Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από όλη την Ευρώπη τα οποία θα αποτελέσουν μέρος των πρώτων συνασπισμών «ευρωπαϊκών πανεπιστημίων». Θα βελτιώσουν την ποιότητα και την ελκυστικότητα της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και θα τονώσουν τη συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων, των φοιτητών και του προσωπικού τους. 

Από τις 54 αιτήσεις που παρελήφθησαν, επιλέχθηκαν 17 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια στα οποία συμμετέχουν 114 ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα από 24κράτη μέλη (δείτε εδώ), βάσει αξιολόγησης που διενεργήθηκε από 26 ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, συμπεριλαμβανομένων πρυτάνεων, καθηγητών και ερευνητών, οι οποίοι διορίστηκαν από την Επιτροπή. Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια είναι διακρατικές συμμαχίες ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από ολόκληρη την ΕΕ, τα οποία έχουν κοινή μακροπρόθεσμη στρατηγική και προωθούν τις ευρωπαϊκές αξίες και την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στο να ενισχύσει σημαντικά την κινητικότητα των φοιτητών και του προσωπικού και να προωθήσει την ποιότητα, τη συμπεριληπτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια που έχουν επιλεγεί περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από όλη την ΕΕ, από πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών, τεχνικά πανεπιστήμια και πανεπιστήμια καλών τεχνών, έως ολοκληρωμένα πανεπιστήμια και πανεπιστήμια έντασης έρευνας.

Ανάμεσα στα 17 πανεπιστήμια βρίσκονται και τρία ελληνικά τα οποία συμμετέχουν σε τρεις διαφορετικές ευρωπαϊκές πανεπιστημιακές συμμαχίες και είναι τα εξής:

• Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών που αποτελεί μέλος της συμμαχίας CIVIS.
• Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών που αποτελεί μέλος της συμμαχίας CONEX US.
• Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης που αποτελεί μέλος της συμμαχίας EPICUR.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια θα γίνουν διαπανεπιστημιακοί χώροι στους οποίους οι φοιτητές, οι υποψήφιοι διδάκτορες, το προσωπικό και οι ερευνητές θα μπορούν να μετακινούνται απρόσκοπτα. Θα συγκεντρώσουν την εμπειρογνωμοσύνη τους, τις πλατφόρμες και τους πόρους τους για να προσφέρουν κοινά προγράμματα σπουδών ή ενότητες που καλύπτουν διάφορους επιστημονικούς κλάδους. Τα εν λόγω προγράμματα σπουδών θα είναι πολύ ευέλικτα και θα επιτρέπουν στους φοιτητές να εξατομικεύουν την εκπαίδευσή τους, επιλέγοντας το αντικείμενο, τον τόπο και τον χρόνο των σπουδών τους, καθώς και να λάβουν ευρωπαϊκό πτυχίο. Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια θα συμβάλουν επίσης στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών όπου βρίσκονται, καθώς οι φοιτητές τους θα συνεργάζονται στενά με εταιρείες, δημοτικές αρχές, πανεπιστημιακούς και ερευνητές με σκοπό την εξεύρεση λύσεων για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περιφέρειές τους.

Συνολικά, διατίθεται προϋπολογισμός έως 85 εκατ. Ευρώ για τα πρώτα 17 «ευρωπαϊκά πανεπιστήμια». Κάθε συμμαχία θα λάβει έως και 5 εκατ. ευρώ κατά τα προσεχή τρία έτη για να αρχίσει την υλοποίηση των σχεδίων της και να δείξει τον δρόμο σε άλλα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη την ΕΕ. Η πρόοδός τους θα παρακολουθείται στενά.

Όπως τονίζει η Επιτροπή, αυτή η πρώτη πρόσκληση, σε συνδυασμό με μια δεύτερη που θα απευθυνθεί το φθινόπωρο, θα δοκιμάσει διαφορετικά μοντέλα με σκοπό την υλοποίηση της νέας ιδέας για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και των δυνατοτήτων της να τονώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ από το 2021 έως το 2027, η Επιτροπή πρότεινε την πλήρη δρομολόγηση των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων στο πλαίσιο του Erasmus+, με σημαντικά αυξημένο προϋπολογισμό. Ορισμένες συμμαχίες είναι ολοκληρωμένες και καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς κλάδους, ωστόσο άλλες εστιάζονται, για παράδειγμα, στην βιωσιμότητα των αστικών ακτών, τις κοινωνικές επιστήμες ή την παγκόσμια υγεία. Κάθε συμμαχία απαρτίζεται κατά μέσο όρο από επτά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από όλα τα μέρη της Ευρώπης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων εταιρικών σχέσεων. Αυτό αντικατοπτρίζει την κατανομή των αιτήσεων που υποβλήθηκαν από τις διάφορες χώρες.

