Στη δημόσια διαβούλευση αναρτήθηκε το νομοσχέδιο-σκούπα του Υπουργείου Εργασίας το οποίο περιλαμβάνει διατάξεις για την αλλαγή του τρόπου επιβολής προστίμου για την αδήλωτη εργασία, τη διαγραφή αμφισβητούμενων οφειλών προς τον πρώην ΟΑΕΕ και ευνοϊκές αλλαγές στη συνταξιοδότηση των αγροτών.

Θέτει επίσης περιορισμούς στο καθεστώς της μαθητείας και της εργολαβίας ενώ εποπτεύει και ενθαρρύνει την αναδοχή των ασυνόδευτων στη χώρα μας ανηλίκων-υπηκόων τρίτων χωρών.

Καταπολέμηση αδήλωτης εργασίας

Το νομοσχέδιο διαμορφώνει μία νέα αρχιτεκτονική στα πρόστιμα για την αδήλωτη εργασία.

Για κάθε αδήλωτο εργαζόμενο επιβάλλεται πρόστιμο 10.500 ευρώ στον εργοδότη και αναδρομική καταβολή ασφαλιστικών εισφορών τριών μηνών. Το πρόστιμο προσαυξάνεται σε περιπτώσεις υποτροπής. α) κατά 100% για την πρώτη μετά την αρχική παράβαση, και β) κατά 200% για κάθε μεταγενέστερη παράβαση.

Ωστόσο προβλέπεται η δυνατότητα έκπτωσης του προστίμου, εφόσον προσληφθεί άμεσα ο αδήλωτος εργαζόμενος με σύμβαση εργασίας πλήρους απασχόλησης και τρίμηνη αναδρομική καταβολή ασφαλιστικών εισφορών. Η έκπτωση θα είναι ανάλογη της διάρκειας της σύμβασης, ενώ ο εργοδότης υποχρεούται να διατηρεί το σύνολο των θέσεων εργασίας και το καθεστώς απασχόλησης. Δηλαδή το πρόστιμο θα μειώνεται:

α) στο ποσό των επτά χιλιάδων (7.000) ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον τριών (3) μηνών,
β) στο ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον έξι (6) μηνών, και
γ) στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον ενός (1) έτους.

Στις περιπτώσεις εποχικών εργασιών (πχ τουριστική περίοδος) εφόσον ο χρόνος λειτουργίας της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης δεν επαρκεί για τη συμπλήρωση του ελάχιστα απαιτούμενου χρόνου απασχόλησης ο εργοδότης μπορεί να προβεί σε κατάτμηση της σύμβασης ορισμένου χρόνου κατά την περίοδο λειτουργίας στην οποία διενεργήθηκε ο έλεγχος και κατά την επόμενη περίοδο λειτουργίας. Διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας περί υποχρέωσης επαναπρόσληψης εργαζομένων εποχικών επιχειρήσεων εξακολουθούν να ισχύουν.

Κανόνες στις εργολαβίες

Θεσπίζονται κανόνες με σκοπό η ευθύνη κατά την εκτέλεση ενός ανατεθειμένου έργου να επιβαρύνει τον αναθέτοντα εργολάβο η υπερεργολάβο έναντι του εργαζομένου. Έτσι, διευρύνεται η προστασία των εργατικών δικαιωμάτων για την καταβολή οφειλόμενων αποδοχών, ασφαλιστικών εισφορών και τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης, για την αποζημίωση σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και την εφαρμογή των μέτρων υγείας και ασφάλειας. Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που αναθέτει, στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας, την εκτέλεση έργου ή τμήματος έργου (αναθέτων) σε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (εργολάβο) ευθύνεται εις ολόκληρον και αλληλεγγύως με τον εργολάβο έναντι των εργαζομένων του τελευταίου για την καταβολή των οφειλόμενων αποδοχών, ασφαλιστικών εισφορών, καθώς και των τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης.

Στη σύμβαση ανάθεσης έργου ή τμήματος του έργου περιλαμβάνεται ειδικός όρος για την υποχρέωση τήρησης από τον εργολάβο των διατάξεων της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, καθώς και της νομοθεσίας για την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου.

