Δημόσια διαβούλευση δρομολογεί η Κομισιόν για τη βελτίωση της προστασίας των κατόχων ασφαλιστηρίων συμβολαίων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας δημιουργίας συστημάτων εγγυήσεων στον ασφαλιστικό τομέα σε όλα τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της προστασίας των καταναλωτών. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα συστήματα εγγύησης των ασφαλίσεων ΣΕΑ αποτελούν την έσχατη δυνατότητα προστασίας από τον κίνδυνο μη ικανοποίησης των απαιτήσεων σε περίπτωση πτώχευσης μιας ασφαλιστικής εταιρείας, της οποίας μπορούν να κάνουν χρήση οι καταναλωτές, όταν οι ασφαλιστικές εταιρίες δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν τη συμβατική τους υποχρέωση.

Τα ΣΕΑ μπορούν να προσφέρουν προστασία καταβάλλοντας αποζημίωση στους καταναλωτές ή εξασφαλίζοντας τη συνέχιση της ασφαλιστικής σύμβασής τους μέσω π.χ. της διευκόλυνσης της μεταφοράς των συμβολαίων σε αξιόχρεο ασφαλιστή ή στο ίδιο το σύστημα εγγυήσεων. Σε αντιδιαστολή με τον κλάδο των τραπεζών και των κινητών αξιών, δεν υπάρχει σήμερα ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με τα συστήματα εγγυήσεων στον ασφαλιστικό κλάδο. Επί του παρόντος 12 κράτη μέλη εφαρμόζουν ένα ή περισσότερα ΣΕΑ που καλύπτουν ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής ή/και υλικών ζημιών. Δεν διαφέρουν μόνο όσον αφορά την προστασία και την επιλεξιμότητα, αλλά και ως προς το πότε παρεμβαίνουν ή πώς πρόκειται να χρηματοδοτούνται για παράδειγμα.

Στη Λευκή Βίβλο που εγκρίθηκε σήμερα η Επιτροπή παρουσιάζει διάφορους τρόπους για να σωστή και επαρκή προστασία των καταναλωτών στην ΕΕ και να μην επιβαρυνθούν οι φορολογούμενοι σε περίπτωση κατάρρευσης μιας ασφαλιστικής εταιρείας. Ειδικότερα, προτείνεται η θέσπιση οδηγίας ώστε να εξασφαλιστεί η δημιουργία συστημάτων εγγύησης των ασφαλίσεων σε όλα τα κράτη μέλη τα οποία θα ικανοποιούν μια ελάχιστη δέσμη απαιτήσεων. Η Λευκή Βίβλος για τα συστήματα εγγύησης των ασφαλίσεων διατίθεται προς διαβούλευση και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους και περαιτέρω προτάσεις έως τις 30 Νοεμβρίου 2010.

Επί πλέον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε τις προτάσεις της για τις τροποποιήσεις σε υφιστάμενους ευρωπαϊκούς κανόνες για περαιτέρω βελτίωση της προστασίας των κατόχων τραπεζικών λογαριασμών και των μικροεπενδυτών. Για τους κατόχους τραπεζικών λογαριασμών τα μέτρα που εγκρίθηκαν σήμερα σημαίνουν ότι, σε περίπτωση χρεοκοπίας της τράπεζάς τους, θα τους επιστραφούν ταχύτερα τα χρήματά τους (μέσα σε 7 ημέρες), θα έχουν αυξημένη κάλυψη (έως 100.000 ευρώ) και καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με το πώς και πότε προστατεύονται. Για τους επενδυτές που χρησιμοποιούν επενδυτικές υπηρεσίες η Επιτροπή προτείνει ταχύτερη αποζημίωση σε περίπτωση που μια επενδυτική επιχείρηση αδυνατεί να επιστρέψει τα περιουσιακά στοιχεία του επενδυτή εξαιτίας απάτης, διοικητικής ατασθαλίας ή επιχειρησιακών σφαλμάτων, ενώ το ύψος της αποζημίωσης προβλέπεται να ανέλθει από 20.000 σε 50.000 ευρώ. Οι επενδυτές θα ενημερώνονται, επίσης, καλύτερα για το πότε θα ισχύει το καθεστώς αποζημίωσης και θα προστατεύονται καλύτερα έναντι δόλιας κατάχρησης σε περίπτωση που στοιχεία του ενεργητικού τους βρίσκονται σε κατοχή τρίτων - όπως στην πρόσφατη υπόθεση Madoff. Οι προτάσεις ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις δεσμεύσεις της ΕΕ στο πλαίσιο της ομάδας G20 και διαβιβάζονται πλέον προς εξέταση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Υπουργών.

