Αρκετοί εκπαιδευτικοί και κυρίως Διευθυντές- Διευθύντριες Δημοσίων Σχολείων της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ως επί το πλείστον στην Αττική), έχουν συνάψει το ειδικά σχεδιασμένο Ασφαλιστήριο Νομικής Προστασίας «Εκπαιδευτικών και Διευθυντών Σχολείων» στην ARAG HELLAS. Πέραν των υπηρεσιακών- εργασιακών και άλλων ζητημάτων που συχνά τους απασχολούν και στα οποία η ARAG HELLAS συμπαρίσταται μέσω των εσωτερικών Νομικών Συμβούλων και του πανελληνίου, εξειδικευμένου δικτύου των Δικηγόρων της, οι εκπαιδευτικοί έρχονται σχεδόν καθημερινά αντιμέτωποι με πολύ σοβαρά ζητήματα, τα οποία κατ’ εξοχήν χρήζουν δικηγορικής συνδρομής. Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι οι αρμόδιες νομικές υπηρεσίες των αντίστοιχων Πρωτοβάθμιων και Δευτεροβάθμιων Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, είτε δεν ανταποκρίνονται εγκαίρως είτε δεν ανταποκρίνονται καθόλου στα αιτήματα υποστήριξης των εκπαιδευτικών. Αυτό τουλάχιστον μας μεταφέρουν μέσω των εκατοντάδων ασφαλιστικών υποθέσεων, οι ασφαλισμένοι στην ARAG HELLAS εκπαιδευτικοί. 

Ακολουθούν κάτωθι ενδεικτικά πρόσφατες, πραγματικές υποθέσεις που απασχόλησαν τη Νομική Υπηρεσία της ARAG HELLAS και το δίκτυο των Δικηγόρων της για να γίνει αντιληπτό πόσο σοβαρά μπορεί να εξελιχθεί μία υπόθεση που λαμβάνει χώρα είτε κατά τη διάρκεια του ωραρίου του σχολείου είτε και εκτός, είτε εντός των εγκαταστάσεων του σχολείου είτε και εκτός. 

Για ευνόητους λόγους προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα α) έχει ληφθεί η συγκατάθεση των ασφαλισμένων για την παρούσα δημοσίευση και β) έχουν «ανωνυμομποιηθεί» σε κάθε περίπτωση οι εν λόγω υποθέσεις. 
Συνοπτικά πραγματικά περιστατικά:

Α) Διευθυντής Γυμνασίου καλεί έντρομος τη Νομική Υπηρεσία της ARAG HELLAS και αναφέρει ότι ενημερώθηκε μόλις από συμμαθητές ανηλίκου μαθητή ότι ο εν λόγω μαθητής έχει φέρει μαζί του σιδερογροθιά και τσιγάρα στο σχολείο. Ήδη οι συμμαθητές του έχουν ειδοποιήσει (μέσω των δικών τους κινητών) τους γονείς, οι οποίοι καλούν τον Διευθυντή και του ζητούν εξηγήσεις, διαφορετικά «θα καλέσουν τα κανάλια»:

Τι συμβαίνει συνήθως σε αυτού του είδους τις υποθέσεις:

Υφίσταται ρητή απαγόρευση να φέρουν στο σχολείο οι ανήλικοι μαθητές αυτού του είδους αντικείμενα. Αυτό απαγορεύεται αυστηρά εκ του Νόμου και ασφαλώς το γνωρίζουν (ή τουλάχιστον οφείλουν να γνωρίζουν), τόσο οι ανήλικοι μαθητές όσο και οι γονείς και κηδεμόνες αυτών. 

Η δε σιδερογροθιά θεωρείται όπλο υπό την έννοια του Νόμου περί Όπλων (ενδεικτικά στο άρθρο 1, παρ. 1, εδάφιο αγ) του Νόμου 4678/2020 (ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ Ν. 2168/1993 (Α΄ 147) ΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΟΠΛΑ, ΠΥΡΟΜΑΧΙΚΑ, ΕΚΡΗΚΤΙΚΕΣ ΥΛΕΣ, ΕΚΡΗΚΤΙΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ), όπου ορίζεται ρητά ότι «Όπλα θεωρούνται επίσης τα αντικείμενα που είναι πρόσφορα για επίθεση, άμυνα ή ακινητοποίηση και ιδιαίτερα:… αγ. Μεταλλικές γροθιές, ρόπαλα μεταλλικά ή μη, και ρόπαλα συνδεδεμένα με αλυσίδα ή σχοινί (νουντσάκου).»

