*Αναδημοσίευση άρθρου του Γιώργου Κουτίνα
Αφορμή για το παρόν άρθρο υπήρξε κάποιος προβληματισμός που προέκυψε στο πλαίσιο της πρόσφατης εκδήλωσης που διοργάνωσε το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών σε συνεργασία με επαγγελματικά σωματεία της Ασφαλιστικής Διαμεσολάβησης και στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων και Ασφαλιστικών εταιρειών. Η εκδήλωση είχε σαν στόχο να προκαλέσει γόνιμο διάλογο για την ανάπτυξη της ασφαλιστικής αγοράς στη χώρα μας. Ωστόσο, από το “διάλογο” δεν διαφάνηκε κάποια ουσιαστική αντιπαράθεση απόψεων που να καταλήγει σε κοινά αποδεκτά συμπεράσματα και προτάσεις.
Ειδικά για το θέμα της Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης, προέκυψε κάποιος προβληματισμός που αναφέρεται στην έννοια της “αντικειμενικής ευθύνης”, η οποία αποτελεί βασική παράμετρο και προς τούτο, κρίνω σκόπιμο να σημειώσω τα παρακάτω.
Η έννοια της Αστικής Ευθύνης
Εδώ και αρκετά χρόνια, συχνά αναφέρομαι στο βασικό Νόμο 2251/94 “για την προστασία του Καταναλωτή” όπως έχει συμπληρωθεί – προσαρμοσθεί στα ισχύοντα ευρωπαϊκά πρότυπα, τονίζοντας κάθε φορά, πως αποτελεί ένα καθόλα σύγχρονο πλαίσιο που διασφαλίζει τα συμφέροντα του Καταναλωτή σε ότι αφορά τα καταναλωτικά αγαθά (*) και τις υπηρεσίες που του προσφέρονται (**).
Η αγορά (ασφαλιστικές εταιρείες, δικηγόροι και δικαστές) “κολλημένη” στην πρωταρχική έννοια της υποκειμενικής ευθύνης του Αστικού Κώδικα, φαίνεται να μη γνωρίζει πως ο συγκεκριμένος θεμελιώδης νόμος καθιέρωσε την αντικειμενική ευθύνη (***) τόσο του Παραγωγού / Εμπόρου καταναλωτικών προϊόντων όσο και του Παρέχοντος Υπηρεσίες προς τον Καταναλωτή.
Θέμα εξόχως σοβαρό για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Καταναλωτή αλλά και για την εξέλιξη των συναλλακτικών ηθών στη σύγχρονη κοινωνία, που γίνεται πιο πολύπλοκη και πιο απαιτητική. Δυστυχώς ο νόμος αυτός, εδώ και σχεδόν 30 χρόνια που ψηφίστηκε, έμεινε στα “αζήτητα” και συνεχίζει μέχρι στιγμής να αγνοείται όχι μόνο από τους Καταναλωτές αλλά και από τους Ασφαλιστές, τους δικηγόρους και τους δικαστές! Ωστόσο, η αστική ευθύνη πάντα υπάρχει και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή – διεθνή πρακτική ασφαλίζεται συστηματικά και ευρέως πέρα από
την όποια εκ του νόμου υποχρέωση.
Οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις
Η καταναλωτική συνείδηση των Ελλήνων ωριμάζει και οι διάφοροι Παραγωγοί, Εισαγωγείς – Εξαγωγείς, Έμποροι – Διανομείς προϊόντων και Πάροχοι Υπηρεσιών, μπορούν ανά πάσα στιγμή να βρεθούν εκτεθειμένοι σε αξιώσεις αποζημίωσης από ζημιωμένους, δυσαρεστημένους ή και κακοήθεις καταναλωτές.
Είναι εξάλλου γνωστό πως η παγκοσμιοποίηση, η διαδικτυακή ενημέρωση και ο ανταγωνισμός δημιουργούν “ένταση κινδύνου” σε σχέση με την κυκλοφορία προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών σε μια ευρύτερη αγορά. Ειδικότερα, το πρόβλημα είναι περισσότερο σοβαρό όταν πρόκειται για “ευαίσθητα” προϊόντα (Τρόφιμα, Δομικά Υλικά Κατασκευών, Χημικά, Φαρμακευτικά, Καλλυντικά προϊόντα, Βιομηχανικά υλικά & Μηχανήματα, Παιδικά παιχνίδια, Ηλεκτρονικό & Ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό κλπ.). Παρομοίως και όταν πρόκειται για παροχή υπηρεσιών σε εξειδικευμένα τεχνικά θέματα κατασκευών, τεχνολογίας ή πληροφορικής που σχετίζονται με θέματα ασφάλειας ή σε χρηματο-οικονομικά και νομικά ζητήματα, που μπορούν να επιφέρουν οικονομικές απώλειες στον Καταναλωτή.