Ο κ. Michel Barnier (φωτογραφία), αρμόδιος επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά και τις Υπηρεσίες, δήλωσε: «Η έγκριση της σημερινής δέσμης μέτρων σηματοδοτεί την πλέον πρόσφατη προσπάθεια της Επιτροπής υπέρ της διαφάνειας και της ευθύνης στο χρηματοοικονομικό σύστημα της Ευρώπης για την αποτροπή και τη διαχείριση μελλοντικών κρίσεων. Οι ευρωπαίοι καταναλωτές αξίζουν κάτι καλύτερο. Πρέπει να βεβαιωθούν ότι οι αποταμιεύσεις, οι επενδύσεις και τα ασφαλιστήρια συμβόλαιά τους προστατεύονται, οπουδήποτε και αν βρίσκονται στην Ευρώπη. Για να γίνει αυτό πραγματικότητα, καλώ τώρα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να προχωρήσουν γρήγορα στην έγκριση της σημερινής δέσμης μέτρων.»

Προστασία των οικονομιών σας
Στην πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση φάνηκε πάλι πόσο ευάλωτες είναι οι τράπεζες στον κίνδυνο της «μαζικής απόσυρσης καταθέσεων» - όταν, δηλαδή, οι κάτοχοι τραπεζικών λογαριασμών πιστεύουν ότι οι αποταμιεύσεις τους δεν είναι ασφαλείς και επιχειρούν να τις αποσύρουν ταυτόχρονα. Από το 1994 η οδηγία 94/19/ΕΚ διασφαλίζει ότι όλα τα κράτη μέλη έχουν δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφάλειας για τους τραπεζικούς καταθέτες. Αν μια τράπεζα κλείσει, αναλαμβάνουν τα εθνικά συστήματα εγγύησης των καταθέσεων να αποζημιώσουν τους καταθέτες της τράπεζας έως ένα ορισμένο ποσοστό.

Όταν το 2008 ξέσπασε η χρηματοοικονομική κρίση, έγιναν ορισμένες άμεσες ρυθμίσεις, κυρίως για να αυξηθεί το επίπεδο κάλυψης σε 100.000 ευρώ (σε δύο φάσεις) και για την κατάργηση της δυνατότητας συνασφάλισης (δηλαδή οι κάτοχοι τραπεζικών λογαριασμών δεν αποζημιώνονται πλήρως, αλλά χάνουν ένα ποσοστό των καταθέσεών τους - ακόμη και αν το ποσό αυτό είναι χαμηλότερο από το ποσοστό κάλυψης). Επειδή, όμως, στα υφιστάμενα συστήματα εντοπίστηκαν και άλλες ατέλειες, η Επιτροπή υποβάλει τώρα πρόταση για πλήρη τροποποίηση της οδηγίας του 1994, ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα αντληθούν όλα τα διδάγματα από την κρίση.

Τα βασικά στοιχεία της πρότασης είναι τα ακόλουθα:

• Βελτιωμένη κάλυψη: επιβεβαιώθηκε η αύξηση σε 100.000 ευρώ έως το τέλος του τρέχοντος έτους. Αυτό σημαίνει ότι στο 95% όλων των τραπεζικών καταθετών στην ΕΕ θα επιστραφούν οι οικονομίες τους σε περίπτωση χρεοκοπίας της τράπεζάς τους. Η κάλυψη αφορά πλέον μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς επίσης και όλα τα νομίσματα. Εξαιρούνται όλες οι καταθέσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των δημόσιων αρχών, δομημένα επενδυτικά προϊόντα και πιστοποιητικά χρέους.
• Ταχύτερη αποζημίωση: οι κάτοχοι τραπεζικών λογαριασμών πρέπει να αποζημιώνονται εντός επταημέρου. Πρόκειται για σημαντική βελτίωση, καθώς σήμερα πολλοί καταθέτες περιμένουν εβδομάδες, ακόμη και μήνες, προτού τους επιστραφούν τα χρήματά τους. Προκειμένου να διευκολυνθεί η ταχεία αυτή εκταμίευση, οι διαχειριστές των συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων, πρέπει να ενημερώνονται έγκαιρα από τις εποπτικές αρχές σχετικά με τα προβλήματα των τραπεζών. Οι τράπεζες πρέπει να διευκρινίζουν στα βιβλία τους αν οι καταθέσεις προστατεύονται ή όχι.
• Λιγότερη γραφειοκρατία: για παράδειγμα, αν ζείτε στην Πορτογαλία και έχετε το λογαριασμό σας σε μια προβληματική τράπεζα με έδρα στη Σουηδία, το πορτογαλικό σύστημα σάς αποζημιώνει με δική του πρωτοβουλία και να αποτελεί το σημείο επαφής ως προς εσάς. Το σουηδικό σύστημα αποζημιώνει στη συνέχεια το πορτογαλικό. Αυτό θα αποτελέσει σημαντική βελτίωση σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση, όπου όλη η αλληλογραφία πρέπει να γίνει μέσω του συστήματος της χώρας όπου βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία της τράπεζας. Η νέα προσέγγιση συνεπάγεται λιγότερη γραφειοκρατία και ταχύτερες αποζημιώσεις.
• Καλύτερη πληροφόρηση: οι κάτοχοι τραπεζικών λογαριασμών θα είναι καλύτερα ενημερωμένοι σχετικά με την κάλυψη και τη λειτουργία του συστήματός τους χάρη σε ένα νέο και εύληπτο έντυπο καθώς και στα αποσπάσματα του λογαριασμού τους.
• Μακροπρόθεσμη και υπεύθυνη χρηματοδότηση: εκφράστηκαν ανησυχίες ως προς την επάρκεια της χρηματοδότησης των υφιστάμενων συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων. Οι σημερινές προτάσεις θα διασφαλίσουν ορθότερη χρηματοδότηση σε τέσσερις φάσεις. Πρώτον, η επαρκής εκ των προτέρων χρηματοδότηση εξασφαλίζει επαρκές αποθεματικό. Δεύτερον, εάν είναι αναγκαίο, μπορεί να συμπληρωθεί με πρόσθετες εισφορές εκ των υστέρων. Τρίτον, εάν εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής, τα συστήματα μπορούν να δανειστούν περιορισμένα ποσά από άλλα συστήματα («αμοιβαίος δανεισμός»). Τέταρτον, ως έσχατο μέσο, πρέπει να γίνουν και άλλες ρυθμίσεις χρηματοδότησης σε έκτακτη ανάγκη. Οι εισφορές, όπως συμβαίνει και σήμερα, θα βαρύνουν τις τράπεζες. Ωστόσο, θα υπολογίζονται με δικαιότερο τρόπο, καθώς θα προσαρμόζονται στους κινδύνους της εκάστοτε τράπεζας.

Οι Ευρωπαίοι, όχι μόνο θα έχουν καλύτερη προστασία για τις αποταμιεύσεις τους, αλλά θα μπορούν τώρα να επιλέγουν επίσης το καλύτερο προϊόν αποταμίευσης σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ χωρίς να ανησυχούν για τις διαφορές όσον αφορά την προστασία. Οι τράπεζες θα επωφεληθούν από την πρόταση, δεδομένου ότι θα μπορούν να προσφέρουν ανταγωνιστικά προϊόντα σε όλη την ΕΕ, χωρίς να εμποδίζονται από τέτοιες διαφορές. Επιπλέον, οι φορολογούμενοι θα επωφεληθούν από την καλύτερη χρηματοδότηση των συστημάτων - σε σημείο που να μειωθούν κατά πολύ οι πιθανότητες κρατικής παρέμβασης.

Τα περισσότερα από τα προτεινόμενα μέτρα θα μπορούσαν να τεθούν σε ισχύ από το 2012 ή 2013 και να εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ καθώς και στη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν, μόλις υπογράψουν τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο

Προστασία των επενδύσεων
Από το 1997 η οδηγία για τα συστήματα αποζημίωσης των επενδυτών (97/9/ΕΚ) προστατεύει τους επενδυτές οι οποίοι χρησιμοποιούν επενδυτικές υπηρεσίες στην Ευρώπη, παρέχοντας αποζημίωση σε περιπτώσεις που μια επενδυτική επιχείρηση αδυνατεί να επιστρέψει περιουσιακά στοιχεία ενός επενδυτή, λόγω απάτης ή αμέλειας ή λόγω λαθών ή προβλημάτων στα συστήματά της. Δεν πρόκειται για προστασία από επενδυτικούς κινδύνους αυτή καθεαυτή. Στη ΕΕ των 27 κρατών μελών υπάρχουν σήμερα 39 συστήματα αποζημίωσης επενδυτών.