Ο κ. Τίμπορ Νάβρατσιτς, επίτροπος Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού, δήλωσε: «Χαίρομαι που βλέπω τη φιλοδοξία των πρώτων 17 ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, τα οποία θα λειτουργήσουν ως πρότυπα για άλλα σε ολόκληρη την ΕΕ. Θα δώσουν τη δυνατότητα στις επόμενες γενιές φοιτητών να βιώσουν την Ευρώπη σπουδάζοντας σε διάφορες χώρες. Είμαι πεπεισμένος ότι η πρωτοβουλία αυτή, που αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης, θα αλλάξει ριζικά τα δεδομένα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη, ενισχύοντας την αριστεία και την κοινωνική ένταξη.»

Υπουργείο Παιδείας: Μεγάλη επιτυχία των τριών ελληνικών Πανεπιστημίων

«Άλλη μία επιτυχία για τα Πανεπιστήμια μας που αξίζουν κάθε έπαινο και τα ειλικρινή μας συγχαρητήρια. Η ΕΕ για πρώτη φορά ξεκινά μία νέα διαδικασία που θα μεταμορφώσει τον χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Τα αποκαλούμενα “Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια” είναι συνεργασίες ανάμεσα σε πανεπιστήμια της Ευρώπης, και κάθε ομάδα διατύπωσε τις δικές της μακροπρόθεσμες στρατηγικές για την ενίσχυση της κινητικότητας των φοιτητών, καθηγητών αλλά και αναβάθμιση της ποιότητας στη διδασκαλία και έρευνα. Καλή αρχή σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο αλλά με ιδιαίτερα θετικές προοπτικές εγχείρημα, που θα κατοχυρώσει ακόμη περισσότερο την εξωστρέφεια των Ιδρυμάτων μας», δήλωσε ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου.

Η ανακοίνωση του ΕΚΠΑ

Η «Ευρωπαϊκή Πανεπιστημιακή Συνεργασία για τους Πολίτες της Ευρώπης»  CIVIS, στην οποία συμμετέχει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι ένα από τα 17 έργα μεταξύ 54 υποβεβλημένων προτάσεων,  που επιλέχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της πρώτης πρόσκλησης για τα «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια»  στο πλαίσιο του Erasmus +.  Στα έργα που επιλέχθηκαν  συμμετέχουν συνολικά 114 ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα από 24 κράτη μέλη της ΕΕ βάσει μιας σύνθετης αξιολόγησης από 26 ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, συμπεριλαμβανομένων Πρυτάνεων, Καθηγητών και Ερευνητών , οι οποίοι επιλέχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η έγκριση αποτελεί πανευρωπαϊκή αναγνώριση, αλλά και ενίσχυση των δυνατοτήτων και προοπτικών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. 

Υπενθυμίζουμε ότι το φθινόπωρο του 2018, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών δέχθηκε πρόσκληση να συμμετάσχει σε ένα δίκτυο δημόσιων ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων με στόχο τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου στο πλαίσιο μιας νέας δράσης του προγράμματος  Erasmus+ . Τα οκτώ Πανεπιστήμια που τελικά αποτελούν τα μέλη του δικτύου αυτού είναι:  Το Πανεπιστήμιο Aix - Marseille (Aix-en-Provence and Marseille, Γαλλία), το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Αθήνα, Ελλάδα) το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, Université Libre de Bruxelles (Βρυξέλλες, Βέλγιο), το Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου, Universitatea din București (Βουκουρέστι, Ρουμανία), το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, Universidad Autónoma de Madrid (Μαδρίτη, Ισπανία), το Sapienza Università di Roma (Ρώμη, Ιταλία), το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, Stockholms Universitet (Στοκχόλμη, Σουηδία) και το Eberhard -Karls- Universität Tübingen (Γερμανία).

Η Σύγκλητος του ΕΚΠΑ, στη συνεδρία της 28/1/2019  αποφάσισε την συμμετοχή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Ευρωπαϊκή Πανεπιστημιακή Συνεργασία για τους Πολίτες της Ευρώπης με την σύντομη  επωνυμία «CIVIS» και ενέκρινε την διακήρυξη των στόχων της.

