Γράφει ο Επαμεινώνδας Στυλόπουλος (ep.styl@slo.gr)

Η πραγματικότητα που μας έχει επιβάλλει η έλευση του COVID-19 έχει δημιουργήσει συνθήκες τις οποίες δύσκολα ο ανθρώπινος νους θα μπορούσε να είχε προβλέψει ακόμη και λίγους μήνες νωρίτερα. Σε αυτό το πλαίσιο αναγκαστήκαμε να περιορίσουμε στο ελάχιστο τις μετακινήσεις μας και να αλλάξουμε το τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε. Όπως ήταν φυσικά επακόλουθο, η δικαιοσύνη δεν έμεινε έξω από αυτές τις νέες συνθήκες με αποτέλεσμα να αναστείλει επί της ουσίας της εργασίες της. Ενδεικτικά, τα δικαστήρια έπαψαν να συνεδριάζουν, οι γραμματείς δεν δέχονταν αιτήσεις και δικόγραφα και οι προθεσμίες ανεστάλησαν.

Ωστόσο, κατόπιν της γενικής προσαρμογής μας σε αυτά τα μέτρα αρχίζει και διαφαίνεται σημαντικός περιορισμός της εξάπλωσης του COVID-19 και κατ’ επέκταση η πολιτεία έχει αρχίζει να επεξεργάζεται τα μέτρα για την σταδιακή επιστροφή μας στη καθημερινότητα. Σύμφωνα με τις πρώτες εξαγγελίες, ένας από τους βασικούς τομείς ο οποίος θα επαναλειτουργήσει είναι η δικαιοσύνη και πιο συγκεκριμένα, τα υποθηκοφυλακεία / κτηματολογικά γραφεία και τα τμήματα προσημειώσεων των αρμόδιων δικαστηρίων. Ωστόσο, αυτή η επαναλειτουργία ενώ τοποθετείται χρονικά στην αρχή της ερχόμενης εβδομάδας είναι προβληματική, αφενός διότι δεν έχει διασαφηνιστεί και τυπικά μέσω σχετικής νομοθετικής πρόβλεψης, αφετέρου διότι δεν έχει συνοδευτεί με σχετικές ασφαλιστικές δικλίδες, οι οποίες στόχο θα έχουν να προστατέψουν όλους τους εμπλεκόμενους με το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης.

Ο νομικός κόσμος δεν είναι δυνατόν να πληροφορηθεί πως ακριβώς θα επαναλειτουγήσουν έστω και τα συγκεκριμένα τμήματα την τελευταία στιγμή. Η δε επαναλειτουργία χρήσιμο, ίσως, θα ήταν να συνδυαστεί με τις νέες τεχνολογίες, καθώς για τις εν λόγω διαδικασίες θα μπορούσε να αποφευχθεί ακόμη και η παρουσία δικηγόρων στη δικαστική αίθουσα, τα δε σχετικά δικόγραφα και οι αποφάσεις θα μπορούσαν να υποβάλλονται ηλεκτρονικά ή έστω επιστολικά, καθώς η αλήθεια είναι ότι ο νομικός κόσμος δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένος με εφόδια όπως οι ηλεκτρονικές υπογραφές. Η ίδια προσέγγιση θα μπορούσε να είχε ήδη υιοθετηθεί αναφορικά με άλλα ζητήματα, ώστε ίσως η δικαιοσύνη να μην είχε παύσει πλήρως τις εργασίες της το διάστημα αυτό, καθώς η πλήρη παύση καθιστά την επαναλειτουργία ακόμη πιο δύσκολή. Φερ’ ειπείν ήδη όλο αυτό το διάστημα θα μπορούσαν να συνεχίζονταν τα δικαστήρια στα οποία επιτρέπεται η «συζήτηση» δι’ εγγράφων όπως τα εφετεία, τα διοικητικά δικαστήρια αλλά και τα τμήματα της «νέας» τακτικής διαδικασίας. Ωστόσο, για όλες τις σκέψεις πάντα υπάρχουν και αντεπιχειρημάτα…

Ο κίνδυνος ενός black-out από την ξαφνική έστω κατά ένα τμήμα επαναλειτουργία της δικαιοσύνης είναι ορατός, καθώς η δικαιοσύνη αποτελεί τομέα με πολλές παραμέτρους και θα πρέπει να προσεγγιστεί συνολικά. Για παράδειγμα, σκεφτείτε τι θα συμβεί στις γραμματείες των δικαστηρίων εάν δεν ανασταλούν σταδιακά οι σχετικές προθεσμίες κι επιτραπεί εν μία νυκτί ξανά η αυτοπρόσωπη κατάθεση δικογράφων...

Η αλήθεια είναι ότι έχουν γίνει βήματα στη κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού των δικαστηρίων και μάλιστα πολλά από αυτά υλοποιήθηκαν υπό τη πίεση των συνθηκών του κορωνοϊού. Ωστόσο, μήπως τελικά είναι ευκαιρία να περάσουμε σε μια ακόμη πιο σύγχρονη πραγματικότητα αναφορικά με τη δικαιοσύνη;