«Εδώ Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών. Έκτακτο ανακοινωθέν. Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 5.30 πρωινής της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου Εδάφους».

Mε αυτή την ανακοίνωση του τότε Υπουργείου Στρατιωτικών να παίζει στον Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών, τις σειρήνες και τα έκτακτα παραρτήματα των εφημερίδων, ξύπνησαν οι Έλληνες πριν από 78 χρόνια, το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940.

Λίγες ώρες νωρίτερα, στις 3 τα ξημερώματα, η τότε ιταλική κυβέρνηση απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο, διά του Ιταλού Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος και το επέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά, στην οικία του δεύτερου, στην Κηφισιά, με το οποίο και αξίωνε την ελεύθερη διέλευση του ιταλικού Στρατού από τον ελληνικό χώρο.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου, ο Μεταξάς έστρεψε το βλέμμα του στον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στα γαλλικά (επίσημη διπλωματική γλώσσα) την ιστορική φράση: «Alors, c'est la guerre» («Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο»).

O ίδιος ο Γκράτσι, στα απομνημονεύματά του που εξέδωσε το 1945, περιγράφει τη σκηνή: «" Έχω εντολή, κ. Πρωθυπουργέ, να σας κάνω μία ανακοίνωση” και του έδωσα το έγγραφο. Παρακολούθησα την συγκίνηση εις τα χέρια και εις τα μάτια του. Με σταθερή φωνή και βλέποντάς με κατάματα ο Μεταξάς μου είπε: “Αυτό σημαίνει πόλεμο”. Του απήντησα ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί. Μου απήντησε ΟΧΙ. Του πρόσθεσα ότι αν ο στρατηγός Παπάγος..., ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: ΟΧΙ! Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε την θυσία αντί της υποδουλώσεως».

Ο Μεταξάς εκείνη τη στιγμή είχε εκφράσει το ελληνικό λαϊκό συναίσθημα, την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό Tύπο με τη λέξη «ΟΧΙ». Σημειώνεται πως αυτούσια η λέξη «ΟΧΙ» παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά ως τίτλος στο κύριο άρθρο της εφημερίδας «Ελληνικό Μέλλον» του Ν.Π. Ευστρατίου στις 30 Οκτωβρίου του 1940.

Στις 5 και μισή τα ξημερώματα, ξεκίνησε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος με την εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο, οπότε η Ελλάδα αμυνόμενη εισήλθε στον πόλεμο και βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της παγκόσμιας κοινής γνώμης.

Οι αλλεπάλληλες νίκες του ελληνικού Στρατού διέψευσαν το θρύλο «για το αήττητο του Άξονα», με τους «NEW YORK TIMES» να γράφουν στο φύλλο της 28ης Νοεμβρίου 1940: «Οι Έλληνες επέφεραν την πρώτη πραγματική ήττα των κατά ξηράν δυνάμεων του Άξονα. Και αν ακόμη συντριβόταν αύριο η Ελλάδα, η στρατιωτική συμβολή της θα έμενε αμείωτη. Δόξα της νεώτερης Ελλάδας θα είναι ότι διέλυσε τον μύθο για το αήττητο του Άξονα και ότι έχει δώσει σε όλους τους ελεύθερους ανθρώπους απόδειξη της αξίας της Δημοκρατίας...».

Το τελεσίγραφο του Μουσολίνι

"Στη συνέχεια παρουσιάζεται το ιστορικό ντοκουμέντο, το τελεσίγραφο του Μουσολίνι που διάβασε ο Έλληνας πρωθυπουργός πριν απαντήσει «Όχι» στον Ιταλό πρέσβη: «Η Ιταλική Κυβέρνησις ηναγκάσθη επανειλημμένως να διαπιστώσει ότι κατά την εξέλιξιν της παρούσης συρράξεως, η Ελληνική Κυβέρνησις έλαβε και ετήρησεν στάσιν, η οποία αντίκειται όχι μόνον προς τας ομαλάς σχέσεις ειρήνης και γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και προς τα καθωρισμένα καθήκοντα τα απορρέοντα διά την Ελληνικήν Κυβέρνησιν εκ της ιδιότητος αυτής ως ουδετέρου κράτους.

