του Νίκου Κεχαγιάογλου*

Οι πρόσφατες πυρκαγιές και θεομηνίες, που λόγω κλιματικής αλλαγής θα εντείνονται συνεχώς, φέρνουν και πάλι στο προσκήνιο την ανάγκη ιδιωτικής ασφάλισης των περιουσιακών στοιχείων των πολιτών.

Λέγεται –και σωστά- ότι στον κλάδο ασφάλισης υγείας και σύνταξης, ο ρόλος της ιδιωτικής ασφάλισης πρέπει να είναι συμπληρωματικός του δημοσίου συστήματος ασφάλισης. Όσον αφορά τους υπόλοιπους κλάδους ασφάλισης το Ελληνικό δημόσιο από καταβολής του ήταν ουσιαστικά απών. Όμως, με τον νόμο 4797/2021, το κράτος προσπαθεί να δημιουργήσει νέα δεδομένα και να μετατρέψει σε συμπληρωματικό τον ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης επιχειρήσεων, ή τουλάχιστον ένα κομμάτι του. Τα αποτελέσματα θα φανούν σε βάθος χρόνου αλλά το παρελθόν δεν μας κάνει να είμαστε αισιόδοξοι. Παρόλα αυτά προκύπτουν δύο σημαντικά ερωτήματα:

• Μπορεί το κράτος να αποζημιώσει σωστά και γρήγορα μια επιχείρηση έτσι ώστε αυτή άμεσα να λειτουργήσει και πάλι όπως πριν την ζημιά, κάτι απόλυτα αναγκαίο για την επιβίωσή της;

• Μπορεί ο επιχειρηματίας να επιλέξει να μην ασφαλιστεί σε ιδιωτική ασφαλιστική εταιρεία και να μείνει ήσυχος ότι θα αποζημιωθεί από το κράτος όταν θα συμβεί κάποιο ζημιογόνο γεγονός;

Ας δούμε τι προβλέπει ο πρόσφατα ψηφισθείς νόμος 4797.

Εφόσον συμβεί κάποια θεομηνία, ήτοι: σεισμός, χιονοστιβάδα, κατολίσθηση, πλημμύρα, έκρηξη ηφαιστείου, πυρκαγιά από δάσος, καθώς και ανεξέλεγκτες πυρκαγιές από φυσικά αίτια, τότε η πολιτεία θα συνδράμει μέσω κρατικής αρωγής για την αποκατάσταση των ζημιών.

Ο νόμος αυτός δεν καλύπτει κατοικίες αλλά μόνο:

Α) Επιχειρήσεις: βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες, εμπορικά καταστήματα, αγροτικές εκμεταλλεύσεις, επιχειρήσεις που ασκούν νόμιμη οικονομική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από τη μορφή τους, συμπεριλαμβανομένων και των ατομικών επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών, καθώς και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, μεταποίηση ή εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. Στις επιχειρήσεις συμπεριλαμβάνονται και οι δημόσιες επιχειρήσεις, δημοτικές ή κοινοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις, ανώνυμες εταιρείες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.).

Στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις ανήκουν οι γεωργικές και κτηνοτροφικές μονάδες, οι οποίες ανήκουν σε ένα ή περισσότερα φυσικά πρόσωπα ή και σε νομικά πρόσωπα.

Β) Μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορείς: τα νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες ιδιωτικού δικαίου, τα οποία επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους σκοπούς που ενδιαφέρουν το κοινωνικό σύνολο και δεν επιδιώκουν κέρδος, όπως φιλανθρωπικά σωματεία, κοινωφελή ιδρύματα και αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Αποζημίωση

Η αποζημίωση με την μορφή επιχορήγησης και εφάπαξ ενίσχυσης ως πρώτης αρωγής δύναται να παρέχεται από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, με προτεραιοποίηση ατόμων με αναπηρία που ασκούν διοίκηση στην πληγείσα επιχείρηση ή άμεσα συγγενικών τους προσώπων που έχουν αναπηρία.

