Τα ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ετών, όπως οι πλημμύρες στη Γερμανία, οι καταρρακτώδεις βροχές στη Σλοβενία, καθώς και οι καταστροφικοί καύσωνες και οι πυρκαγιές στη Μεσόγειο, έδειξαν ότι καμία περιοχή δεν είναι ασφαλής από τις βλαβερές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Οι πρόσφατες φυσικές καταστροφές δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά αλλά χαρακτηριστικό μιας νέας κλιματικής πραγματικότητας.

Από το 1980, η Ευρώπη θερμαίνεται δύο φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο και τα καιρικά φαινόμενα στην ήπειρο γίνονται πιο απρόβλεπτα - και πιο βίαια. Αυτό το ακανόνιστο κλίμα επηρεάζει όχι μόνο το δομημένο περιβάλλον και τις γεωργικές εκτάσεις μας, αλλά και την οικονομία και τη συλλογική μας υγεία.

Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων παγκοσμίως έχει τριπλασιαστεί, με αποτέλεσμα οικονομικές απώλειες ύψους 270 δισεκατομμυρίων ευρώ μόνο το 2023. Χωρίς αποφασιστική δράση, η πορεία δείχνει ότι στο μέλλον θα υπάρξουν ακόμη περισσότερες διαταραχές και ακόμη μεγαλύτερες απώλειες.

Η εξεύρεση των σωστών απαντήσεων για το πώς μπορούμε να μετριάσουμε την κλιματική αλλαγή και να προσαρμοστούμε στις επιπτώσεις της, απαιτεί τεχνογνωσία από ένα ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η EIOPA χαιρετίζει τη νέα έκθεση του διαλόγου για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, που συγκάλεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η εν λόγω διεπιστημονική έκθεση, η οποία βασίζεται στις γνώσεις ενδιαφερομένων με ευρεία βάση γνώσεων, ευθυγραμμίζεται στενά με τις προτεραιότητες της EIOPA για τη βιώσιμη χρηματοδότηση.

Αξιοποίηση της δύναμης της ασφάλισης

Η ασφάλιση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην άμβλυνση των αρνητικών μακροοικονομικών, χρηματοοικονομικής σταθερότητας και δημοσιονομικών επιπτώσεων των καταστροφών. Η επενδυτική δύναμη των ασφαλιστών, η ικανότητα ανάληψης κινδύνων και οι ικανότητες εκτίμησης κινδύνων μπορούν να προσφέρουν νέα χρηματοδότηση, την αναγκαία προστασία και εφαρμόσιμη καθοδήγηση για την αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων. Όταν οι καταστροφές πλήττουν, η ασφάλιση περιορίζει τις απώλειες και βοηθά τις οικονομίες να ανακάμψουν ταχύτερα και πληρέστερα, μειώνοντας έτσι τη δημοσιονομική πίεση στις χώρες με υψηλούς φυσικούς κινδύνους.

Παρά ταύτα, η ανάλυση της EIOPA δείχνει ότι μόνο το ένα τέταρτο περίπου των οικονομικών ζημιών που σχετίζονται με τον καιρό και το κλίμα έχει ασφαλιστεί στην Ευρώπη. Αυτό το μεγάλο κενό προστασίας έχει επιζήμιο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή οικονομία και τους πολίτες της. Καθώς οι ζημίες πρόκειται να αυξηθούν, η συρρικνούμενη διαθεσιμότητα και το αυξανόμενο κόστος ασφάλισης θα διευρύνουν το κενό ασφαλιστικής προστασίας, ενισχύοντας το οικονομικό κόστος, τους συστημικούς κινδύνους και τη δημοσιονομική πίεση στις κυβερνήσεις.

Μείωση του κόστους ασφάλισης μέσω του επιμερισμού της επιβάρυνσης

Η έκθεση «Διάλογος για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή» επισημαίνει την ανάγκη να διερευνηθούν ενεργά οι δυνατότητες για νέα συστήματα συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, σε επίπεδο ΕΕ ή σε εθνικό επίπεδο. Η EIOPA υποστηρίζει τέτοιου είδους συμπράξεις, καθώς μπορούν να προωθήσουν την πρόληψη των κινδύνων και την προσαρμογή, να μειώσουν εκ των προτέρων το κόστος της μεταφοράς κινδύνου και να δώσουν κίνητρα για την προσφορά και τη ζήτηση ασφάλισης.

Με βάση τις προηγούμενες εργασίες της με την ΕΚΤ για τον προσδιορισμό επιλογών πολιτικής για την αντιμετώπιση των κενών στην ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών, η EIOPA επεξεργάζεται συγκεκριμένες συστάσεις σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά των πρωτοβουλιών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που μπορούν να βελτιώσουν την οικονομική προσιτότητα της ασφάλισης και να μειώσουν την επιβάρυνση των εθνικών κυβερνήσεων. Η ανάλυσή μας σχετικά με τα υφιστάμενα συστήματα ιδιωτικού-δημόσιου τομέα μπορεί να ενημερώσει για την ανάπτυξη μιας πιθανής λύσης σε επίπεδο ΕΕ και να δώσει ώθηση σε αυτήν.

Για την επίτευξη των στόχων της έκθεσης, δηλαδή τη βελτίωση του εντοπισμού των κινδύνων, την ευαισθητοποίηση σε θέματα κινδύνων και την ενθάρρυνση της προσαρμογής και της πρόληψης, η EIOPA θεωρεί πολύτιμη τη μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ του ασφαλιστικού κλάδου, των ρυθμιστικών αρχών, των εποπτικών αρχών και των κυβερνήσεων.