Εν προκειμένω τίθενται μία σειρά σοβαρών, νομικών ζητημάτων (περιορισμένη ποινική ευθύνη ανηλίκων, ευθύνη γονέων και κηδεμόνων (παραμέληση εποπτείας ανηλίκων), ευθύνη του σχολείου (π.χ. πλημμελής εκτέλεση του καθήκοντος (άρθρο 107 Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα κτλ.) και κυρίως πως πρέπει να αντιδράσει η Διεύθυνση του Σχολείου για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία του σχολείου και την προστασία των μαθητών, εκπαιδευτικών κτλ. 

Πώς υποστήριξε η ARAG HELLAS τον ασφαλισμένο Διευθυντή σχολείου;

Ο Διευθυντής του σχολείου είχε από την αρχή ως το τέλος της υπόθεσης στο πλευρό του έμπειρο Δικηγόρο της ARAG HELLAS, με αποτέλεσμα η εν λόγω υπόθεση μετά την παρέμβαση του Δικηγόρου να επιλυθεί άμεσα και εξωδίκως χωρίς να λάβει περαιτέρω ποινικές ή/και διοικητικές προεκτάσεις.

Β) Ανήλικοι μαθητές εν ώρα διαλείμματος βιντεοσκοπούν εν αγνοία της και χωρίς τη συναίνεση- συγκατάθεσή της, ανήλικη συμμαθήτριά τους την ώρα που τρώει το κολατσιό της. Στη συνέχεια «ανεβάζουν» την εν λόγω βιντεοσκόπηση στο διαδίκτυο με ιδιαιτέρως προσβλητικά σχόλια εναντίον της συμμαθήτριάς τους, προσβάλλοντάς την για το βάρος της. Εντός ολίγων λεπτών καταγράφονται εκατοντάδες «views» εντός και εκτός της σχολικής κοινότητας. 

Τι συμβαίνει συνήθως σε αυτού του είδους τις υποθέσεις:

Η βία μεταξύ των μαθητών συνήθως λαμβάνει τις κάτωθι μορφές:
α) σωματική (ξυλοδαρμός, σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές, χαστούκια, τράβηγμα μαλλιών κ.τ.λ.)
β) συναισθηματική (συστηματική απομόνωση και περιθωριοποίηση του παιδιού, να λερώνουν, να κρύβουν, να καταστρέφουν τα πράγματά του, να το εκβιάζουν για χρήματα, να το απειλούν κ.τ.λ.)
γ) λεκτική (εξύβριση κοροϊδία, ειρωνεία, διάδοση ψευδών ειδήσεων, άσεμνες χειρονομίες κ.τ.λ.)
δ) σεξουαλική (ανεπιθύμητο, απρεπές άγγιγμα, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, χυδαίοι χαρακτηρισμοί, φωτογραφίες ή βίντεο με ευαίσθητα δεδομένα κ.τ.λ.) και
ε) ηλεκτρονική (χρήση διαδικτύου, email, chat room, και κινητών με προσβλητικό και απειλητικό περιεχόμενο. Στην διεθνή επιστημονική ορολογία το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως cyberbullying).

Δυνάμει της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του παιδιού (την οποία επικύρωση η Ελλάδα την 2α Δεκεμβρίου του 1992), ως παιδιά νοούνται «όλα τα ανθρώπινα όντα με ηλικία μικρότερη των δεκαοκτώ ετών, εφόσον αυτά είναι ανήλικα κατά το εθνικό δίκαιο». Σύμφωνα με το Ελληνικό Ποινικό Κώδικα «ανήλικοι» νοούνται όσοι κατά την τέλεση της πράξης, έχουν ηλικία μεταξύ του 8ου και 18ου έτους συμπληρωμένων (άρθρο 121 Π.Κ.).

Οι ανήλικοι έως 8 ετών είναι ποινικά ανεύθυνοι, ενώ οι ανήλικοι από 8 έως 15 ετών κρίνονται ατιμώρητοι, διότι δεν τους καταλογίζεται η άδικη πράξη που έχουν τελέσει. Σε κάθε περίπτωση σε ανήλικο που τέλεσε αξιόποινη πράξη, χωρίς να έχει συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας του, επιβάλλονται μόνον αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα (βλ. άρθρα 126§2, 122 και 123 Π.Κ.). Το ίδιο ισχύει και για τους ανηλίκους άνω των 15 ετών, για τους οποίους, όμως, προβλέπεται και ποινικός σωφρονισμός (σε περιπτώσεις βαρέων κακουργημάτων κλπ.), μέσω εγκλεισμού τους σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων (άρθρα 126§3 και 127 Π.Κ.). Σημειωτέον ότι στην περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 312 Π.Κ., προβλέπεται ρητά ότι, όταν η πράξη του συγκεκριμένου άρθρου τελείται μεταξύ ανηλίκων δεν τιμωρείται, εκτός αν η μεταξύ τους διαφορά ηλικίας είναι μεγαλύτερη από τρία (3) έτη.