Η επιχορήγηση καλύπτει υλικές ζημιές που προκλήθηκαν από θεομηνία σε στοιχεία ενεργητικού, όπως κτιριακές εγκαταστάσεις, εξοπλισμός, πρώτες ύλες, εμπορεύματα, φορτηγά αυτοκίνητα δημόσιας και ιδιωτικής χρήσης, καθώς και αυτοκίνητα επαγγελματικής χρήσης, μέσα παραγωγής, συμπεριλαμβανομένου και του εγγείου κεφαλαίου και των αποθηκευμένων προϊόντων, τα οποία καταγράφηκαν ως κατεστραμμένα.

Η επιχορήγηση είναι αφορολόγητη, ακατάσχετη και ανεκχώρητη στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε τέλος, εισφορά ή άλλη κράτηση υπέρ του Δημοσίου, δεν δεσμεύεται και δεν συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και τα νομικά πρόσωπά τους, τα ασφαλιστικά ταμεία ή πιστωτικά ιδρύματα.

ΘΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΝΕΦΕΛΩΔΗ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

Μια πολύ θετική διάσταση του νόμου αποτελεί η πρόβλεψη για μια έκτακτη εφάπαξ ενίσχυση η οποία ονομάζεται ‘’πρώτη αρωγή’’. Η αρωγή αυτή ενεργοποιείται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ο οποίος ορίζει και το ύψος του ποσού καθώς και την καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων, τον τρόπο καταβολής, τα δικαιολογητικά και κάθε τι σχετικό με αυτήν. Το ποσό αυτό της πρώτης αρωγής συμψηφίζεται με την τελική αποζημίωση που θα λάβει ο δικαιούχος αλλά μέχρι το 50% οπότε το υπόλοιπο 50% είναι κέρδος για τον ζημιωθέντα επιχειρηματία.

Τα νεφελώδη σημεία του νόμου

Αν εμπιστευτούμε το παρελθόν αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ούτε για το ύψος της αποζημίωσης ούτε για τον χρόνο καταβολής της αλλά ούτε και για το αν θα ληφθεί τελικά η αποζημίωση. Ας δούμε μερικές γκρίζες ζώνες:

• Σύμφωνα με το άρθρο 6 του νόμου , με απόφαση του αρμόδιου αντιπεριφερειάρχη συστήνονται επιτροπές κρατικής αρωγής οι οποίες είναι αρμόδιες για την εκτίμηση και καταγραφή των ζημιών καθώς και για την συγκέντρωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών τα οποία καθορίζονται από απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Σε αυτές τις επιτροπές θα πρέπει να απευθυνθούν οι άμεσα πληγέντες για να ενημερωθούν για τις διαδικασίες και τα δικαιολογητικά τα οποία θα πρέπει να συγκεντρώσουν. Τίθεται το ερώτημα κατά πόσο θα είναι ευέλικτες και λειτουργικές αυτές οι επιτροπές.

• Το ποσό της αποζημίωσης δεν προσδιορίζεται ούτε ονομαστικά ούτε ποσοστιαία. Δηλαδή δεν γνωρίζουμε ούτε αν υπάρχει πλαφόν αποζημίωσης ούτε αν θα υπάρξει ποσοστό αποζημίωσης επί της ζημιάς (πχ 50% ή 80% ή 100%). Αυτά θα καθορισθούν με

κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών όπως και όλες οι διαδικασίες και προϋποθέσεις καταβολής της αποζημίωσης.