Ο εργολάβος υποχρεούται να αποστέλλει κάθε μήνα στον αναθέτοντα αποδείξεις καταβολής των αποδοχών και των τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης και βεβαιώσεις καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων του, καθώς και των εργαζομένων του υπεργολάβου σε περίπτωση υπεργολαβίας.

Ο αναθέτων διατηρεί το δικαίωμα αναγωγής, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ιδίως εάν επέδειξε τη δέουσα επιμέλεια ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του εργολάβου και του τυχόν υπεργολάβου προς τους εργαζομένους τους. Δέουσα επιμέλεια θεωρείται ότι υπάρχει, ιδίως όταν ο αναθέτων σωρευτικά:

α) αξιώνει από τον εργολάβο, σύμφωνα με την παρ. 4, την αποστολή των μηνιαίων αποδείξεων καταβολής των αποδοχών και των τυχόν οφειλόμενων αποζημιώσεων απόλυσης καθώς και των μηνιαίων βεβαιώσεων καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων του εργολάβου και του τυχόν υπεργολάβου,
β) αποστέλλει εξώδικη δήλωση στον εργολάβο και τον τυχόν υπεργολάβο αμέσως μετά τη διαπίστωση της παράβασης των υποχρεώσεών τους έναντι των εργαζομένων τους ή της μη τήρησης της υποχρέωσης της περ. α', καλώντας τους να συμμορφωθούν εντός δεκαπέντε (15) ημερών, και
γ) καταγγέλλει τη σύμβαση με τον εργολάβο αμέσως μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας των δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της εξώδικης δήλωσης της περ. β'. 

Δικαίωμα αναγωγής, υπό τους ίδιους όρους, έχει και ο εργολάβος έναντι του υπεργολάβου.

Αν η εργασία παρέχεται στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης ή της εκμετάλλευσης του αναθέτοντα, ο τελευταίος υποχρεούται από κοινού με τον εργολάβο ή και τον υπεργολάβο να τηρεί, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, τα μέτρα υγείας και ασφάλειας στην εργασία, ευθυνόμενος εις ολόκληρον και αλληλεγγύως με τον εργολάβο ή και τον υπεργολάβο για την ικανοποίηση των χρηματικών αξιώσεων των εργαζομένων που απορρέουν από τις εν λόγω διατάξεις, καθώς και από τις διατάξεις για το εργατικό ατύχημα.

Η εις ολόκληρον και αλληλέγγυα ευθύνη της παρ. 1 ισχύει για τρία (3) έτη από τη λήξη της σύμβασης μεταξύ αναθέτοντα και εργολάβου.

Οποιαδήποτε συμφωνία των μερών που αποκλείει ή περιορίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων από το παρόν άρθρο είναι αυτοδικαίως άκυρη.

Ειδικότερες διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, εφόσον δεν είναι αντίθετες με τις διατάξεις του παρόντος, εξακολουθούν να ισχύουν.

Πρακτική άσκηση και μαθητεία σε επιχειρήσεις

O εργοδότης υποχρεούται να καταχωρεί στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» τους μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές που απασχολεί για πρακτική άσκηση ή μαθητεία, καθώς και κάθε μεταβολή της απασχόλησης αυτής, πριν από την έναρξη πραγματοποίησής της. Ο συνολικός αριθμός των μαθητών, σπουδαστών και φοιτητών που απασχολούνται για πρακτική άσκηση ή μαθητεία σε τουριστικές επιχειρήσεις, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 17% του συνολικού προσωπικού κάθε επιχείρησης ή εκμετάλλευσης και σε κάθε περίπτωση τα σαράντα (40) άτομα. Η διάταξη έχει στόχο να περιορίσει την αυθαιρεσία που επικρατεί κυρίως στα ξενοδοχεία και τις τουριστικές επιχειρήσεις όπου η πλειοψηφία του προσωπικού αμείβεται με το καθεστώς της μαθητείας.
Όταν διαπιστώνεται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας χωρίς αυτή να έχει καταχωρηθεί, σύμφωνα με την περ. α', πριν από την έναρξη πραγματοποίησής της, επιβάλλονται κυρώσεις 

Υποχρεωτική αργία η 26η Δεκεμβρίου

Καθορίζεται υποχρεωτική αργία η 26η Δεκεμβρίου. Η διάταξη «κόβει» τον αέρα στα εμπορικά κέντρα που είχαν εκδηλώσει την πρόθεση να ανοίγουν τα καταστήματα τη δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων όπως συμβαίνει στις μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και του Καναδά.