Η ποινικοποίηση του bullying (σχολικού εκφοβισμού), δηλαδή της κατ' εξακολούθηση και με πρόθεση, συστηματικής σκληρής και κακοποιητικής συμπεριφοράς από μαθητή που ασκεί εκφοβισμό εναντίον άλλου μαθητή σε σχολικό ή άλλο συναφή χώρο, για παράδειγμα φροντιστήριο κτλ. ήταν και είναι μονόδρομος. Εν προκειμένω όμως, μέσω της ανεπίτρεπτης δημοσίευσης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκου στο διαδίκτυο, παραβιάζονται επίσης σειρά άλλων διατάξεων όπως λ.χ. προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κτλ. Με την έννοια του bullying είναι στενά συνυφασμένα μία σειρά άλλων ποινικών αδικημάτων όπως λ.χ. απρόκλητη εξύβριση, συκοφαντική δυσφήμιση, πρόκληση σωματικών βλαβών, κλοπή κτλ.

Αξιοσημείωτο είναι ότι και οι γονείς των ανηλίκων μαθητών που διαπράττουν αδίκημα στο πλαίσιο συμπεριφοράς “bullying” είναι δυνατόν να διωχθούν ποινικά για το ποινικό  αδίκημα της παραμέλησης εποπτείας ανηλίκου (άρθρο 360 Ποινικού Κώδικα). Όμοια ποινική ευθύνη υπέχουν και οι εκπαιδευτικοί που ήταν επιφορτισμένοι με την εποπτεία των ανήλικων μαθητών, ενώ αυτοί ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ακόμη και πειθαρχικές συνέπειες για πλημμελή εκτέλεση του καθήκοντος κτλ. (άρθρο 107 Υπαλληλικού Κώδικα).

Πώς υποστήριξε η ARAG HELLAS τον ασφαλισμένο Διευθυντή σχολείου;

Εν προκειμένω χρειάστηκε να παρέμβει άμεσα ο Δικηγόρος και προς αποφυγή υποβολής εγκλήσεων- μηνύσεων των γονέων της ανήλικης μαθήτριας κατά παντός υπευθύνου (ενεργοποίηση Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος κτλ.), κλήθηκαν άπαντες οι εμπλεκόμενοι (γονείς ανήλικης μαθήτριας και γονείς όλων των μαθητών που προέβησαν στην εν λόγω βιντεοσκόπηση και ανάρτηση, η Διεύθυνση του Σχολείου, σχολικοί σύμβουλοι και συντονιστές παιδαγωγικής ευθύνης), ούτως ώστε να διαγραφούν («κατέβουν») ΑΜΕΣΩΣ και ΟΡΙΣΤΙΚΑ όλα τα στοιχεία της ανήλικης μαθήτριας στο διαδίκτυο και να επιβληθούν οι προβλεπόμενες ποινές στους εμπλεκόμενους μαθητές (ανώτατη επιτρεπτή ποινή αποβολής δύο (2) ημερών), να δεσμευθούν ρητά οι γονείς των μαθητών ότι θα λάβουν κάθε πρόσφορο μέσο μη επανάληψης τέτοιων συμπεριφορών από τα παιδιά τους σε βάρος άλλων μαθητών (άλλως θα ετίθετο το ζήτημα της άμεσης αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος των ανηλίκων μαθητών που ενεπλάκησαν σε αυτό το περιστατικό “bullying” σε βάρος συμμαθήτριάς τους). 

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι ναι μεν ζητήθηκε συγνώμη από τους μαθητές και τα δημοσιεύματα σβήστηκαν από το διαδίκτυο, δεν σβήνουν όμως τόσο εύκολα από τη μνήμη της μαθήτριας που υπέστη το εν λόγω συμβάν. Μπορεί για τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους το εν λόγω περιστατικό να θεωρείται λήξαν, όμως η μαθήτρια θα το θυμάται ίσως για πάντα. 

Πέραν της νομικής επιστήμης, εν προκειμένω καλούνται να δώσουν λύσεις και οι παιδοψυχολόγοι και παιδοψυχίατροι καθώς η ψυχολογία, ειδικά των εφήβων είναι εύθραυστη και οδηγεί ενίοτε σε ακραίες αντιδράσεις.