Κατά τα τελευταία έτη, στην Επιτροπή έφθασαν πολυάριθμες καταγγελίες σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας σε ορισμένα κράτη μέλη. Οι καταγγελίες αυτές αφορούσαν συστήματα με ανεπαρκή χρηματοδότηση για την πληρωμή των απαιτήσεων ή μεγάλες καθυστερήσεις στην καταβολή τους.

Η σημερινή πρόταση αποσκοπεί να διασφαλίσει αποτελεσματικότερους κανόνες για την προστασία των επενδυτών, ισότιμους όρους όσον αφορά το είδος των χρηματοπιστωτικών μέσων που προστατεύονται και την ύπαρξη κατάλληλης χρηματοδότησης και των απαραίτητων ρυθμίσεων για να εξασφαλίζεται η αποζημίωση των επενδυτών.

Τα βασικά στοιχεία της πρότασης είναι τα ακόλουθα:

• Βελτιωμένη κάλυψη: το σημερινό ελάχιστο επίπεδο αποζημίωσης για επενδυτές είναι 20.000 ευρώ. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής θα αυξηθεί σε 50.000 ευρώ ανά επενδυτή.
• Ταχύτερη εκταμίευση: με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, μπορεί μερικές φορές να περάσουν χρόνια έως ότου οι επενδυτές λάβουν οποιαδήποτε αποζημίωση. Η κατάσταση αυτή θα αλλάξει σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής και οι επενδυτές θα αποζημιώνονται το αργότερο 9 μήνες από την πτώχευση της επενδυτικής επιχείρησης. Ένα τέτοιο χρονικό πλαίσιο είναι, ωστόσο, απαραίτητο ώστε οι αρμόδιες αρχές να μπορέσουν να ερευνήσουν την υπόθεση και να διασαφηνίσουν τις θέσεις των επιμέρους επενδυτών.
• Καλύτερη πληροφόρηση: οι επενδυτές θα λαμβάνουν σαφέστερες και εκτενέστερες πληροφορίες σχετικά με το βαθμό στον οποίο καλύπτονται τα περιουσιακά τους στοιχεία. Για παράδειγμα: οι επενδυτικοί κίνδυνοι, π.χ. εξαιτίας της πτώσης της τιμής της μετοχής ή της πτώχευσης του εκδότη , δεν καλύπτεται από την οδηγία.
• Μακροπρόθεσμη και υπεύθυνη χρηματοδότηση: από το 1997 έχουν υπάρξει περιπτώσεις στα κράτη μέλη όπου τα συστήματα δεν είχαν επαρκή χρηματοδότηση για την αποζημίωση της απώλειας περιουσιακών στοιχείων των επενδυτών. Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει ένα ελάχιστο ποσοστό προχρηματοδότησης. Εφόσον απαιτηθεί, τα συστήματα, ως έσχατη λύση, μπορούν να δανειστούν περιορισμένα ποσά από άλλα συστήματα και από άλλες ρυθμίσεις χρηματοδότησης («αμοιβαίος δανεισμός»). Οι εισφορές θα βαρύνουν τις επενδυτικές επιχειρήσεις.
• Ευρύτερη προστασία: Ευρύτερη προστασία: επί του παρόντος οι επενδυτές δεν προστατεύονται πάντοτε σε περίπτωση που η επενδυτική επιχείρηση χρησιμοποιεί τρίτο ως θεματοφύλακα που τηρεί τα περιουσιακά στοιχεία του πελάτη και το τρίτο μέρος αθετήσει υποχρέωση και δεν επιστρέψει τα επενδεδυμένα περιουσιακά στοιχεία. Παρομοίως, οι κάτοχοι μεριδίων σε επενδυτικά κεφάλαια μπορούν να υποστούν ζημία, σε περίπτωση πτώχευσης του θεματοφύλακα ή του υποθεματοφύλακα του ταμείου. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η υπόθεση της επενδυτικής απάτης Madoff το 2008. Η Επιτροπή προτείνει τώρα να καλύπτονται και αυτές οι περιπτώσεις.