Διαγραφή αμφισβητουμένων οφειλών 

Με άλλη διάταξη διαγράφονται οι αμφισβητούμενες οφειλές κυρίως προς τον πρώην ΟΕΕ που δημιουργήθηκαν πριν από τη λειτουργία του ΕΦΚΑ, δηλαδή έως 31/12/2016.
Αυτό σημαίνει ότι δε θα απειλούνται πλέον από το ΚΕΑΟ οι εξής κατηγορίες ασφαλισμένων:

Α) Δημοσιογράφοι ασφαλισμένοι στο τ. ΕΤΑΠ - ΜΜΕ (πριν το 1993) οι οποίοι είχαν μπλοκάκι για δευτερεύουσες δημοσιογραφικές εργασίες και ο ΟΑΕΕ ζήτησε αναδρομικά υπέρογκα ποσά για την υποχρεωτική ασφάλιση σε αυτόν. 
Β) Νέοι ασφαλισμένοι (από την 1/1/1993 και μετά) στο ΙΚΑ με ενεργό δελτίο παροχής υπηρεσιών  οι οποίοι μπορούσαν να επιλέξουν ασφάλιση ζητώντας εξαίρεση από ΟΑΕΕ εφόσον είχαν 25 ημέρες ασφάλισης κάθε μήνα στο ΙΚΑ.  Πολλοί αμελούσαν κάθε χρόνο τη βεβαίωση εξαίρεσης η το ταμείο διαπίστωνε ότι δεν συγκέντρωναν και τα 25 ένσημα με αποτέλεσμα να τους καταλογίζονται εισφορές.
Γ) Ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ μικροεπιχειρηματίες και μικροξενοδόχοι, με απαλλακτικές από τον ΟΑΕΕ βεβαιώσεις, λόγω δραστηριότητάς τους σε μικρούς Δήμους με βάση πληθυσμιακά κριτήρια, οι οποίοι μπορεί να χρεώνονταν με αναδρομικές εισφορές από τον ΟΑΕΕ, ο οποίος ζητούσε εκκαθαριστικό εφορίας για να κρίνει αν υπάρχει υποχρέωση ή όχι υπαγωγής στην ασφάλιση με βάση εισοδηματικό κριτήριο.
Δ) Αμφισβητούμενα χρέη από το παρελθόν “σέρνουν” και μηχανικοί που βρίσκονταν ανάμεσα σε ΤΣΜΕΔΕ και ΟΑΕΕ επειδή είχαν αναπτύξει και μια εμπορικού τύπου δραστηριότητα, συναφή με το επάγγελμα του μηχανικού.

Για την επίλυση των ασφαλιστικών αμφισβητήσεων θα εκδίδεται υπουργική απόφαση ύστερα από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Κοινωνικής Ασφάλισης. Με την υπουργική απόφαση, θα καθορίζονται κάθε φορά οι όροι και οι προϋποθέσεις, ώστε να εξαιρεθεί η εξεταζόμενη κατηγορία ασφαλισμένων από την ασφάλιση και κατ’ επέκταση να απαλλαχτεί από οφειλές (βεβαιωμένες και μη) ή από τόκους, προσαυξήσεις, τέλη ή τυχόν άλλες επιβαρύνσεις. Ειδικότερα η διάταξη αναφέρεται σε βεβαιωμένες ή μη οφειλές προς πρώην Φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή το Δημόσιο, οι οποίες δημιουργήθηκαν λόγω εύλογης αμφιβολίας περί την υποχρέωση υπαγωγής ή μη στην παράλληλη ασφάλιση δύο ή περισσότερων Φορέων για το χρονικό διάστημα έως 31/12/2016, οι οποίες “δύνανται να διαγράφονται ή να απαλλάσσονται τυχόν επιβληθέντων πρόσθετων τελών, τόκων, προσαυξήσεων και επιβαρύνσεων”. Προσοχή, καθώς “τυχόν καταβληθέντα από τους ασφαλισμένους ποσά έναντι των ανωτέρω οφειλών δεν επιστρέφονται και δεν αναζητούνται”.