Βελτίωση της εκτίμησης κινδύνου μέσω της ανταλλαγής δεδομένων και γνώσεων

Η EIOPA έχει καθιερωθεί ως κέντρο αριστείας για τη μοντελοποίηση καταστροφών και τα δεδομένα, παρέχοντας στις εποπτικές αρχές και στους ασφαλιστές πολύτιμα εργαλεία ανοικτής πρόσβασης για την καλύτερη μέτρηση και αξιολόγηση των κλιματικών κινδύνων. Ο πίνακας οργάνων μας για το κενό ασφαλιστικής προστασίας προσφέρει πληροφορίες για την έκθεση των επιμέρους κρατών μελών της ΕΕ σε πολλαπλούς κινδύνους, από πλημμύρες έως πυρκαγιές.

Ο διάλογος για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή τονίζει την ανάγκη να συνεχίσει η EIOPA να μετρά τα κενά ασφαλιστικής προστασίας σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση των μελλοντικών κενών προστασίας στην ήπειρο.

Για να βελτιωθεί η πρόσβαση σε δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματική εκτίμηση κινδύνου, οι αρχές της ΕΕ, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τον ασφαλιστικό κλάδο, ενδέχεται να επιθυμούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός κόμβου δημόσιων δεδομένων για φυσικές καταστροφές σε επίπεδο ΕΕ. Ειδικότερα, η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη να εξετάσει η EIOPA το ενδεχόμενο να συλλέξει δεδομένα για τις ασφαλισμένες ζημίες και την έκθεση σε φυσικές καταστροφές και να τα δημοσιοποιήσει.

Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σε θέματα κινδύνου - μείωση των κινδύνων με παράλληλη συμμετοχή των καταναλωτών

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν τους κινδύνους είναι εξίσου σημαντική με την κατανόηση των ίδιων των κινδύνων. Χρησιμοποιώντας γνώσεις από την επιστήμη της συμπεριφοράς, η EIOPA ανέπτυξε και δοκίμασε λύσεις για να ενθαρρύνει τη μεγαλύτερη αποδοχή της ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών. Αυτές περιλαμβάνουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κλιματικούς κινδύνους σε διδακτικές στιγμές, την προώθηση τυποποιημένων και συγκρίσιμων ασφαλιστικών προϊόντων και την παροχή κινήτρων, όπως εκπτώσεις ασφαλίστρων για την εφαρμογή μέτρων μείωσης των κινδύνων. Τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερη διείσδυση της ασφάλισης και να ενισχύσουν την κοινωνική ανθεκτικότητα σε συμφορές που σχετίζονται με το κλίμα.

Ενώ η αύξηση της διείσδυσης της ασφάλισης για το κλίμα συμβάλλει στο να γίνουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις πιο ανθεκτικά, δεν μειώνει τον συνολικό κίνδυνο, θέτοντας ενδεχομένως σε κίνδυνο την οικονομική προσιτότητα και, τελικά, τη διαθεσιμότητα των ασφαλιστικών προϊόντων. Η EIOPA έχει αναπτύξει την έννοια της «αναδοχής επιπτώσεων» ως βασικό συστατικό μιας επιτυχημένης στρατηγικής για το κλίμα στον τομέα των ασφαλίσεων. Η αναδοχή επιπτώσεων είναι όταν οι ασφαλιστές παρακινούν τους πελάτες τους να μειώσουν την έκθεσή τους σε κινδύνους. Για παράδειγμα, οι ιδιοκτήτες κατοικιών που εγκαθιστούν κεραμίδια στέγης ανθεκτικά στις καταιγίδες ή αντιπλημμυρικές πόρτες μπορεί να λάβουν ως ανταμοιβή εκπτώσεις στην ασφάλιση κατοικίας τους. Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει σε αμοιβαία επωφελή αποτελέσματα τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους ασφαλιστές.

Εν τέλει, μπορεί να χρειαστούν πιο προληπτικά μέτρα για να διατηρηθούν ορισμένες περιοχές ασφαλίσιμες. Σε περιοχές όπου οι ιδιωτικοί ασφαλιστές δεν είναι πλέον σε θέση να προσφέρουν κάλυψη σε λογικές τιμές, ίσως χρειαστεί να επανεξεταστούν οι υφιστάμενοι οικοδομικοί κώδικες. Δεν πρέπει να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε την τρέχουσα γνώση και τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα για να εκτιμήσουμε πού και πώς είναι ασφαλές να χτίζουμε σπίτια και πού μπορεί να μην είναι πλέον βιώσιμο. Η EIOPA θα καλωσόριζε έναν σταδιακό, ειλικρινή και εποικοδομητικό διάλογο για το σημαντικό αυτό θέμα.

Συνδυάζοντας τις γνώσεις από την πλευρά της ζήτησης και την αναδοχή των επιπτώσεων, η EIOPA αναπτύσσει ένα σχέδιο για ένα πρακτικό εργαλείο για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σε θέματα κινδύνου και τη βελτίωση της κατανόησης από την κοινωνία και τον κλάδο των σχετικών μέτρων πρόληψης, με στόχο τη μείωση των ασφαλισμένων ζημιών και τη στήριξη της αποδοχής της ασφαλιστικής κάλυψης.

Διαβάστε ΕΔΩ την έκθεση "Climate Resilience Dialogue"

Πηγή: EIOPA