Ανάμεσα στους στόχους αυτής της συμμαχίας η οποία  θα συγκεντρώσει το δυναμικό περίπου 384.000 φοιτητών και 55.000 μελών του προσωπικού των συμμετεχόντων Πανεπιστημίων είναι : 

• Η κλιμάκωση των πολυάριθμων υπαρχουσών συνεργασιών μεταξύ των Πανεπιστημίων σε ενα πρόγραμμα δομικής ολοκλήρωσης- ενσωμάτωσης που υπερβαίνει τις συνηθισμένες συνεργασίες μεταξύ πανεπιστημίων.
• Η αύξηση της κινητικότητας κυρίως μεταξύ των Πανεπιστημίων-μελών του δικτύου 
• Η ενίσχυση της διασφάλισης της ποιότητας και η διευκόλυνση της αναγνώρισης των προσόντων και των περιόδων σπουδών, προκειμένου να προωθηθεί παραπέρα η συμβατότητα μεταξύ των εκπαιδευτικών συστημάτων και η μετακίνηση των φοιτητών στην Ευρώπη.
• Η ενίσχυση της πολυγλωσσίας και της πολυπολιτισμικότητας.
• Η καλλιέργεια ευρωπαϊκών επαφών και η ενίσχυση των ήδη υπαρχουσών συνεργασιών με περιοχές της Μεσογείου και της Αφρικής στον τομέα της έρευνας, της εκπαίδευσης και της καινοτομίας  (καθώς η περιοχή της Μεσογείου και η Αφρική θα αποτελέσουν ένα επίκεντρο της παγκόσμιας στρατηγικής της συγκεκριμένης ευρωπαϊκής πανεπιστημιακής συνεργασίας). 
• Η ενίσχυση  των ερευνητικών  δεσμών  που υπάρχουν μεταξύ των πανεπιστημίων μέσω της διεπιστημονικότητας, των κοινών ερευνητικών υποδομών και της χρηματοδότησης κινήτρων για κοινά έργα.
• Η ενίσχυση καινοτόμων  παιδαγωγικών μεθόδων
• H ενίσχυση της ιδέας για ανοικτούς και προσβάσιμους εκπαιδευτικούς πόρους, κατά τις επιταγές της Ανοικτής Επιστήμης και των Ανοικτών Εκπαιδευτικών Πόρων.
• Η συνεργασία με συνδεδεμένους εταίρους, τόσο τοπικούς όσο και ευρωπαϊκούς, που θα στηρίξουν τις δράσεις της συμμαχίας και θα συμμετάσχουν στην ανάπτυξη νέων πρωτοβουλιών 
• Η συνεργασία με τις περιφέρειες των πανεπιστημίων και η σύνδεσή τους  με τα όργανα διοίκησης της συμμαχίας για την ενίσχυση συνεργειών .

Το ΕΚΠΑ όπως και όλα τα Πανεπιστήμια του Δικτύου είχε εμπλακεί ενεργά στη διαδικασία προετοιμασίας του σχεδίου αυτού, έχοντας αναλάβει ιδιαίτερα τον συντονισμό των δράσεων σχεδιασμού, και για τα 8 Πανεπιστήμια,  στον τομέα  της ενίσχυσης της κινητικότητας και την άρση των όποιων τυπικών εμποδίων, με αντίστοιχες προτάσεις και δεσμεύσεις. Παράλληλα  έχει ορίσει εκπροσώπους του σε όλες τις ομάδες εργασίας του Δικτύου και έχει προβεί σε απαραίτητες επαφές για την ανάπτυξη συνεργασιών με  πιθανούς συνδεδεμένους  εταίρους.  Βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τα άλλα επτά πανεπιστήμια του δικτύου και συμμετέχει με εκπροσώπους του ενεργά σε όλες τις προπαρασκευαστικές συναντήσεις που διοργανώνονται . 

Η έγκριση του έργου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανταμείβει ένα χρόνο σκληρής συλλογικής εργασίας στην οποία συμμετείχαν δεκάδες μέλη του ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού από  τα οκτώ Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια. Ευχαριστούμε θερμά το προσωπικό που συνέβαλε σε αυτό το μεγάλο έργο.  Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι γιατί το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ως μέρος του έργου  CIVIS - Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Πανεπιστήμιο, θα έχει την ευκαιρία να συμβάλει σε σημαντικό  βαθμό στην πρώτη φάση της πρωτοβουλίας για το μέλλον του ευρωπαϊκού τοπίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. 

Η εξασφάλιση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης μέσω του εν λόγω έργου είναι απλώς ένα πρώτο βήμα. Θέτει όμως μια πρόκληση και αποτελεί τεράστια ευθύνη στο να συμβάλουμε αποφασιστικά στην υλοποίηση της νέας ιδέας για τα «ευρωπαϊκά πανεπιστήμια», τα οποία θα τονώσουν αποφασιστικά τα επόμενα χρόνια, την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη.

Η ανακοίνωση του ΑΠΘ

Σύμφωνα με τη σημερινή ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η στρατηγική συμμαχία του ΑΠΘ και εφτά ακόμη Πανεπιστημίων της Ευρώπης για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου με τίτλο «EPICUR: European Partnership for an Innovative Campus Unifying Regions» επιλέχθηκε ως ένα από τα πρώτα καινοτόμα «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια».