Γ) Μητέρα ανήλικου μαθητή «προσκαλεί» χωρίς καμία προηγούμενη άδεια της Διεύθυνσης του σχολείου και χωρίς προηγούμενη ενημέρωση προς το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, γνωστό και δημοφιλή καλλιτέχνη («τράπερ») για να κάνει έκπληξη στο τέκνο της. Ο εν λόγω «τράπερ» προσέρχεται στο χώρο του σχολείου και φωτογραφίζεται με ανήλικους μαθητές. Οι εν λόγω φωτογραφίες “ανεβαίνουν” σχεδόν αμέσως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να καλύπτονται τα πρόσωπα των ανηλίκων μαθητών κτλ. Εντός ολίγων λεπτών γίνονται “viral” οι εν λόγω αναρτήσεις και δημοσιεύσεις με χιλιάδες “views” και πολλά αρνητικά σχόλια γονέων, απειλές για μηνύσεις κτλ. Προκαλείται μία άνευ προηγουμένου αναστάτωση των μαθητών και εκπαιδευτικών. 

Τι συμβαίνει συνήθως σε αυτού του είδους τις υποθέσεις:

Όταν αυτού του είδους οι υποθέσεις λαμβάνουν μεγάλη δημοσιότητα μέσω διαδικτύου, όπως εν προκειμένω, δημοσιογράφοι καλούν τους εμπλεκόμενους επίμονα στα τηλέφωνα ή εμφανίζονται ξαφνικά με κάμερα και μικρόφωνο έξω από τα σχολεία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται αρκετά ρεπορτάζ που βλέπουμε στα κεντρικά δελτία ειδήσεων στην τηλεόραση. 

Αφ’ ης στιγμής λάβουν γνώση οι Αστυνομικές και Εισαγγελικές Αρχές διατάσσεται (όταν πρόκειται για αυτεπαγγέλτως διωκόμενα ποινικά αδικήματα) ποινική δίωξη κατά παντός υπευθύνου. Από τη στιγμή που μία δημοσίευση «ανεβαίνει» στο διαδίκτυο είναι δύσκολο να διαγραφεί, διότι γίνονται συνεχώς αναδημοσιεύσεις και νέες δημοσιεύσεις.

Πώς υποστήριξε η ARAG HELLAS τον ασφαλισμένο Διευθυντή σχολείου;

Ο Δικηγόρος της ARAG απηύθυνε άμεσα εξώδικη καταγγελία με δικαστικό επιμελητή στους εμπλεκομένους τάσσοντας ολιγόωρη προθεσμία να «κατέβει» οριστικά η δημοσίευση, άλλως θα ακολουθούσαν δικαστικές ενέργειες (ασφαλιστικά μέτρα, εγκλήσεις- μηνύσεις, καταγγελίες στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ενεργοποίηση της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, αγωγή αποζημίωσης κτλ.).

Το εξώδικο «έπιασε τόπο» και εντός λίγων ωρών οι δημοσιεύσεις αποσύρθηκαν από το διαδίκτυο. 

Δ) Διευθυντής σχολείου καλείται το Σάββατο το μεσημέρι τηλεφωνικά από τη ΓΑΔΑ να προσέλθει επειγόντως στη ΓΑΔΑ, διότι ενεπλάκησαν ανήλικοι μαθητές του σχολείου εκτός ωραρίου μαθημάτων και εκτός εγκαταστάσεων του σχολείου που διευθύνει, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ένας μαθητής. Ο Διευθυντής ευρισκόμενος στο εξοχικό του, δηλώνει αδυναμία προσέλευσης αλλά οι Αξιωματικοί Υπηρεσίας επιμένουν να προσέλθει. Ο Διευθυντής κατευθύνεται προς τη ΓΑΔΑ, έχοντας ωστόσο ενημερώσει ταυτόχρονα εξειδικευμένο και έμπειρο Δικηγόρο της ARAG HELLAS για να ενημερωθεί πως πρέπει να ενεργήσει, ποια τα δικαιώματά του κτλ. 

Τι συμβαίνει συνήθως σε αυτού του είδους τις υποθέσεις:

Ασκείται πίεση προς τους εκπαιδευτικούς να χορηγήσουν (χωρίς εισαγγελική εντολή- παραγγελία) να χορηγήσουν στοιχεία ανηλίκων κτλ. 

