Γράφει ο Ευάγγελος Γ. Σπύρου
Εκδότης-Δημοσιογράφος
Ήταν κάποιο βράδυ και στην ΕΡΤ, στο Mουσικό Kουτί υποδέχονταν τον Λουδοβίκο των Ανωγείων, όπου ανάμεσα στ’ άλλα μελαγχολικοφιλοσοφικά τραγούδια του, τραγούδησε και το «Ποιο το χρώμα της αγάπης» που θα το βάλω στο τέλος του άρθρου να το ακούσετε. Είναι κάποιες λέξεις, που με τραβάνε απ΄την «πεζούρα» της καθημερινότητας και ανεβαίνω, πετάω ψηλά και χάνομαι όπως η λέξη ελπίδα, η λέξη αγάπη, η λέξη ειρήνη, η λέξη αλήθεια, η λέξη πραότητα, η λέξη αλληλεγγύη, η λέξη ανθρωπιά, η λέξη ασφάλιση. Σκεφτόμουν την ασφάλιση, καθώς τραγούδαγε ο Λουδοβίκος «Ποιο είναι το χρώμα της αγάπης» κι έλεγε να ‘ναι κόκκινο το χρώμα, θα καίει σαν φωτιά, κίτρινο σαν το φεγγάρι, θα 'χει μοναξιά, να 'χει τ' ουρανού το χρώμα, θα 'ναι μακρινή... Να 'ναι μαύρο σαν τη νύχτα, θα 'ναι πονηρή. Ποιο το χρώμα της αγάπης, ποιος θα μου το βρει; Να 'ναι άσπρο συννεφάκι, φεύγει και περνά. Να 'ναι άσπρο γιασεμάκι στον ανθό χαλά. Να 'ναι το ουράνιο τόξο που δεν πιάνεται; Όλο φαίνεται πως φτάνω κι όλο χάνεται. Ποιο το χρώμα της αγάπης, ποιος θα μου το βρει;
Υπέροχος ο Λουδοβίκος, που γεννήθηκε στ’ Ανώγεια της Κρήτης, μεσ’ τα χαλάσματα που άφησε ο πόλεμος, όπως είπε κάποτε, κι έπρεπε να επιβιώσει σ’ ένα χωριό που ήταν όλοι φτωχοί κι είχε πολλά παιδιά και άκουσε τραγούδια και σκοπούς που τραγούδησαν γοργόνες στα πέλαγα και έφτασαν ως το χωριό, όπου κάποιοι λυράρηδες, τα έκαναν σκοπούς με την λύρα και τα τραγούδησαν ο ένας στον άλλον και το έφερε η μοίρα να ακούσει κι αυτός.. και να γράψει τραγούδια σπάνια, για το ωραίο που κοιμάται μέσα στο άσχημο... Που χάραξε ποίηση στις σκληρές πέτρες-καρδιές των ανθρώπων όπως το «Ποιο είναι το χρώμα της αγάπης» σε εποχές χωρίς χρώμα…
Όπως σιγοψιθύριζα τα λόγια, σκέψεις-ποτάμια έρχονταν στο νου μου και για την ζωή μου που πενήντα χρόνια και κάτι, στριφογύριζε και στις ασφάλειες. Ποιο να ‘ναι το χρώμα της ασφάλισης; Να ‘ναι το κόκκινο της φωτιάς που κατακαίει σπίτια, χωράφια, δάση, μαγαζιά, κόπους μιας ζωής σε λίγες ώρες; Τότε μες στ’ αποκαΐδια έρχεται ένας ασφαλιστής και σου λέει έλα, ξαναφτιάξε ότι κάηκε! Να ‘ναι το μαύρο σαν τις σκοτεινές ώρες στις ΜΕΘ; Στα χειρουργεία; Τότε που ψήνονται στον πυρετό τα παιδάκια στο Νοσοκομείο Παίδων; Όταν κλείνεις τα μάτια και περιμένεις να βγει ο γιατρός να σου πει αν ζει το παιδί; Ποιο το χρώμα της ασφάλισης; Ποιον θεσμό αλληλεγγύης καλύτερο βρήκε το ανθρώπινο μυαλό για