Η εύλογη αμφιβολία μπορεί να αποδεικνύεται ενδεικτικά από : (α) ύπαρξη δικαστικής απόφασης υπέρ του ασφαλισμένου-οφειλέτη, (β) ύπαρξη αντίθετων αποφάσεων των δικαστηρίων επί του ιδίου δυσχερώς ερμηνευόμενου νομικού θέματος, (γ) προηγούμενη μακρόχρονη πρακτική της διοίκησης συνεπεία της οποίας είχε δημιουργηθεί στα υπόχρεα πρόσωπα η πεποίθηση περί μη υπαγωγής στην ασφάλιση, (δ) ύπαρξη διαφορετικών οδηγιών επί του θέματος από τη διοίκηση, (ε) πλήρης ασφάλιση από μισθωτή ή μη μισθωτή απασχόληση κατά την ίδια χρονική περίοδο για την οποία έχουν καταλογιστεί εισφορές από Φορέα ασφάλισης μισθωτών ή μη μισθωτών.

Για την υπαγωγή των ασφαλισμένων στην ανωτέρω υπουργική απόφαση επίλυσης ασφαλιστικής αμφισβήτησης υποβάλλεται σχετικό αίτημα από τους ενδιαφερόμενους στις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΕΦΚΑ, του ΕΤΕΑΕΠ και των λοιπών φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Μετά την εξέταση του αιτήματος από τις αρμόδιες Υπηρεσίες των φορέων κοινωνικής ασφάλισης εκδίδεται σχετική απόφαση. Οι ρυθμίσεις του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται σε περιπτώσεις ασφαλισμένων των οποίων οι υποθέσεις βρίσκονται σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας, ακόμη και εάν αυτές έχουν κριθεί από τα αρμόδια όργανα σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό.

Δεν απαιτείται διακοπή εργασίας με την αίτηση συνταξιοδότησης 

Ρυθμίζεται ενιαία εντός του ΕΦΚΑ η έναρξη του δικαιώματος καταβολής της σύνταξης (1η του επόμενου μήνα) και η λήξη (στο τέλος του μήνα εντός του οποίου επέρχεται ο λόγος διακοπής της σύνταξης). Επιπλέον, δεν θα είναι υποχρεωτική πλέον η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας, προκειμένου να αρχίσει η  συνταξιοδότηση. 

Το δικαίωμα σύνταξης γήρατος αρχίζει από την πρώτη του επόμενου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης μήνα, υπό την προϋπόθεση ότι κατά την ημερομηνία αυτή πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, σε αντίθετη δε περίπτωση, από την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται εκείνου κατά τον οποίο πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις. Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται κατά περίπτωση για τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος υποβάλλονται μέχρι την τελευταία ημέρα του έκτου (6ου) μήνα που έπεται του μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Αν από τα υποβαλλόμενα δικαιολογητικά προκύπτει ότι οι απαραίτητες για τη συνταξιοδότηση προϋποθέσεις, όπως αυτές προσδιορίζονται για κάθε κατηγορία ασφαλισμένων του ΕΦΚΑ, πραγματοποιήθηκαν σε επόμενο ημερολογιακό της αίτησης συνταξιοδότησης μήνα, ως χρόνος έναρξης του δικαιώματος σύνταξης ορίζεται η πρώτη του επόμενου της συμπλήρωσης των απαραίτητων προϋποθέσεων μήνα. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία των έξι (6) μηνών για την υποβολή των απαιτούμενων δικαιολογητικών με υπαιτιότητα του ασφαλισμένου, η αίτηση συνταξιοδότησης λόγω γήρατος απορρίπτεται και εκδίδεται σχετική απόφαση.

Για τα πρόσωπα για τα οποία απαιτείται από την κείμενη νομοθεσία η λύση της υπαλληλικής σχέσης ή η διαγραφή από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώματος, προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν λόγω γήρατος, η προϋπόθεση αυτή εξακολουθεί να ισχύει.

