Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) δημοσίευσε σήμερα την έκθεση για τις καταναλωτικές τάσεις 2023. Εξετάζει την οικονομική ευημερία των καταναλωτών εν μέσω της συνεχιζόμενης κρίσης κόστους ζωής και διερευνά κατά πόσο όλοι οι καταναλωτές, ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά τους, τυγχάνουν δίκαιης μεταχείρισης. Τα ευρήματα της έκθεσης στηρίζονται σε διάφορες πηγές δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των αποτελεσμάτων έρευνας του Ευρωβαρόμετρου που ανέθεσε η EIOPA.
Η ανάλυση της EIOPA αποκαλύπτει ότι η συνεχιζόμενη κρίση του κόστους ζωής επηρεάζει τους καταναλωτές ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προϊόντων και τη σχέση τους με τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και υπηρεσίες. Το ένα τρίτο των καταναλωτών στην ΕΕ είδε τα ασφάλιστρα να αυξάνονται για επιλεγμένους κλάδους εργασιών, ενώ τα εκπιπτόμενα ποσά - το χρηματικό ποσό που πρέπει να καταβάλουν οι ασφαλισμένοι πριν οι ασφαλιστές καλύψουν τις απαιτήσεις - αυξήθηκαν επίσης για το 17% των καταναλωτών. Ενώ οι εξελίξεις αυτές μπορεί να δικαιολογούνται λόγω της αύξησης του κόστους για τους ασφαλιστές, ώθησαν ορισμένους καταναλωτές να αναστείλουν, να παραιτηθούν ή να ακυρώσουν τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά τους προϊόντα, αφήνοντας ορισμένους από αυτούς υποασφαλισμένους και εκτεθειμένους σε μελλοντικούς κινδύνους. Οι καταναλωτές της ΕΕ έχουν τώρα μικρότερη εμπιστοσύνη στην επίτευξη μιας οικονομικά άνετης συνταξιοδότησης σε σύγκριση με πέρυσι (μείωση κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες). Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης ότι οι εθνικές εποπτικές αρχές και οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις έχουν θεσπίσει ορισμένα μέτρα για να διασφαλίσουν τη συνέχιση της δίκαιης μεταχείρισης των καταναλωτών κατά τη διάρκεια της.
Πέρα από τις μακροοικονομικές εξελίξεις, τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη δίκαιη μεταχείριση των καταναλωτών που υφίστανται παραδοσιακά διακρίσεις και είναι ευάλωτοι. Η έρευνα του Ευρωβαρομέτρου της EIOPA δείχνει ένα σαφές χάσμα μεταξύ των δύο φύλων όσον αφορά την πρόσβαση σε ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά προϊόντα. Οι γυναίκες στην ΕΕ έχουν δέκα ποσοστιαίες μονάδες λιγότερη οικονομική αυτοπεποίθηση για τη συνταξιοδότηση. Ένα μη αμελητέο ποσοστό καταναλωτών στην ΕΕ δήλωσε ότι υφίσταται άδικη μεταχείριση λόγω προσωπικών χαρακτηριστικών που δεν ανταποκρίνονται στην πλειοψηφία. Διαπιστώθηκε ότι τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα που δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των καταναλωτών κατά το σχεδιασμό και τη διανομή τους συμβάλλουν σε τέτοιες περιπτώσεις χρηματοπιστωτικού αποκλεισμού. Παρόλα αυτά, η EIOPA παρατήρησε πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη προϊόντων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παραδοσιακών διακρίσεων και των ευάλωτων καταναλωτών.