ώρες συμφοράς; Οι πολλοί, οι δημόσιες ασφάλειες, το ΙΚΑ, ο ΕΟΠΠΥ, οι ασφαλιστικές εταιρείες αποταμιεύουν χρήματα για να βοηθηθούν-αποζημιωθούν οι λίγοι άτυχοι. Δεν παθαίνουν όλοι. Τα ασφάλιστρα ή οι εισφορές στα Δημόσια Ταμεία, κάνουν μια μεγάλη δύναμη, για να βοηθηθούν κάποιοι, που δεν ξέρουμε από πριν ποιοι… Και τότε, ξανάρχεται το χαμόγελο της ελπίδας, να ξανασυνεχίσει η ζωή. Να ‘ναι άσπρο το χρώμα σαν τις μπλούζες των γιατρών που θεραπεύουν ή σαν άσπρα τριαντάφυλλα στο βάζο κάποιου θαλάμου σε κλινική με ευχές για ανάρρωση; Σαν τον άσπρο φάκελο με την επιταγή αποζημίωσης; Να’ ναι φωτεινό στην πράσινη οθόνη του κινητού που γράφει το μήνυμα ότι έγινε κατάθεση αποζημίωσης; Ποιο το χρώμα; Να ‘ναι ρόδινο σαν τις ανατολές στην χαραυγή μιας νέας ζωής μετά από περιπέτειες ορφανών παιδιών που θα ξεκινήσουν μόνα πια χωρίς πατέρα ή μάνα; Πως να ‘ναι, ποιο χρώμα να βάλω; Τα γεροντικά χέρια που τρέμουν της μάννας στο χωριό ψαχουλεύοντας στον τοίχο να πιαστούν κι ακουμπάνε στη μαγκούρα, τι χρώμα να θέλουν; Δεν είναι ροδαλό το χρώμα τους, κι ούτε κίτρινο αδύνατο˙ πως να τα βάψω που ούτε στο μάτι πετυχαίνω με τις τόσες ζαρωματιές και τα πληγιάσματα που μάζεψε και το τρέμουλο από το βάρος τόσων χρόνων. Δεν αντέχουν τα γεροντάκια όρθια πολύ ώρα, ούτε όταν βγαίνουν να ρωτήσουν τον ταχυδρόμο αν ήρθε η σύνταξη. Τα γηρατειά δεν είναι πάντα περήφανα. Πως να τα ζωγραφίσεις; Τα χέρια του παππού και της γιαγιάς ήταν κάποτε όμορφα, ζεστά, για φίλημα και τώρα δεν είναι επιθυμητά και αμφίβολο είναι αν έχουν κάποια σύνταξη να περάσουν τον μήνα και αν τους περισσεύουν για να πάρουν καραμελίτσες και σοκολάτες για τα εγγόνια; Πόσοι ήξεραν να αποταμιεύσουν με ασφαλιστήριο ζωής-αποταμίευσης για να ‘ναι στα μάτια της νύφης ή του γαμπρού καλοδεχούμενοι και όχι φόρτωμα; «Ποιο το χρώμα της ασφάλισης»; Πως το ζωγραφίζουν οι ασφαλιστές; Να ‘ναι σαν το ηλιοβασίλεμα με πολλά χρώματα ανακατεμένα σαν τη ζωή, σαν το ουράνιο τόξο να διαλέξω τριανταφυλλένια, μπλε, μαύρα, γαλάζια, γκρι, κίτρινα, ροζ, θολά σαν δάκρυα, χρώματα ανατολής, σαν της συννεφιάς, σαν αποχαιρετισμού, κρύα και σκοτεινά σαν το χρώμα του θανάτου, σαν στάχτες καμένου εργοστασίου, σαν της πίκρας κατάμαυρο, σαν ποιο; Μήπως να ‘ναι σαν το απροσδιόριστο γκριζόμαυρο της άρνησης για αποζημίωση του ανώνυμου υπαλλήλου ασφαλιστικής εταιρείας που κοινοποιεί ότι δε καλύπτει το συμβόλαιο;
