαγές τόσο στις τιμές όσο και στις ποσότητες. Κατά το τελευταίο έτος, σημειώθηκαν έντονες κινήσεις στην αγορά. Ειδικότερα, όσο αφορά τις τιμές των μετοχών σημειώθηκε απότομη πτώση το πρώτο τρίμηνο και ανάκαμψη κατά τη διάρκεια του 2020. Επιπλέον, τα ανοίγματα επενδύσεων προς εκείνους τους τομείς που ενδέχεται να παρουσιάσουν μόνο βραδεία ή καθόλου ανάκαμψη κατά την μετά Covid-19 περίοδο πρέπει να παρακολουθούνται. Ωστόσο, η ανάλυση της EIOPA δείχνει ότι μέχρι στιγμής, αυτά τα ανοίγματα είναι πολύ χαμηλά.

Ένα από τα βασικά κανάλια μετάδοσης κινδύνων μπορεί να είναι η διασύνδεση των ευρωπαϊκών ασφαλιστικών και των IORPs με τον τραπεζικό τομέα, καθώς οι τράπεζες εκτίθενται στην αναμενόμενη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά τη σταδιακή κατάργηση των σχετικών φορολογικών μέτρων που ελήφθησαν λόγω COVID-19. Από την άποψη αυτή, η έκθεση και των δύο τομέων σε κινδύνους είναι σημαντική και πρέπει να ληφθεί υπόψη. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της ανάλυσης της EIOPA θα μπορούσαν να επισημάνουν μια τάση ελαχιστοποίησης των κινδύνων που μειώνει την έκθεση των ασφαλιστικών στις τράπεζες.

Μια περαιτέρω ανάλυση της εμπορικής δραστηριότητας των ασφαλιστικών δείχνει ότι το πρώτο τρίμηνο και το δεύτερο τρίμηνο του 2020 οι ασφαλιστικές αύξησαν την καθαρή αγορά ομολόγων που εκδόθηκαν από μη τραπεζικά ιδρύματα. Αντιθέτως, οι καθαρές αγορές κρατικών ομολόγων των ασφαλιστικών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020 ήταν χαμηλότερες από τον ιστορικό μέσο όρο. Οι τάσεις επανέρχονται το δεύτερο εξάμηνο του 2020, όταν οι ασφαλιστικές μετατοπίστηκαν από εταιρικά σε κρατικά ομόλογα. Τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης την τάση των ασφαλιστικών να πωλούν υποβαθμισμένα ομόλογα τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και ιδίως ομόλογων με βαθμολογία BBB, τα οποία στη συνέχεια έγιναν BB, τα λεγόμενα fallen angels. Το BBB είναι το κατώφλι της επενδυτικής βαθμίδας. Οι ασφαλιστικές φαίνεται να είναι ευαίσθητες στα ορατά όρια αξιολογήσεων, πιθανώς λόγω επενδυτικών εντολών και είναι πρόθυμες να μειώσουν τους κινδύνους με την επιλεκτική πώληση ομολόγων.

Τέλος, η διεξαγόμενη ανάλυση ευαισθησίας των μεταβατικών κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή για τον ευρωπαϊκό ασφαλιστικό τομέα υποδηλώνει ότι οι επενδύσεις σε μετοχές ενδέχεται να είναι αρκετά ευαίσθητες σε αυτό το πιθανό κίνδυνο  και να χάσουν περισσότερο από το τέταρτο της αξίας τους. Οι επιπτώσεις στα ομόλογα είναι χαμηλότερες, αντικατοπτρίζοντας το γεγονός ότι οι μειώσεις κερδοφορίας είναι πιθανό να επηρεάσουν πρώτα τις τιμές των μετοχών. Ωστόσο, όσον αφορά τον συνολικό αντίκτυπο, ο ασφαλιστικός τομέας μπορεί επίσης να αποκομίσει κέρδος από τη μετάβαση μέσω επενδύσεων στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Διαβάστε εδώ την Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας της EIOPA.