Εξακολουθούν να υφίστανται κίνδυνοι για την αξία των χρημάτων, ιδίως με ορισμένα ασφαλιστικά προϊόντα συνδεδεμένα με μονάδες και υβριδικά ασφαλιστικά προϊόντα. Οι εθνικές εποπτικές αρχές σε όλη την Ευρώπη συνεχίζουν να επισημαίνουν τα συνεχιζόμενα προβλήματα σε αυτό το τμήμα της αγοράς λόγω του υψηλού κόστους, της μεγάλης πολυπλοκότητας και, κατά καιρούς, των κακών επιδόσεων αυτών των προϊόντων. Ενώ οι καταναλωτές γενικά θεωρούν ότι τα προϊόντα που αγοράζουν προσφέρουν καλή σχέση ποιότητας-τιμής, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι τα επενδυτικά προϊόντα που βασίζονται σε ασφάλειες κρίνονται λιγότερο ευνοϊκά από την άποψη αυτή, με το ένα τρίτο των Ευρωπαίων καταναλωτών να πιστεύει ότι τα προϊόντα τους δεν προσφέρουν αξία.
Η έκθεση της EIOPA για τις καταναλωτικές τάσεις του 2023 υπογραμμίζει πρόσθετες εξελίξεις στον τομέα των ασφαλίσεων και των συντάξεων της ΕΕ:
- Η πώληση ασφαλίσεων μέσω ψηφιακών καναλιών έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, με το ένα τέταρτο των καταναλωτών ασφαλιστικών προϊόντων στην ΕΕ να έχουν αγοράσει τουλάχιστον ένα προϊόν μέσω διαδικτύου. Η τάση αυτή, ωστόσο, ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των κρατών μελών και επικεντρώνεται στα προϊόντα μη ζωής.
- Οι καλύτερες γνωστοποιήσεις, τα βελτιωμένα μέτρα διαφάνειας και οι πρωτοβουλίες χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού έχουν αυξήσει την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για τις συντάξεις. Παρόλα αυτά, μόνο το 42% των καταναλωτών της ΕΕ πιστεύει ότι θα έχει αρκετά κεφάλαια για να ζήσει άνετα κατά τη συνταξιοδότησή του. Η περαιτέρω ενίσχυση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών όσον αφορά τις συντάξεις θα μπορούσε να επιτευχθεί με εργαλεία παρακολούθησης των συντάξεων και πίνακες ελέγχου που δίνουν στους καταναλωτές μια γενική εικόνα του αναμενόμενου εισοδήματός τους κατά τη συνταξιοδότηση και τους βοηθούν να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις.
- Ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές εξετάζουν το ενδεχόμενο ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προϊόντων με χαρακτηριστικά βιωσιμότητας. Στο μέλλον, είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι οι ισχυρισμοί βιωσιμότητας των εταιρειών είναι τεκμηριωμένοι και όχι παραπλανητικοί.
- Αρκετές εθνικές εποπτικές αρχές ανέφεραν περιπτώσεις εσφαλμένων πωλήσεων λόγω ανεπαρκών δοκιμών απαιτήσεων και αναγκών, παραβλεπόμενων προτιμήσεων βιωσιμότητας, ανεπαρκών γνωστοποιήσεων πληροφοριών ή συγκρούσεων συμφερόντων.
- Ζητήματα διασταυρούμενων πωλήσεων που σχετίζονται με προϊόντα ασφάλισης προστασίας πιστώσεων και πληρωμών εξακολουθούν να υφίστανται ακόμη και μετά την προειδοποίηση που εξέδωσε η EIOPA πέρυσι.
Η Petra Hielkema, πρόεδρος της EIOPA, δήλωσε: «Αν και οι ασφαλιστές και οι πάροχοι συντάξεων στην ΕΕ καταβάλλουν προσπάθειες για να διασφαλίσουν δίκαιη μεταχείριση των καταναλωτών, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να εξασφαλιστούν δίκαια αποτελέσματα για όλους. Η εποπτική κοινότητα στην Ευρώπη πρέπει επίσης να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψει τη χούφτα προβληματικών προϊόντων που εντοπίσαμε από το να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων στους τομείς των ασφαλίσεων και των συντάξεων, οι οποίοι παρέχουν ζωτικής σημασίας χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις».