Πείτε μου φιλαράκια εκεί στο μαγαζί στον Καλλικράτη στο Ρέθυμνο, δείξτε το χρώμα ξαδερφάκια στην Άρτα, συγγενείς μου στο Αγρίνιο, φίλε Νίκο Φίστα στην Κοζάνη, στα Γιάννενα, στην Πάτρα, στην Κόρινθο, στη Σκιάθο πες μου Σταύρο, εσύ Αχιλλέα Νίνο από το Πλαίσιο στην Ήπειρο, παλιέ μου φίλε Πολύκαρπε στο ψαράδικο στη Ραφήνα, δείξε μου και εσύ φίλε Θανάση εκεί στον Πειραιά στην Ψαρόσκαλα στην Πειραϊκή, στον Περισσό Στράτο διάλεξε χρώμα, Αλέξη στο Ζωγράφου που σου 'φερα αποζημίωση σαν βγήκες από το Νοσοκομείο, Γιώργο στην Ηλιούπολη που σου κάηκε το μαγαζάκι και το ξανάφτιαξες με την υπογραφή μου, όμορφη Καίτη στη Λιοσίων που πούλαγες το κορμί σου κι ήρθα στο ΚΑΤ όταν χτύπησες να σου πω ότι θα πληρωθείς στο ατύχημα, εκεί κυρ-Πέτρο στον Νέο Κόσμο στην ΕΒΓΑ στο ημιυπόγειο, έλα να διαλέξουμε μαζί το χρώμα. Βασίλη στην οδό Αγίας Άννης στο Αιγάλεω που είχες τα «τομάρια» και δούλευες δέρματα και ήρθα όταν έκλεισες το μαγαζί, μπάρμπα-Γιάννη στις ταπετσαρίες στον Κολωνό κοντά στη Λεωφόρο Αθηνών να βάλω μαύρο σαν τις ώρες που βλαστήμαγες την τύχη σου; Κυρά-Μαρία θυμάσαι που σου κράτησα το χέρι στο Ιπποκράτειο και μου πες «σιχαίνεσαι»?, όταν άπλωσες να μου δώσεις ένα γλυκό; Εκείνη την ώρα με τι να την χρωματίσω; Ήταν πράσινο Ελπίδας όταν σε φίλησα φεύγοντας; Κυρα-Ρήνη στον Άγιο Σάββα που με κοίταζες και η καρδιά μου σπάραζε… Είχες καρκίνο. Τι χρώμα έχει ο καρκίνος; Η αποζημίωση που πήρες έσβησε το μαύρο; Κυρ-Γιώργο έφτιαχνες ζωγραφιές με τα γύψινα στα ταβάνια κι η σκαλωσιά έσπασε μαζί με το πόδι και την καρδιά μου, όταν σε είδα στο διάδρομο στο ΚΑΤ και δε το περίμενες. Καταστράφηκα!, μου πες και σου χαμογέλασα! Έμπαιναν χρυσαφένιες ελπίδες απ’ το τζάμι του παραθύρου μέχρι τα μέσα μου… Θα πάω την επιταγή στο σπίτι, σου είπα και δάκρυσες. Ρε Στάθη στα Χανιά, τι χρώμα βάζουμε σε αυτές τις περιπτώσεις; Πάνο Ρογάρη, έχεις ακόμα χρώματα να μου δώσεις ή να πάω στον Στέφανο Ψαράκη; Εσύ Μιχάλη Σωτηράκο τι χρώματα δίνεις στους ασφαλιστές για ανάλογες περιπτώσεις; Άσε να ρωτήσω τον Μιχάλη Τάτση ή να μας πει ο Κολτσίδας στη Θεσσαλία; Λέτε ο Άγγελος ο Τρωϊζος στην Πάτρα ή ο Αλέξης Δερβέτζας στην Κέρκυρα να ξέρουν; Ποιο είναι το χρώμα της ασφάλισης τελικά; Νίκο Κόκκινε, οι μεσίτες ζωγραφίζουν καλύτερα από τους πράκτορες; Πείτε μου ποιο το χρώμα της ασφάλισης; Όταν διαβάσεις αυτό το άρθρο Κυριάκο Φωτόπουλε στη Σπάρτη, στείλε μας μια φωτογραφία με χρώματα από τα χωριά του Ταϋγέτου. Περιμένω και από τον Δημήτρη Χατζηπαναγιώτου