Κατ' επανάληψιν η Ιταλική Κυβέρνησις ευρέθη εις την ανάγκην να ανακαλέση την Ελληνικήν Κυβέρνησιν εις την εκπλήρωσιν των καθηκόντων της και να διαμαρτυρηθή εναντίον της συστηματικής παραβιάσεώς των, παραβιάσεως η οποία είναι εξαιρετικώς σοβαρά, δεδομένου ότι η Ελληνική Κυβέρνησις εδέχθη όπως ο Αγγλικός Στόλος χρησιμοποιήση κατά την εξέλιξιν των πολεμικών επιχειρήσεων τα χωρικά ύδατα, τα παράλιά της και τους λιμένας της, ηυνόησε τον ανεφοδιασμόν των εναερίων Βρεταννικών δυνάμεων, επέτρεψε την οργάνωσιν εις ελληνικόν αρχιπέλαγος μιας υπηρεσίας στρατιωτικών πληροφοριών εναντίον της Ιταλίας. Η Ελληνική Κυβέρνησις είναι πλήρως εν γνώσει των γεγονότων τούτων, τα οποία υπήρξαν αντικείμενον από μέρους της Ιταλίας διπλωματικών διαβημάτων, εις τα οποία η Ελληνική Κυβέρνησις -ήτις εν τούτοις θα ώφειλε να είχε αντίληψιν των σοβαρών συνεπειών της στάσεώς της- δεν απήντησεν διά της λήψεως ουδενός μέτρου προς προστασίαν της ουδετερότητός της, αλλά τουναντίον διά της εντάσεως της δράσεώς της προς ενίσχυσιν των ενόπλων Βρεταννικών δυνάμεων και της συνεργασίας αυτής μετά των εχθρών της Ιταλίας.

Η Ιταλική Κυβέρνησις κατέχει αποδείξεις ότι η συνεργασία αυτή είχε προβλεφθή και κανονισθή υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως ακόμη και διά συνεννοήσεως στρατιωτικής, ναυτικής και αεροπορικής φύσεως.

Η Ιταλική Κυβέρνησις δέον σχετικώς να υπενθυμίση εις την Ελληνική Κυβέρνησιν τας προκλητικάς ενεργείας τας διαταχθείσας εναντίον του αλβανικού Έθνους διά της τρομοκρατικής πολιτικής την οποίαν υιοθέτησεν έναντι του πληθυσμού της Τσαμουριάς και διά των εμμόνων προσπαθειών προς δημιουργίαν ανωμαλιών εκείθεν των συνόρων της. Και δι’ αυτό τούτο το γεγονός ευρέθη και η Ιταλική Κυβέρνησις, πλην ματαίως, εις την ανάγκην να υπενθυμίση εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν τας αναποφεύκτους συνεπείας ας παρομοία πολιτική θα είχε όσον αφορά την Ιταλίαν.

Η Ιταλία δεν δύναται να ανεχθή εφεξής πάντα ταύτα. Η ουδετερότης της Ελλάδος απέβη ολονέν και περισσότερον απλώς και καθαρώς φαινομενική. Η ευθύνη διά την κατάστασιν ταύτην επιπίπτει πρωτίστως επί της Αγγλίας και επί της προθέσεώς της όπως περιπλέκη πάντοτε άλλας χώρας εις τον πόλεμον.

