Το υφιστάμενο καθεστώς ασφάλισης αστικής ευθύνης οχημάτων δεν καλύπτει την ασφάλιση των αυτόνομων αυτοκινήτων, διαπιστώνει η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Ειδικότερα, σε γνωμοδότησή της αναφέρει τα εξής:

"ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ (16.10.2018)    

προς την Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού

σχετικά με την αυτόνομη οδήγηση στις ευρωπαϊκές μεταφορές
(2018/2089(INI))

Συντάκτης γνωμοδότησης(*): Emil Radev

(*) Διαδικασία συνδεδεμένων επιτροπών – Άρθρο 54 του Κανονισμού

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων καλεί την Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις:

Α.  λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ταχύς ρυθμός της τεχνολογικής ανάπτυξης, τόσο στον τομέα των μεταφορών όσο και στον τομέα της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης, έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα αυτόνομα οχήματα θα αλλάξουν σημαντικά την καθημερινή μας ζωή, θα καθορίσουν το μέλλον των οδικών μεταφορών σε παγκόσμιο επίπεδο και θα μειώσουν το κόστος των μεταφορών, θα βελτιώσουν την ασφάλεια, θα αυξήσουν την κινητικότητα και θα μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τομέας των οδικών μεταφορών θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για νέες υπηρεσίες και νέους τρόπους μεταφορών, ικανοποιώντας κατ’ αυτό τον τρόπο την αυξανόμενη ζήτηση για κινητικότητα ανθρώπων και αγαθών και μπορεί να συμβάλει ακόμη σε έναν ρηξικέλευθο πολεοδομικό σχεδιασμό·

Β.  λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη αυτόνομων οχημάτων, η οποία αναμένεται ήδη από το 2020, θα αποφέρει σημαντικά οφέλη, αλλά συνεπάγεται επίσης πληθώρα νέων κινδύνων, ιδίως όσον αφορά την οδική ασφάλεια, την αστική ευθύνη και τις ασφαλίσεις, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, την προστασία των δεδομένων και ζητήματα πρόσβασης σε δεδομένα, τις τεχνικές υποδομές, την τυποποίηση και την απασχόληση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μακροπρόθεσμη επίδραση της αυτόνομης κινητικότητας στις θέσεις εργασίας και το περιβάλλον είναι αδύνατον να προβλεφθεί πλήρως· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι το νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ είναι κατάλληλο για την επαρκή αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων καθώς και για την ενημέρωση και αποδοχή από το κοινό των αυτόνομων οχημάτων·

1.  σημειώνει ότι οι υφιστάμενοι κανόνες περί ευθύνης, όπως η οδηγία 85/374/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Ιουλίου 1985, για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σε θέματα ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων (η οδηγία σχετικά με την ευθύνη για τα προϊόντα) και η οδηγία 2009/103/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, σχετικά με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και την επιβολή της υποχρεωτικής ασφάλισης της ευθύνης αυτής (η οδηγία περί ασφάλισης αυτοκινήτων), δεν είχαν θεσπιστεί για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θέτει η χρήση των αυτόνομων αυτοκινήτων και τονίζει ότι υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, ιδίως όσον αφορά την ευθύνη, την ασφάλιση, την καταχώριση και την προστασία των προσωπικών δεδομένων, δεν θα είναι πλέον επαρκές ή κατάλληλο σε ό, τι αφορά τους νέους κινδύνους που προκύπτουν από την αύξηση της αυτοματοποίησης, της συνδεσιμότητας και της πολυπλοκότητας των οχημάτων·