στη Θεσσαλονίκη, που τόσο υπηρέτησε την ασφάλιση και τόσες φορές ζωγράφισε στιγμές ασφάλισης. Και ο Κώστας Ακριβόπουλος έφτιαξε ωραίους πίνακες ζωγραφικής με θέμα την ασφάλιση, όπως και η Τζένη Αναγνωστάκη στην Υδρόγειο και ο Δ. Αυγίκος και ο Γιάννης Βιολάρης στην Κύπρο και ο Μιχάλης Ζωγόπουλος από την Λυσιμαχία. Και ο Νίκος Γαβρίλης με τον πατέρα του, Αντώνη, εντός-εκτός Ελλάδος και η Γεωργία η Γάτσιου στην Καβάλα. Και ο Δημήτρης Ζορμπάς σε πολλά αυτοκίνητα και ο Κώστας Μπερτσιάς από το 1975 ζωγραφίζει ωραία πορτρέτα με ευχαριστημένα πρόσωπα. Και η Αγγελική η Δημάκη του Δημήτρη, που έφυγε, και η Δανάη η Δούκα και ο Ζαφείρης ο Γιώργος και η Φώφη του Θωμά, και του Στράτου του Κακάμπουρα του ξέφυγε το μαύρο πολλές φορές εκεί που ζωγράφιζε γαλάζιες θάλασσες της Μυτιλήνης. Και ο Αντώνης ο Καραβασίλης έχει συλλεκτικούε πίνακες ζωγραφικής όπως και ο Τάσος ο Κασκαρέλης και ο Δημήτρης ο Κελεσίδης κάτω στον Πειραιά. Και ου, ου, ου ο Φουφόπουλος να δεις τι ζωγράφισε σε Αθήνα και Νάξο και η Βάσω Μουτάφη στην Ρόδο και ο Γ. Μπακαλίδης στην Ορεστιάδα. Και ο Β. Μπακούσης στην ΑΤΛΑΝΤΙΚΗ και ο Μπάτρης ο Δημήτρης σε όλη την Ελλάδα όπως το ίδιο έκανε και ο Μπουτάκης από την Καβάλα. Και η αρχόντισσα Αγγελική Νταλιάνη που είχε αδυναμία να ζωγραφίζει αρχοντικά χαμόγελα Θεσσαλονικιώτικα. Δίπλα στις χρωματιστές συλλογές του Τάσου Παγώνη και Τάκη Παλαιολόγου. Και ο Φώτης ο Πουλής ζωγραφίζει καλά ώρες αποζημίωσης. Κρατάω ακόμα μια ζωγραφιά με αφιέρωση από τον Λυκούργο Πέτροβα και δεν ξέχασα πως ζωγράφιζε ώρες ασφάλισης ο Λάμπρος Καραγεώργος, ούτε πως βιντεοσκοπούσε ιστορικές στιγμές ασφάλισης ο Κωστής Σπύρου, ούτε τον τρόπο που περιέγραφε τα συναισθήματα των ζωγράφων ασφαλιστών ο Δημήτρης Ρουχωτάς.
Α, ρε, Λουδοβίκο, με το τραγούδι σου για το χρώμα της αγάπης, που γεννήθηκες στα Ανώγεια, περιοχή που κάποια εποχή είχε ταυτόχρνα 5 Βουλευτές και οι συγχωριανοί σου βάφτιζαν τα παιδιά τους με αρχαία ονόματα, Άγις, Νέαρχος, Ιδομενέας, Αλκυόνη, Ειμαρμένη, Φαίδρα. Τόπιασες καλά το θέμα της αγάπης και κομμάτιασες την καρδιά μου. Το έζησα το ερώτημα και δεν απαντιέται από όσους ξέρουν το παιγνίδι της αγάπης που …όλο φεύγει κι όλο χάνεται «κι όλο φαίνεται πως φθάνω κι όλο χάνεται» Είναι και μέρες που σε πάει σαν ασανσέρ απ’ τον έκτο στο υπόγειο και μάλιστα στο τρίτο υπόγειο και εκεί που ζαλίζεσαι και κλαις και απελπίζεσαι σου δίνει μια και πας στον έκτο χωρίς στάση! Αχ η αγάπη!