Αναγκαία η μεταρρύθμιση
Η κοινωνία μας πέρα από την εύκολη υιοθέτηση των καταναλωτικών προτύπων συμπεριφοράς και διαβίωσης, στα θέματα νομικής ευθύνης, παρέμεινε αδρανής και αδιάφορη.
Είναι καιρός πλέον το θέμα αυτό διεξοδικά να μελετηθεί διεξοδικά και συστηματικά να προωθηθεί στην αγορά. Σε μια τέτοια προοπτική, η έννοια της “Αντικειμενικής Ευθύνης”, φαίνεται να είναι το μεγάλο ζητούμενο. Γι' αυτό και θα πρέπει να προσεγγισθεί επί της ουσίας και να εμπεδωθεί ορθολογικά στην πράξη. Προς τούτο, απαιτείται στοχευμένη ενημέρωση του Καταναλωτή που ρητά προστατεύεται από το νόμο ώστε να προκύψει η αναγκαιότητα της Ασφάλισης της Αστικής Ευθύνης ως “Νόμος της Αγοράς” και όχι απαραίτητα ως “Νόμος του Κράτους”.
Η ασφαλιστική αγορά και ιδιαίτερα οι Ασφαλιστικοί Διαμεσολαβητές, στο πλαίσιο της αναζήτησης νέων επιχειρηματικών δρόμων ανάπτυξης και προσφοράς χρήσιμων υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο, θα πρέπει κάποτε να αναλάβουν τις δέουσες πρωτοβουλίες ώστε να αναπτυχθεί ο κλάδος της Ασφάλισης Αστικής Ευθύνης και στη χώρα μας. Προς αυτή την κατεύθυνση, ο Γράφων είναι πρόθυμος να συμβάλλει θετικά με την εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία του.
(*) Άρθρο 6 του Ν. 2251/94 (Ευθύνη του Παραγωγού)
1. Ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημία που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του …
(**) Άρθρο 8 του Ν.2251/94 (Ευθύνη του παρέχοντος υπηρεσίες)
1. Ο παρέχων υπηρεσίες ευθύνεται για κάθε περιουσιακή ζημία ή ηθική βλάβη που προκάλεσε παράνομα και υπαίτια, με πράξη ή παράλειψη του, κατά την παροχή αυτών στον καταναλωτή. Ως παρέχων υπηρεσίες νοείται όποιος, στο πλαίσιο της άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας, παρέχει υπηρεσία, κατά τρόπο ανεξάρτητο.
(***) Το “αξίωμα” της αντικειμενικής ευθύνης, σημαίνει ότι για οποιαδήποτε ζημία από ένα προϊόν το οποίο είναι μη ασφαλές / ελαττωματικό ή από μια υπηρεσία η οποία κατέληξε να είναι ζημιογόνα, υπάρχει πλήρης ευθύνη, a priori, αντίστοιχα του παραγωγού / εμπόρου ή του παρέχοντος την υπηρεσία. Στην περίπτωση αυτή δεν είναι πλέον ο Καταναλωτής αυτός που πρέπει να αποδείξει την αιτιώδη συνάφεια της ζημιάς που υπέστη με το ελαττωματικό προϊόν ή με το λάθος / παράλειψη του επαγγελματία στην παροχή της υπηρεσίας. Βάσει νόμου, θεωρείται εκ των προτέρων υπαίτιος ο παραγωγός / έμπορος ή ο παρέχων την υπηρεσία που υποχρεούται να αποζημιώσει. Είναι προφανής η τεράστια σημασία που έχει η ασφάλιση αστικής ευθύνης, για την προστασία του παραγωγού / εμπόρους ή του επαγγελματία αλλά και του Καταναλωτή να βρει το δίκιο του και να αποζημιωθεί.
