«Τα πουλιά δώκανε στην ψυχή μου μουσική. Κι οι άνθρωποι βάσανα»! Συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από το θάνατο του Μάρκου Βαμβακάρη, στις 9 Φεβρουαρίου 1972. Πολλές πόλεις της Ελλάδος έδωσαν σε οδούς το όνομα
του μεγάλου Συριανού ρεμπέτη, δημιουργού, συνθέτη, τραγουδιστή, στιχουργού, παγκόσμια αναγνωρισμένου δασκάλου ρεμπέτικης και λαϊκής μουσικής...
Σε αυτή τη μικρή απόδοση τιμής από το «ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΝΑΙ» βρήκα κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση στο βιβλίο του Δημήτρη Β. Βαρθαλίτη «ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ, από τον μύθο στην ιστορία». Ήταν μια αναφορά για το πάθος του Μάρκου με τα πουλιά και η συχνή αναφορά του στο ότι «τα πουλιά του μάθανε μουσική». Το κείμενο υπέγραφε η Αναστασία Γεωργάκη: «Είχε ογδόντα πουλάκια σε κλουβιά. Μόλις εκαθότανε κι έστριβε τσιγάρο, στη φούμα πάνω έλεγε: “Άκου τα…” Και ξεκίναγαν και τα ογδόντα. Έστηνε αυτί ο μέγιστος κι αναγάλλιαζε η ψυχή του. “Ε, τώρα, μετά από αυτά, τι να παίξω εγώ;...” Και σαν τ’ άκουγε ώρα πολλή, νταλκάδιαζε κι έπιανε το μπουζούκι. Με το πρώτο πάτημα και το σκάσιμο του ήχου απ’ το καύκαλου του οργάνου, σώπαιναν όλα. Να τον ακούσουν...» (Διήγηση Μάρκου σε Λεύκωμα Γιώργη Χριστοφιλάκη, 1997).
Ο Μάρκος, γράφει η Α. Γεωργάκη, γνώστης των πουλιών, δόκιμος ορνιθολόγος, εκφράζει τη λαϊκή του σοφία, συνεχίζοντας την παράδοση των μεγάλων συνθετών της κλασικής μουσικής. Εμπνέεται από τις μελωδικές γραμμές της καρδερίνας και των καναρινιών του, χωρίς να γνωρίζει ότι αριστουργήματα γράφτηκαν πάνω σε μελωδικά μοτίβα πουλιών. Ο Μπετόβεν έγραψε το θέμα της 5ης Συμφωνίας εμπνευσμένος από το τσιχλόνι και ο Βιβάλντι συνέθεσε το «El Cardnelis» για την καρδερίνα. Το βασικό μοτίβο του «Μαγεμένου Αυλού» του Μότσαρτ είναι μίμηση κελαηδίσματος αηδονιού, από φλάουτα, όμποε και αυλούς. Την ίδια εποχή με τον Μάρκο, ο Γάλλος συνθέτης Olivier Messiaen καταγράφει φωνές πουλιών και τα περνά αυτούσια σε έργα.
Και ο Μάρκος μιλά συχνά και αναπολεί την παιδική ηλικία στη Σύρο, όπου ακούει και μελετάει τη συμπεριφορά των πουλιών: «Σαν ’ρχότανε το φθινόπωρο, τότε που ήμουν παιδαρέλος, με ξύπναγε με το χάραμα ένα πουλάκι, μικρό, κόκκινο από κάτου στο λαιμό. Αυτό λάλαγε πρώτο· όχι λαλιά, έτριζε... Και μετά ξύπναγαν τα άλλα. Εξέβγαιναν καταχείμωνο μετά τα πρωτοβρόχια. Τα κοτσύφια, τσίχλες, μπεκατσόνια και κάτι πουλιά μεγάλα, καλημάνες τα λέγανε. Κάθε εποχή είχε τα δικά της και δεν τα χόρταινα. Πετροκοτσύφια - οι τσαλαπετεινοί. Με τα λοφία, τα τουρνιά, που φκιάνανε φωλιά καταγής, μέσα στα ασιτάρια. Οι τσιουπίτσες - από κει βγήκε και η τσιούπα, η κοπελιά που είχε τη χάρη αυτού του πουλιού. Ο ασπροκωλάς, με μια άσπρη τούφα στον κώλο. Η λιαρίτζα κι ο αητομάχος λιαριτζής. Ο συκολόγος, ο συκοφαγάς που είχε απάνω του όλα τα χρώματα τ’ ουράνιου τόξου. Τετετζιές, κάτι μικρούλια, που τρύπωναν τ’ αυγά τους σε τρύπες δένδρων. Ο Γκιώνης, κομμάτι μεγαλύτερος από τον σπούργιτα. Τα τρυγόνια κι οι πέρδικες. Ο τρυποφράχτης, μια σταλίτσα πράμα... Κι οι καρδερίνες... Σαν λάλαγε ο Γκιώνης ή χτυπούσε καμπάνα, μου ’ρχόταν μελαγχολία. Στενοχωριόμουν για τον πατέρα μου... Τα πουλιά έγιναν ο δάσκαλός μου στη μουσική και με συντρόφευαν στο ταξίμι... που τα ταξίμια είναι σαν να μιλάμε και ο ένας απαντάει στον άλλον και λέει το παράπονό του, την ιστορία του και ο άλλος ξαναλέει: Τι λες ρε παιδί μου, αυτά έπαθες;».
Ο γιος του Δομένικος αναφέρει ότι ο Μάρκος άκουγε τα πουλιά από τα ογδόντα κλουβιά και από τα κελαηδίσματα έγραφε νότες, που βρίσκουμε στα δημοτικά μας τραγούδια, με έντονη συμβολική διάθεση. ..Ο ίδιος ο Μάρκος λέει: «Εμπήκα από μικρός στα βάσανα της ζωής. Σαν παιδάκι δεν χόρτασα παιγνίδια... Έτρεχα εδώ κι εκεί για κάνα πιάτο φαγάκι. Τ..α πουλιά με δίδαξαν μουσική. Όταν πιάνω το όργανο και παίζω ταξίμι, έρχονται τα πουλιά και κάθονται στο τάστο. Στο μάνικο. Και τα δάκτυλα γίνονται πουλιά. Από μέσα τα δάχτυλα γίνονται όπως οι μπακούλες τους. Και πατώ τα τάστα, όπως εκείνα που κάθονται στις κορδές...».
Κλείνοντας την αναφορά στον Μάρκο Βαμβακάρη και τις σχέσεις του με τα πουλιά, θα ήθελα να ευχηθώ τα νέα παιδιά να ξαναγυρίσουν στην σχέση τους με τη φύση. Είναι μια ελπίδα να ζήσουν και να δημιουργήσουν μια καλή ζωή...
Τέλος, να θυμίσω ότι από το «ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΝΑΙ» προτείναμε να τιμηθεί η Σύρος από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος και για την ασφαλιστική πρωτοπορία της, αφού έχουν ιδρυθεί εκεί 33 ασφαλιστικές εταιρείες!
Ε.Σ.
Διαβάστε το άρθρο όπως δημοσιεύθηκε στη στήλη Ασφαλιστικό Underwriting, του περιοδικού Ασφαλιστικό ΝΑΙ, τεύχος 194, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2022 (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση)