Οι ασφαλισμένοι που, κατά την έναρξη χορήγησης της σύνταξης, συνεχίζουν την απασχόλησή τους ως μισθωτοί ή μη μισθωτοί, διέπονται από τις διατάξεις περί απασχόλησης συνταξιούχων. Στις περιπτώσεις αυτές δεν απαιτείται η διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας, όπως προβλέπεται ανά πρώην ασφαλιστικό φορέα και η συνέχιση της απασχόλησης δηλώνεται στην αίτηση συνταξιοδότησης.

Ειδικά για τους ασφαλισμένους επαγγελματίες οδηγούς, εκπαιδευτές και αυτοκινητιστές για τους οποίους απαιτείται, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, η κατάθεση της επαγγελματικής άδειας οδήγησης για την έναρξη της συνταξιοδότησης, το δικαίωμα σύνταξης ξεκινά την πρώτη του επόμενου μήνα της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης κατάθεσης της επαγγελματικής άδειας οδήγησης. Σε αντίθετη περίπτωση, η χορήγηση της σύνταξης ξεκινά την πρώτη ημέρα του επομένου μήνα από εκείνον εντός του οποίου κατατέθηκε η επαγγελματική άδεια οδήγησης. Κατά τα λοιπά ισχύουν τα οριζόμενα στην περ. α'.

Το δικαίωμα σε σύνταξη λόγω θανάτου ασφαλισμένου ή συνταξιούχου αρχίζει από την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της ημερομηνίας θανάτου. Η σύνταξη λόγω θανάτου καταβάλλεται αναδρομικά από την ημερομηνία αυτή, και δεν μπορεί να ανατρέξει σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από ένα (1) έτος πριν από το τέλος του μήνα που υποβάλλεται η αίτηση συνταξιοδότησης.

Το δικαίωμα σύνταξης στους δικαιούχους ασφαλισμένου ή συνταξιούχου, που κηρύσσεται σε αφάνεια με τελεσίδικη δικαστική απόφαση, αρχίζει από την πρώτη (1η) ημέρα του επόμενου μήνα από το χρόνο έναρξης της αφάνειας, όπως αυτός προσδιορίζεται στη δικαστική απόφαση. Προϋπόθεση για τη χορήγηση της σύνταξης στα πρόσωπα του προηγούμενου εδαφίου είναι η υποβολή αίτησης απονομής ή μεταβίβασης μέσα σε ένα (1) έτος από τη δημοσίευση της τελεσίδικης δικαστικής απόφασης. Αν δεν υποβληθεί τέτοια αίτηση εντός της ανωτέρω προθεσμίας, η καταβολή της σύνταξης δεν μπορεί να ανατρέξει σε χρόνο απώτερο του ενός (1) έτους από την υποβολή της αίτησης.

Το δικαίωμα σε σύνταξη λήγει:

α) στη σύνταξη λόγω γήρατος, στο τέλος του μήνα κατά τον οποίο επήλθε ο θάνατος του συνταξιούχου,
β) στη σύνταξη λόγω θανάτου, στο τέλος του μήνα κατά τον οποίο επήλθε ο θάνατος ή τελέστηκε γάμος ή συνάφθηκε σύμφωνο συμβίωσης του δικαιούχου της σύνταξης ή από τότε που, με νεότερη κρίση της υγειονομικής επιτροπής, έπαυσε η ανικανότητα προς εργασία σύμφωνα με την παρ. 1Α και την περ. β' της παρ. 1Β του άρθρου 12 του ν. 4387/2016 (Α' 85).

Όταν προβλέπεται λήξη του συνταξιοδοτικού δικαιώματος με τη συμπλήρωση ηλικιακού ορίου, η λήξη επέρχεται στο τέλος του μήνα κατά τον οποίο συμπληρώνεται το κατά περίπτωση ηλικιακό αυτό όριο.

Από την έναρξη ισχύος του παρόντος καταργείται κάθε άλλη αντίθετη ειδική ή γενική διάταξη. Ειδικά για τους συνταξιοδοτούμενους με βάση τις διατάξεις του τ. ΟΓΑ, οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται από 1.1.2019, υπολογιζόμενου από 1.1.2018 και εφεξής του τμήματος της μηνιαίας σύνταξης τους, που αντιστοιχεί στις καταστατικές διατάξεις, επί συντάξιμων μηνών.