• Ένα ακόμα νεφελώδες σημείο του νόμου αποτελούν τους πόρους του ταμείου, οι οποίοι σύμφωνα με το άρθρο 14 προέρχονται από:

α) εισφορές ιδιωτών στον Λογαριασμό Κρατικής Αρωγής ο οποίος συστήνεται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος,

β) ποσά που έχουν αναζητηθεί ως αχρεωστήτως καταβληθέντα, σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων και αφορούν σε κάθε είδους ενίσχυση που έχει δοθεί σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα μετά από θεομηνίες, τα οποία και αποδίδονται στο Ταμείο μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού,

γ) επιχορήγηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, το ύψος της οποίας προσδιορίζεται κατ’ έτος με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών

Δηλαδή στην ουσία οι πόροι του θα προέρχονται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό εκτός αν θεωρηθεί ότι οι εθελοντικές εισφορές ιδιωτών και η φιλανθρωπία θα καλύψουν το κόστος μιας τέτοιας δαπάνης η οποία είναι απρόβλεπτη και απροσδιόριστη.

Ο ΝΟΜΟΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΑΝΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΤΗΡΙΩΝ!

Πράγματι ο νόμος αυτός δίνει την αφορμή για να σκεφτούμε μια οριστική και ξεκάθαρη λύση για το ζήτημα της ασφάλισης κτηρίων, το οποίο αποτελεί μια αχίλλειο πτέρνα της χώρας μας. Αυτό γίνεται φανερό μετά από κάθε θεομηνία, όταν εκατοντάδες άνθρωποι χάνουν τις περιουσίες τους και δεν έχουν κανέναν απολύτως τρόπο να την αντικαταστήσουν.

Ο νόμος σε μια μικρή παράγραφο προσεγγίζει την λύση:

Για τις επιχειρήσεις και τους μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορείς, οι οποίοι έχουν ασφαλιστήριο συμβόλαιο, θα δοθεί αποζημίωση για το ποσό της ζημίας το οποίο δεν καλύπτεται από το ασφαλιστήριο συμβόλαιο.

Η επιχορήγηση επίσης είναι αφορολόγητη, ακατάσχετη και ανεκχώρητη στα χέρια του Δημοσίου κλπ όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως..

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Προσωπικά θεωρώ ότι σε καμία περίπτωση το κράτος δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο της ασφαλιστικής εταιρείας. Παρά την καλή προαίρεση για συνδρομή στα προβλήματα που προκαλούν οι θεομηνίες, οι οποίες θα ενταθούν όσο η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται, εκ των πραγμάτων οι βραδυκίνητες και γραφειοκρατικές του διαδικασίες και δομές, θα προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα από όσα επιδιώκουν να λύσουν. Επιπλέον μπορεί να δώσουν ένα λάθος μήνυμα και πολλές επιχειρήσεις να πάψουν να ασφαλίζονται πιστεύοντας ότι είναι καλυμμένες από τον νέο νόμο. Τέλος, η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού θα είναι δυσβάστακτη εκτός αν οι αποζημιώσεις θα είναι ελάχιστες σε ποσοστό επί των ζημιών.

Σε αντιδιαστολή, τα ασφαλιστήρια συμβόλαια περιέχουν πολλές περισσότερες καλύψεις πχ πυρκαγιά από οποιαδήποτε αιτία, κακόβουλες και τρομοκρατικές ενέργειες, θραύση σωληνώσεων, αστική ευθύνη προς τρίτους, μηχανικές βλάβες, έξοδα μηχανικών, αποκομιδή ερειπίων και δεκάδες άλλες μικρότερες αλλά πολύτιμες για την λειτουργικότητα των επιχειρήσεων καλύψεις. Οι αποζημιώσεις δίνονται πολύ γρήγορα και με ευέλικτες διαδικασίες και οι επιχειρήσεις άμεσα αποκαθιστούν τις προ ζημιών λειτουργίες τους.

Αυτό που θα μπορούσε να γίνει και να δώσει μια οριστική λύση στο πρόβλημα προστασίας κάθε είδους ακινήτου στην χώρα, θα ήταν η θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής ασφάλισης κτηρίων, με πλήρη φοροαπαλλαγή των ασφαλίστρων και με τροποποίηση του νόμου που σχολιάζουμε έτσι ώστε να καλύπτει μόνο τις απαλλαγές των ασφαλιστηρίων συμβολαίων οι οποίες και θα καθοριστούν με σαφήνεια.