2.  εκφράζει την άποψη ότι, λαμβανομένων υπόψη των δυναμικών τεχνολογικών εξελίξεων στον κλάδο αυτό, είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί ποιος θα πρέπει να φέρει την ευθύνη για τις ζημίες σε περίπτωση ατυχήματος που προκαλείται από πλήρως αυτόνομα οχήματα, όταν δε το επίπεδο αυτονομίας είναι τέτοιο ώστε το όχημα να μπορεί να λειτουργεί είτε πλήρως αυτόνομα είτε να οδηγείται από έναν οδηγό, θα πρέπει να διαπιστώνεται πέρα από κάθε αμφιβολία ποιος είναι ο υπεύθυνος για κάθε συγκεκριμένο περιστατικό· τονίζει εν προκειμένω, ότι πρέπει ιδίως να εξετασθεί κατά πόσον η άποψη ότι μέχρι στιγμής πολύ μικρός αριθμός ατυχημάτων οφείλεται σε τεχνικά αίτια θα μπορούσε να δικαιολογήσει μετακύλιση της ευθύνης στον κατασκευαστή, η οποία, ως αντικειμενικός παράγων ευθύνης θα συνδέεται αποκλειστικά με τον κίνδυνο που προέρχεται από τη διάθεση ενός αυτόνομου οχήματος στην αγορά· τονίζει επίσης ότι πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω εάν συγκεκριμένες υποχρεώσεις του κατόχου του οχήματος που άπτονται της οδικής ασφάλειας καθώς και οι υποχρεώσεις παροχής οδηγιών στους εκάστοτε οδηγούς μπορούν να αντισταθμίσουν καταλλήλως αυτή τη μετακύλιση της ευθύνης· καλεί, συνεπώς, την Επιτροπή να διενεργήσει μια διεξοδική αξιολόγηση για να προσαρμόσει το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ και, εάν χρειαστεί, να θεσπίσει νέους κανόνες βάσει των οποίων θα κατανέμονται η ευθύνη και η υποχρέωση αποζημίωσης· καλεί επίσης την Επιτροπή να αξιολογήσει και να παρακολουθήσει τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων μέσων της ΕΕ σύμφωνα με τις εξελίξεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης·

3.  υπογραμμίζει τους κινδύνους που σχετίζονται με την αυξανόμενη τάση που χαρακτηρίζεται από μεικτή κυκλοφορία παραδοσιακών και αυτόνομων οχημάτων και, επομένως, ζητεί περισσότερους επιτόπιους ελέγχους για τη στήριξη μιας αξιόπιστης σε βάθος χρόνου έρευνας και ανάπτυξης για τις δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες και τους οργανισμούς, αλλά και για την παροχή συγκεκριμένων στοιχείων που θα συμβάλουν στη δέουσα προσαρμογή των κανόνων περί αστικής ευθύνης·

4.  υπογραμμίζει ότι μια πιθανή λύση για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων κενών και αδυναμιών θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ενός πλαισίου ασφάλισης αντικειμενικής ευθύνης για τις ζημίες που προκαλούνται από αυτόνομα οχήματα·

5.  επισημαίνει ότι, σύμφωνα με το ψήφισμά του της 16ης Φεβρουαρίου 2017 σχετικά με αστικού δικαίου ρυθμίσεις στον τομέα της ρομποτικής(1), δεν θα πρέπει να υφίσταται περιορισμός της ευθύνης όσον αφορά το είδος και την έκταση της προς αποκατάσταση ζημίας, ούτως ώστε να εξασφαλισθεί η δέουσα προστασία των θυμάτων·

6.  θεωρεί ότι μια προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ θα παράσχει κίνητρα όσον αφορά τη διασυνοριακή ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων μεταφορών, θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της αυτοκινητοβιομηχανίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα διασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και θα αποτρέψει τον κατακερματισμό στην εσωτερική αγορά·

7.  υπογραμμίζει την ανάγκη να διασφαλίζεται δίκαιη πρόσβαση στην αγορά για τα ανεξάρτητα συνεργεία αυτοκινήτων που παρέχουν υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής αυτόνομων οχημάτων· υπενθυμίζει ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις, ιδίως οι κατασκευαστές ανταλλακτικών καθώς και τα μικρά συνεργεία και τα κέντρα τεχνικής υποστήριξης, αποτελούν σημαντικό στοιχείο του ανταγωνισμού στην αγορά αυτοκινήτων και έχουν θετικό αντίκτυπο στη διαθεσιμότητα και τις τιμές των υπηρεσιών αυτού του είδους·