Η Ιταλική Κυβέρνησις θεωρεί έκδηλον ότι η πολιτική της Ελληνικής Κυβερνήσεως έτεινε και τείνει να μεταβάλη το ελληνικόν έδαφος ή τουλάχιστον να επιτρέψη όπως το ελληνικόν έδαφος μεταβληθή εις βάσιν πολεμικής δράσεως εναντίον της Ιταλίας. Τούτο δεν θα ηδύνατο να οδηγήση παρά εις μίαν ένοπλον ρήξιν μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδος, ρήξιν την οποία η Ιταλική Κυβέρνησις έχει πάσαν πρόθεσιν να αποφύγει.

Οθεν η Ιταλική Κυβέρνησις κατέληξεν εις την απόφασιν να ζητήση από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν, ως εγγύησιν διά την ουδετερότητα της Ελλάδος και ως εγγύησιν διά την ασφάλειαν της Ιταλίας, το δικαίωμα να καταλάβη διά των ενόπλων αυτής δυνάμεων διά την διάρκειαν της σημερινής προς την Αγγλίαν ρήξεως ορισμένα στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους. Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως μη εναντιωθή εις την κατάστασιν ταύτην και όπως μη παρεμποδίση την ελευθέραν διέλευσιν των στρατευμάτων των προοριζομένων να την πραγματοποιήσουν. Τα στρατεύματα ταύτα δεν παρουσιάζονται ως εχθροί του ελληνικού λαού και η Ιταλική Κυβέρνησις δεν προτίθεται ποσώς, διά της προσωρινής κατοχής στρατηγικών τινών σημείων επιβαλλομένης υπό της ανάγκης των περιστάσεων και εχούσης καθαρώς αμυντικόν χαρακτήρα, να θίξη οπωσδήποτε την κυριαρχίαν και την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος.

Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως δώση αυθωρεί εις τα στρατιωτικάς αρχάς τας αναγκαίας διαταγάς, ίνα η κατοχή αυτή δυνηθή να πραγματοποιηθή κατά ειρηνικόν τρόπον. Εάν τα ιταλικά στρατεύματα ήθελον συναντήση αντίστασιν, η αντίστασις αυτή θα καμφθή διά των όπλων και η Ελληνική Κυβέρνησις θα έφερε τας ευθύνας αι οποίαι ήθελον προκύψη εκ τούτου.

28 Οκτωβρίου 1940"

Πηγή: Ιστορία του Γεωργίου ΡΟΥΣΣΟΥ, τόμος 7ος, σελ. 224

H προφητική γενική διαταγή Κατσιμήτρου

Ένα ακόμη ιστορικό ντοκουμέντο (τμήμα) είναι η υπ’ αρıθμόν πρωτ. 30904 γενıκή δıαταγή της VIII Μεραρχίας της 30ής Οκτωβρίου 1940 (Υπτγος Χ. Κατσıμήτρος) που προκαταβάλλει το τέλος των Ιταλών εισβολέων που δεν είναι άλλο από τη θάλασσα! «Μαχόμεθα εναντίον εχθρού υπούλου καı ανάνδρου όστıς άνευ ουδεμıάς αφορμής μάς επετέθη αıφνıδıαστıκώς ίνα μας υποδουλώση. Μαχόμεθα δıά τας εστίας μας καı τας οıκογενείας μας καı δıά την ελευθερίαν μας. Αξıωματıκοί καı Οπλίταı, κρατήσατε σταθερώς καı αποφασıστıκώς τας θέσεıς καı έχετε πάντοτε το βλέμμα προς τα εμπρός, δıότı εντός ολίγου θα αναλάβωμεν αντεπίθεσıν ίνα εκδıώξωμεν τον εχθρόν εκ του πατρίου εδάφους το οποίον εμόλυνεν δıά της παρουσίας του... Εγγύς είναı η ημέρα καθ' ην ο άνανδρος καı δεıλός εχθρός θα ρıφθεί εıς την θάλασσαν. Κρατήστε ıσχυρώς τας θέσεıς καı τούτο θα πραγματοποıηθεί συντόμως. Η παρούσα να κοıνοποıηθεί εıς άπαντας τους υφ’ υμάς Αξıωματıκούς καı Οπλίτας. Καı τμήμα της Ημερησίας Δıαταγής της εν λόγω Μεραρχίας της 18 Νοεμβρίου 1940: Στρατıώταı, Ενθυμηθείτε όσα μου λέγατε κατά τας επıθεωρήσεıς μου, πότε θα επıτεθείτε να καταδıώξητε τον εχθρόν. Εμπρός λοıπόν! Με τη βοήθεıα καı του Θεού, όστıς προστατεύεı τον ıερόν καı δίκαıον αγώνα μας, καταδıώξατε απηνώς τον εχθρόν, τον άνανδρον καı δεıλόν εχθρόν. Τον εγνωρίσατε καλά ήδη. Είναı θρασύδεıλος καı ύπουλος. Συντρίψατέ τον με τα αμείλικτα κτυπήματά σας. Η Πατρίς παρακολουθεί υπερήφανος τον τίμıον αγώνα σας. Η Δόξα σάς αναμένεı».