Για παράδειγμα στην κάλυψη του σεισμού οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν στα προγράμματά τους μια απαλλαγή 2% επί του κεφαλαίου ασφάλισης. Δηλαδή αν ένα ακίνητο είναι ασφαλισμένο για 200.000€ κεφάλαιο, τα πρώτα 4000€ θα πρέπει να τα καλύψει ο ίδιος ο ασφαλισμένος σε περίπτωση ζημιών από σεισμό. Θα μπορούσε το κράτος να δεσμευτεί ότι θα πληρώσει αυτό το ποσόν της απαλλαγής, παρά να υπόσχεται ‘’καθολική ασφάλιση’’ κάτι το οποίο είναι ουσιαστικά ανέφικτο. Στις υπόλοιπες καλύψεις όπως καιρικά φαινόμενα πυρκαγιές από δάσος κλπ οι απαλλαγές είναι πολύ μικρότερες ή και μηδενικές, οπότε η επιβάρυνση θα ήταν σημαντικά λιγότερη για τον κρατικό προϋπολογισμό.

Εφαρμόζοντας την υποχρεωτική ασφάλιση κτηρίων θα εξασφαλίζαμε τα εξής σημαντικότατα και κρίσιμα οφέλη:

· Τα ασφάλιστρα των κτηρίων θα έπεφταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο και ο καθένας θα μπορούσε να ασφαλίσει την ακίνητη περιουσία του με ελάχιστο κόστος

· Οι αποζημιώσεις μετά από κάθε καταστροφικό γεγονός θα ήταν άμεσες ακέραιες χωρίς ‘’κούρεμα’’ και φυσικά χωρίς ατέρμονες γραφειοκρατικές διαδικασίες και καθυστερήσεις

· Ως συνέπεια των άμεσων και δίκαιων αποζημιώσεων θα είχαμε σύντομη αποκατάσταση των ζημιών με άνθηση της οικοδομικής δραστηριότητας στην πληγείσα περιοχή μείωση ανεργίας έστω και προσωρινή και φυσικά ενίσχυση του κρατικού προϋπολογισμού και των ταμείων από την είσπραξη ΦΠΑ και εισφορών

· Ταυτόχρονα το κράτος θα είχε πολύ σημαντικά έσοδα από τον φόρο ασφαλίστρων ο οποίος σήμερα είναι 15% αλλά και επί των κερδών των ασφαλιστικών εταιρειών .

Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να μετατραπεί μια τραγωδία σε δημιουργική ευκαιρία. Το μόνο που δυστυχώς δεν μπορεί να αντικατασταθεί είναι οι ανθρώπινες ζωές… Είναι απορίας άξιον που δεν συζητούνται με δημιουργικό τρόπο λύσεις οι οποίες αφήνουν τους πάντες κερδισμένους. Σίγουρα κάποιοι θα πουν ότι δίνεται ένα δώρο στις ασφαλιστικές κλπ. Κάπως έτσι όμως επί χρόνια δεν ολοκληρώνονταν οι μεγάλοι οδικοί άξονες διότι οι προηγούμενοι επικίνδυνοι δρόμοι πέρναγαν μέσα από ωφελημένα από αυτούς χωριά. Δεν μπορεί η μικροπολιτική να νικάει την εξέλιξη και την πρόοδο. Η απόφαση ανήκει στην ευνομούμενη πολιτεία η οποία θα πρέπει να κάνει λεπτομερή ανάλυση κόστους και οφέλους με στόχο την πορεία προς την ευημερία των πολιτών.

*Ο Νίκος Κεχαγιάγλου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Κ2 ΕΠΕ ΠΡΑΚΤΟΡΩΝ & ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΟΡΩΝ