Η Σοφία Καρίβαλη-Αμπατζή, αδελφή της Ρίτας Αμπατζή, ήταν η πρώτη τραγουδίστρια που ανέβηκε σε πάλκο με μπουζούκι, το 1935-36, στο μαγαζί του Μάρκου Βαμβακάρη στην Κοκκινιά, μαζί με τον Α. Δελιά, τον Μ. Βαμβακάρη και τον Κώστα Σκαρβέλη.
Η Σοφία Καρίβαλη γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1916 και πέθανε στη Νίκαια στις 25.10.1995. Ο Βασίλης Τσιτσάνης είχε ενθουσιαστεί με τη φωνή της και συνέθεσε γι’ αυτήν το «Να γιατί περνώ», τον Ιανουάριο του 1937. Πρόβες έκαναν στο σπίτι της στην Κοκκινιά και το τραγούδησε η Σοφία με τον Μάρκο Βαμβακάρη. Ο Τσιτσάνης ήταν τότε 22 χρόνων και ήταν το τέταρτο τραγούδι που έγραψε στην ODEON του Μίνωα Μάτσα. Εργάστηκε πιο πολύ στο πάλκο, σε γιορτές, σε πανηγύρια και είχε μικρή δισκογραφική συμμετοχή. Συνεργάστηκε με τον Μάρκο Βαμβακάρη κυρίως, τον Βασίλη Τσιτσάνη, τον Γιώργο Κάβουρα, τον Κώστα Σκαρβέλη, τον Παντελή Καρίβαλη, τον Π. Τούντα, τον Γρ. Ασίκη, τον Δ. Καρυδάκη, τον Περιστέρη και τελευταία τραγούδησε και με τον Γιώργο Νταλάρα. Το 1988, το τραγούδι «Με πλάνεψες μποέμισσα», όταν ο Νταλάρας έψαχνε παλιούς καλλιτέχνες για να τους φέρει στην επιφάνεια... Το τραγούδι «Να γιατί γυρνώ μες στην Αθήνα» του Τσιτσάνη, που πρωτοτραγούδησε με τον Μάρκο η Σοφία Καρίβαλη, παρουσίασε και ο Γ. Παπαστεφάνου το 1977, σε τηλεοπτική εκδοχή με τη Ρεμπέτικη Κομπανία (Μανώλης Δημητριανάκης, Γιώργος και Δημήτρης Κοντογιάννης). Το 2015, το παρουσίασε στο «Αλάτι της Γης» ο Λάμπρος Λιάβας. Παίχθηκε σε πολλές διασκευές μετά τον Μάρκο και τη Σοφία Καρίβαλη. Με τον Τσιτσάνη, παίχθηκε στην ταινία «Ουζερί Τσιτσάνης», στη σειρά «Ονείρου Ελλάς», στην ταινία «Ρεμπέτικο», στην Κύπρο από το σχήμα «Εξ Αδιαιρέτου», στην Αυστραλία-Μελβούρνη και πολλές δεκάδες εκτελέσεις ως σήμερα... Τραγούδησε μεγάλες επιτυχίες με τον Μάρκο Βαμβακάρη, όπως «Να γιατί περνώ», «Δεν τον θέλω μάνα μου», «Μάρκο Πολυτεχνίτη», «Πια δεν με γελάς γειτόνισσα», «Ο κουμπάρος ο ψαράς», «Παλιοχωρίτισσα», «Τύχη γιατί με τυραννάς», «Αφότου εγεννήθηκα», «Με πλάνεψες μποέμισσα», «Μη με παιδεύεις άδικα», «Θα ’ρθω κι εγώ μαζί» κ.ά.
Είναι πολλοί και σήμερα που χαίρονται και τραγουδάνε με τραγούδια ωραίων δημιουργών, όπως η Σοφία Καρίβαλη, που για χρόνια ομόρφαιναν μεγάλους καλλιτέχνες επιπέδου: Βασίλη Τσιτσάνη, Μάρκου Βαμβακάρη, Γιώργου Κάβουρα κ.λπ., που ήταν δευτεραγωνιστές και όχι οι πρωταγωνιστές για τον πολύ κόσμο. Αρκετοί δεν γνωρίζουν καθόλου πολλούς μεγάλους καλλιτέχνες, που άνοιξαν δρόμους και έγιναν οδηγοί για νεότερους.
Πρόσεξα στο Youtube τις αρκετές δημοσιεύσεις και επανεκτελέσεις, όπου εκατοντάδες καλλιτέχνες «έφαγαν ψωμί» και κράτησαν «μεροκάματα» από το έργο απλών ανθρώπων, όπως η Σοφία, που κάπου στη Νίκαια πέρασε τα τελευταία της χρόνια με απλότητα και την «αρχοντιά» των μεγάλων, σε ένα φτωχικό χαμηλό σπιτάκι, με μια νε- ραντζιά απ’ έξω και τα γλαστράκια της, ένα κρεβατάκι, μια μπαντανία με την Κωνσταντινούπολη, καδράκια μιας άλλης εποχής, με ντίβες αγωνιστές και την αίγλη του επιτυχημένου, που πάντα έχει να δώσει...
Και στον ασφαλιστικό χώρο είναι πολλοί αυτοί που «τραγούδησαν» γλυκά για την ασφάλιση, ως πράξη αγάπης στον συνάνθρωπο. Ο κατάλογος φτάνει πολύ μακριά ως την αρχαία Ελλάδα. Η «αυθάδεια» της έλλειψης του «γνώθι σαυτόν» τους ξέχασε. Πολλοί νέοι εργάζονται πάνω στις γραμμές που κάποιοι άλλοι, πριν από εμάς, χάραξαν πορείες σε δύσκολες εποχές. Δυστυχώς, λιγοστεύουν τα «καλά πρότυπα» στις ασφαλιστικές εταιρείες τού σήμερα. Λείπουν σε πολλές εταιρείες οι πρωταγωνιστές, οι δημιουργοί, οι ιδρυτές από αίθουσες, εισόδους, αμφιθέατρα, γραφεία... Πολλοί ξέχασαν ακόμα και ποιοι τους ανέπτυξαν ή εκπαίδευσαν... Ας το ξανασκεφθούν το θέμα όσοι ψάχνουν κορνίζες τού «τίποτα» για διακόσμηση. Έχουμε όλοι ανάγκη από πρότυπα, ήρωες, ηγέτες, σοφούς. Και κάποιοι «σημερινοί» ας μιμηθούν τον Γ. Νταλάρα, που έψαχνε να «υπενθυμίσει» παλιούς. Ας αλλάξει η τάση να ξεχνάμε «προγόνους»... Ε.Σ.
Από τη στήλη Ασφαλιστικό Underwriting, του περιοδικού Ασφαλιστικό ΝΑΙ, τεύχος 190, Μάιος - Ιούνιος 2021