Το είπε και η Ελευθερία Αρβανιτάκη πως «σαν ψαράκι σπαρταρώ στ’ αγκίστρι καρφωμένο κι όταν ακούω να τραγουδάς χίλιες φορές πεθαίνω…» Όμως ποιο το χρώμα της αγάπης; Είναι ανίκητη όπως λέει ο Σοφοκλής με το «έρως ανίκαται μάχαν» και μπορείς να τις ξεφύγεις; Αποκλείεται. Θα σε κοροϊδεύει ο ποιητής Γιώργος Δροσίνης που έγραψε:
«πάντα με φτάνει ο έρωτας όσο πολύ κι αν τρέχω,
γιατ’ είναι ‘κείνος φτερωτός και εγώ φτερά δεν έχω»
Από την άλλη πλευρά στέκεται και μας κοιτά ένας από τους Επτά Σοφούς, ο Θαλής ο Μιλήσιος, να μας θυμίσει ότι είναι ώρες που όλα υποτάσσονται (και η αγάπη) στην ανάγκη… «Τίποτα ισχυρότερο από την ανάγκη γιατί όλα υποτάσσονται σε αυτήν». Ξαναλέει ο Θαλής: «Η ανάγκη επικρατεί πάνω απ’ όλα» και ο Πλάτων συμφωνεί γράφοντας: «και οι Θεοί ακόμα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν βία εναντίον της ανάγκης» και ο Σοφοκλής παρατηρεί ότι «στην ανάγκη ούτε ο Θεός του πολέμου Άρης μπορεί να αντισταθεί». Και ο Σιμωνίδης είπε «στην ανάγκη ούτε αυτοί οι Θεοί μπορούν να αντισταθούν». Έρχονται λοιπόν ώρες που συντρίβουν τον άνθρωπο και ανήμπορος ζητά από θεούς και ανθρώπους βοήθεια. Κάποιες φορές εμφανίζεται η ασφάλιση να βοηθήσει και εκεί είναι που αδυνατούν τα χέρια μου να διαλέξουν χρώμα. Και τι να κάνω, ρωτάω ποιο είναι το χρώμα της ασφάλισης; Ψάχνω στα βιβλία και τις παραδόσεις και σιωπώ, ονειρεύομαι και μοιάζω λίγο στον Λουδοβίκο.
Ο Λουδοβίκος δεν μπόρεσε να κρύψει τον πολιτισμό που του βάλε στο αίμα του η μάνα του κι η πατρίδα του στα Ανώγεια, εκεί που θα βρεις «του ονείρου εραστές, ανθρώπους που γελούνε όταν κλαίνε και αυτά που έχουν να σου πουν τα τραγουδούν και τα χορεύουν». Είναι ο τόπος τα Ανώγεια όπως και όλη η Κρήτη που όπως λέει μια μαντινάδα:
«ο τόπος που ‘χει αντίλαλο πληθαίνει τον καϋμό μου γιατί γρικώ δυό τρεις φορές τον αναστεναγμό μου»
Η δουλειά που έκανα σαν ασφαλιστής και αργότερα σαν δημοσιογράφος πληθαίνει κι εμένα τον καϋμό μου επειδή αναστενάζω συχνά με όσα βλέπω κι ακούω από πολιτικούς και συνανθρώπους όταν μιλάνε για ασφάλιση…Μάλλον είναι και άλλοι πολλοί σαν κι εμένα πουαγαπούν την ασφάλιση. Και μπράβο τους! Είναι κι ο λόγος που με μπερδεύει σαν πάω να ζωγραφίσω την λέξη ασφάλιση. Πριν κλείσω και βάλω να ακούσετε τον Λουδοβίκο θα γράψω πως την αγάπησα αυτή τη δουλειά που αγαπάει συνανθρώπους κι έχει βάση την αλληλεγγύη. Σε κάποια εκπομπή της ΕΡΤ1 εκεί που μιλούσε ο Λουδοβίκος για τα Ανώγεια ακούστηκε και μια μαντινάδα που τραγουδούσε ο συγχωριανός του Χαιρέτης Αριστείδης για μίαν αγάπη. Σας την αφιερώνω γι’ ό,τι αγαπάτε, κι εγώ για την αγάπη μου στην ασφάλιση που υπηρετώ 51 χρόνια… Και ιδιαιτέρως μάλιστα όσοι είστε σήμερα ασφαλιστές, και την αγαπάτε την ασφάλιση...
«...Εκατομμύρια φορές, πηγαίνει και γιαγέρνει
η σκέψη μου στην αγαπώ
για αυτό 'ναι κουρασμένη»
Το χρώμα της όμως δεν το έμαθα ακόμη. Το ψάχνω!
Ευάγγελος Γ. Σπύρου