8.  υπογραμμίζει την ανάγκη να εξεταστεί το ενδεχόμενο τροποποιήσεων σε διεθνείς συμφωνίες, όπως η Σύμβαση της Βιέννης για την οδική κυκλοφορία και η Σύμβαση της Βιέννης για την οδική σήμανση και σηματοδότηση με σκοπό να διευκολυνθεί η χρήση πλήρως αυτόνομων οχημάτων·

9.  επικροτεί τις προτάσεις της Επιτροπής για τη ρύθμιση της προστασίας των οχημάτων από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και για τον εξοπλισμό των αυτόνομων οχημάτων με συσκευές καταγραφής δεδομένων στο πλαίσιο της αναθεώρησης του γενικού κανονισμού για την ασφάλεια των μηχανοκίνητων οχημάτων, με σκοπό να διευκολυνθεί ο προσδιορισμός των αιτίων των ατυχημάτων και να διευκρινιστεί ποιος θεωρείται υπεύθυνος σε περίπτωση ατυχήματος· τονίζει ότι η αυτόνομη κινητικότητα παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής, ιδίως ως αποτέλεσμα της ανάγκης εντοπισμού γεωγραφικής θέσης και παρακολούθησης των μετακινήσεων αυτών των οχημάτων, και καλεί την Επιτροπή να αποσαφηνίσει περαιτέρω τους κανόνες για την προστασία και την ανταλλαγή των δεδομένων που συλλέγονται από τα εν λόγω οχήματα, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων που εντοπίζουν έμμεσα άτομα, καθώς και για την πρόσβαση στα δεδομένα αυτά, με πλήρη τήρηση των απαιτήσεων του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου· σημειώνει ότι υπάρχει ανάγκη να εξεταστεί κατά πόσον και πώς μπορεί να εξασφαλιστεί ότι οι χρήστες μπορούν να παρακολουθούν και να ελέγχουν την πρόσβαση στα δεδομένα τους σύμφωνα με τον ΓΚΠΔ, αλλά και για τον σκοπό του δικαιώματός τους να υπερασπιστούν τον εαυτό τους όταν τους αποδίδεται ευθύνη και να εξετάσουν το ενδεχόμενο εισαγωγής τεχνολογίας «blockchain» για το σκοπό αυτό· καλεί επίσης την Επιτροπή να καταστήσει δυνατή τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των συστημάτων καθώς και τη φορητότητα των δεδομένων, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα «τεχνολογικού εγκλωβισμού» και να προαχθεί ένας δίκαιος ανταγωνισμός καθώς και η καινοτομία, ούτως ώστε και οι χρήστες να μπορούν να επιλέγουν μεταξύ διαφόρων παρόχων υπηρεσιών και να μην κινδυνεύει η επιβίωση των μικρότερων συνεργείων αυτοκινήτων·

10.  σημειώνει ότι παρόμοια ζητήματα σχετικά με δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και τα αντίστοιχα δικαιώματα χρήσης θα προκύψουν στο πλαίσιο της τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό την αυτόνομη κινητικότητα αλλά και σε άλλους τομείς, όπως δικαιώματα ιδιοκτησίας ή χρήσης σε κώδικες, δεδομένα και εφευρέσεις που δημιουργούνται μέσω της ίδιας της τεχνητής νοημοσύνης· εκτιμά, ωστόσο, ότι για τα εν λόγω ζητήματα θα πρέπει να βρεθούν κατά το δυνατόν γενικές λύσεις.

11.  επισημαίνει ότι το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για την αυτόνομη κινητικότητα πρέπει να αναπτυχθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα τυχόν εμπόδια στην ανάπτυξη της τεχνολογικής προόδου, της έρευνας και της καινοτομίας να μπορούν να ξεπεραστούν."

Διαβάστε εδώ περισσότερα σχετικά με την αυτόνομη οδήγηση στις ευρωπαϊκές μεταφορές.