Κατά την αντεπίθεση της 1ης Νοεμβρίου 1940, από το ηρωıκό απόσπασμα Πίνδου επετεύχθη η ανακατάληψη της Γραμμής «Γύφτıσσα – Οξυά», συνελήφθησαν τρείς Ιταλοί αξıωματıκοί καı δıακόσıοı είκοσı δύο οπλίτες, περıήλθαν δε στα ελληνıκά τμήματα 140 κτήνη καı αρκετά εφόδıα, αλλά εκεί άφησε την τελευταία του πνοή καı ο πρώτος Έλληνας αξıωματıκός του πολέμου, ο Υπολοχαγός Αλέξανδρος Δıάκος.

ΠΗΓΗ: Αρχείο Γενικού Επιτελείου Στρατού

Σοφία Βέμπο: Η τραγουδίστρια της Νίκης

Σύμβολο ενός ολόκληρου λαού στον αγώνα κατά των κατακτητών έγινε η Σοφία Βέμπο, σφραγίζοντας μια εποχή και συνδέοντας το όνομά της με τη σύγχρονη ιστορία του Έθνους.

Από τη σκηνή του θεάτρου «Μοντιάλ» η Βέμπο ερμηνεύει για πρώτη φορά τα τραγούδια που έγιναν πατριωτικοί ύμνοι -«Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά» και «Κορόιδο Μουσολίνι»- και γράφει ιστορία. Σε κάθε γωνιά της Ελλάδος τραγουδούσαν «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του», «Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός» και η φωνή της ζέσταινε τις καρδιές των Ελλήνων φαντάρων στο μέτωπο.

Με την είσοδο των ναζιστικών στρατευμάτων στην Αθήνα, η Βέμπο φυγαδεύθηκε μεταμφιεσμένη σε καλόγρια στη Μέση Ανατολή, όπου συνεχίζει να τραγουδά για τα ελληνικά και συμμαχικά στρατεύματα της περιοχής. Εκεί ήδη είχε αρχίσει να γεννιέται ο πυρήνας μιας ελεύθερης Ελλάδας. Στη Μέση Ανατολή, όπου παρέμεινε σχεδόν τριάμισι χρόνια, τραγουδά για να ψυχαγωγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις, ανεβάζει επιθεωρήσεις, δίνει ρεσιτάλ και δεν σταματά να δίνει τα πάντα για τον αγώνα. Μάλιστα, το μεγαλύτερο μέρος από τα έσοδα των εμφανίσεων που πραγματοποιεί, πηγαίνει κατευθείαν για εθνικούς σκοπούς. «Η τραγουδίστρια της Νίκης», Σοφία Βέμπο, «έφυγε» από τη ζωή το πρωί της 11ης Μαρτίου του 1978 σε ηλικία 68 ετών και η κηδεία της μετατράπηκε σε ένα πάνδημο συλλαλητήριο.

Από το περιοδικό Ασφαλιστικό ΝΑΙ, τεύχος 174, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2018