Πώς υποστήριξε η ARAG HELLAS τον ασφαλισμένο Διευθυντή σχολείου;

Ο Διευθυντής μετέβη στη ΓΑΔΑ συνοδευόμενος από Δικηγόρο και πριν δώσει κατάθεση, είχε ήδη λάβει νομικές συμβουλές ποια στοιχεία πρέπει να χορηγήσει και ποια δεν επιτρέπεται να χορηγήσει (άνευ ρητής εισαγγελικής εντολής- παραγγελίας). Επίσης εξηγήθηκε στον Διευθυντή ποιοι είναι οι δικονομικοί κίνδυνοι άμεσης μετατροπής μίας αρχικά χαρακτηριζόμενης μαρτυρικής κατάθεσης σε κατάθεση υπόπτου ή ακόμη και κατηγορουμένου και ποια τα αντίστοιχα δικαιώματα και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις. 
Ε) Αξίζει να υπενθυμίσουμε τις σκηνές στα βραδινά δελτία ειδήσεων κατά τη διάρκεια και κυρίως κατά την έναρξη της πανδημίας covid-19. Συγκεκριμένα, δεκάδες γονείς που διαφωνούσαν με τις ισχύουσες διατάξεις περί προστασίας δημόσιας υγείας και περιορισμού διάδοσης covid- 19, προέβησαν στην υποβολή εγκλήσεων- μηνύσεων και ζητούσαν από την ΕΛ. ΑΣ να συλλάβουν τους Διευθυντές Σχολείων οι οποίοι, τηρώντας την ισχύουσα Νομοθεσία (όπως ήταν υποχρεωμένοι εκ της ιδιότητας τους, είτε συμφωνούσαν οι ίδιοι είτε όχι) λ.χ. δεν επέτρεπαν την είσοδο μαθητών στην τάξη άνευ προστατευτικής μάσκας. 

Τι συμβαίνει συνήθως σε αυτού του είδους τις υποθέσεις:

Δημιουργούνται έντονα φραστικά επεισόδια μεταξύ των γονέων που δεν συμφωνούν με τα εκ του Νόμου επιβαλλόμενα μέτρα και των εκπαιδευτικών που υποχρεούνται να εφαρμόσουν τον ισχύοντα Νόμο (είτε συμφωνούν είτε όχι).

Πώς υποστήριξε η ARAG HELLAS τον ασφαλισμένο Διευθυντή σχολείου;

Δικηγόροι μετέβησαν στα αντίστοιχα σχολεία προς διασφάλιση των εννόμων συμφερόντων των Διευθυντών, αντικρούοντας με νομικά επιχειρήματα τις αιτιάσεις των οργισμένων γονέων και κατευνάζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τα πνεύματα. 
Ως πολίτης και πατέρας ειλικρινώς τρομάζω όταν στα δελτία ειδήσεων παρακολουθώ αυτά που συμβαίνουν στις μέρες μας και σε δημόσια σχολεία άλλων προηγμένων χωρών. Εννοώ ότι στις ΗΠΑ και τις σκανδιναβικές χώρες (και όχι μόνο) σημειώνονται πολλά περιστατικά αδιανόητης βίας  που έχουν ως αποτέλεσμα θανάτους ανηλίκων μαθητών. Στο σημείο αυτό διερωτώμαι ΠΟΤΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ η ελληνική Πολιτεία θα ενσκήψει ΣΟΒΑΡΑ στο εν λόγω υπαρκτό και συνεχώς επιδεινούμενο πρόβλημα.

Τέλος, θεωρώ σκόπιμο να αναφέρω ότι ο Όμιλος της ARAG διεθνώς είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σχετικά με τη σχολική βία και το σχολικό εκφοβισμό και συμμετέχει στα πλαίσια της εταιρικής, κοινωνικής ευθύνης ενεργά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών και εκπαιδευτικών.

Το ελληνικό υποκατάστημα της ARAG HELLAS το 2015 «υιοθέτησε» ένα δημόσιο σχολείο παρέχοντας δωρεάν ενημέρωση στους εκπαιδευτικούς του σχολείου σχετικά με την ισχύουσα Νομοθεσία περί σχολικού εκφοβισμού και δίδοντας δωρεάν νομικές συμβουλές. 

Βασίλειος Μπάλλας, Δικηγόρος Αθηνών.

Σπούδασε νομικά στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Από το 2008 παρέχει τις υπηρεσίες του ως Επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας- Τμήματος Ζημιών στο ελληνικό υποκατάστημα της ARAG SE στην Αθήνα. Από το 2011 είναι εκλεγμένος Αντιπρόεδρος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εργαζομένων του Ομίλου της ARAG και πιστοποιημένος Compliance Officer. Τα τελευταία δύο χρόνια διετέλεσε Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων δημοσίου σχολείου στην Αττική.