Από τις 54 αιτήσεις που υποβλήθηκαν επελέγησαν 17 «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια», στα οποία συμμετέχουν 114 ΑΕΙ από 24 κράτη-μέλη. Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε από 26 ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, μεταξύ των οποίων Πρυτάνεις, Καθηγητές και Ερευνητές, που ορίστηκαν από την Επιτροπή.

Τα «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια» αποτελούν μια νέα, εξαιρετικά φιλόδοξη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας, της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και, εν τέλει, της ελκυστικότητας της Ευρωπαϊκής Ανώτατης Εκπαίδευσης. Μέσα από διακρατικές συμμαχίες Πανεπιστημίων, θα χαράσσονται κοινές μακροπρόθεσμες στρατηγικές που θα προωθούν την ευρωπαϊκή ταυτότητα και τις ευρωπαϊκές αξίες και θα ευνοούν την κινητικότητα των φοιτητριών/φοιτητών, των υποψήφιων διδακτόρων, του προσωπικού και των ερευνητών.

Τα «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια» θα προσφέρουν κοινά, ευέλικτα προγράμματα σπουδών ή ενοτήτων σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους, παρέχοντας τη δυνατότητα στις φοιτήτριες/φοιτητές όλων των επιπέδων σπουδών να προσαρμόσουν την εκπαίδευσή τους, επιλέγοντας τι, πού και πότε θα σπουδάσουν και να αποκτήσουν ένα ευρωπαϊκό πτυχίο.

Ταυτόχρονα, η λειτουργία τους θα συμβάλλει στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τους, καθώς οι φοιτήτριες/φοιτητές τους θα έχουν τη δυνατότητα να συνεργαστούν στενά με τις κατά τόπου επιχειρήσεις και τις δημοτικές αρχές, όσο και με ακαδημαϊκούς και ερευνητές προκειμένου να αναζητηθούν λύσεις για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κάθε περιοχή.

Ο συνολικός προϋπολογισμός για τα πρώτα 17 «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια» έχει ύψος 85 εκατομμύρια ευρώ. Κάθε ευρωπαϊκή συμμαχία θα λάβει έως και 5 εκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τρία χρόνια, προκειμένου να ξεκινήσει την εφαρμογή των σχεδίων της και να χαράξει τον δρόμο για να ακολουθήσουν και άλλα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη την ΕΕ.

Στο «EPICUR» συμμετέχουν, μαζί με το ΑΠΘ, άλλα 7 κορυφαία ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια: του Στρασβούργου (University of Strasbourg, Γαλλία), του Άμστερνταμ (University of Amsterdam, Άμστερνταμ, Ολλανδία), του Φράιμπουργκ (University of Freiburg, Γερμανία), του Πόζναν (Adam-Mickiewicz University, Πόζναν, Πολωνία), της Άνω Αλσατίας (University of Haute-Alsace, Μυλούζ, Γαλλία), το Πολυτεχνείο της Καρλσρούης (Karlsruhe Institute of Technology, Γερμανία) και το Πανεπιστήμιο Φυσικών Πόρων και Επιστημών Ζωής της Βιέννης (University of Natural Resources and Life Sciences, Βιέννη, Αυστρία).

Επικεφαλής της ακαδημαϊκής συμμαχίας «EPICUR» εκ μέρους του ΑΠΘ είναι η Αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών και Φοιτητικών Θεμάτων, Καθηγήτρια Αριάδνη Στογιαννίδου, η οποία επισημαίνει: «Η επιλογή του EPICUR από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σηματοδοτεί την αναγνώριση των πολυετών μας προσπαθειών για την εδραίωση της παρουσίας του ΑΠΘ στην ευρωπαϊκή και τη διεθνή ανώτατη εκπαίδευση. Το EPICUR διαμορφώνει ένα νέο τοπίο στον ευρωπαϊκό ακαδημαϊκό χώρο, που μέσα από τη διεπιστημονικότητα και την πολυγλωσσία καθιστά το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο κεντρικό ευρωπαϊκό κόμβο υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και ανταγωνιστικής έρευνας».

Ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Περικλής Α. Μήτκας, είναι περήφανος και δηλώνει ότι «Με το EPICUR, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης εντάσσεται στην πρώτη γενιά των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων και θα συμμετέχει από την αρχή σε μία πρωτοβουλία που θα αλλάξει άρδην τον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης. Πιστοί στο όραμά μας για ένα Πανεπιστήμιο διεθνούς ακτινοβολίας, σύντομα θα προσφέρουμε τη δυνατότητα σε μια νέα γενιά Ευρωπαίων πολιτών να σπουδάζει και να συνεργάζεται ανεξαρτήτως γλώσσας, συνόρων και αντικειμένου σπουδών».