Ήταν πάντα εκεί, πριν ακόμα χτίσουν σπίτια οι άνθρωποι και οργανωθούν χωριά, πριν γίνουν σχολεία, εκκλησίες και καμπαναριά, τα μικροπούλια. Οι φωλιές τους, πρόχειρες οι περισσότερες τις έφτιαχναν στα κλαριά των δέντρων για να γεννήσουν και να μεγαλώσουν τους απογόνους τους ενώ το ρόλο τους έπαιζαν πολλές φορές και οι τρύπες στα βράχια.
Η επιλογή του τόπου για να ζήσουν είχε να κάνει κυρίως με την ευκολία να βρουν τροφή, νερό και ασφάλεια. Πάνω κάτω τα ίδια επιζητούσαν και οι άνθρωποι όταν αποφάσιζαν να εγκαταλείψουν τις περιπλανήσεις και να εγκατασταθούν μόνιμα σε κάποιο μέρος. Τα πουλιά ξαφνιάστηκαν όταν τους είδαν αλλά δεν έφυγαν, όπως πολλά άλλα πλάσματα στο δάσος και στις ερημιές. Είχαν εξάλλου φτερά να πετάξουν άμα ένιωθαν πως κινδύνευαν κι εξαφανίζονταν μόλις διαισθάνονταν κάτι περίεργο. Χώρια δε που χάρη στους ανθρώπους και την προσοχή που έδιναν σε αυτά τα πουλερικά που κατάφεραν να εξημερώσουν, λιγόστευε γι’ αυτά η περίπτωση να γίνουν μεζέδες για τα αρπακτικά. Βέβαια είχαν να κάνουν πια με τις γάτες που μπαινόβγαιναν στα σπίτια και γι’ αυτό ήταν πολύ προσεκτικά όταν κατέβαιναν στο έδαφος να τσιμπήσουν κανένα σπόρο ή να δροσιστούνε στο νερό.
Έτσι τα μικροπούλια εγκαταστάθηκαν στις αυλές των σπιτιών και έδεσαν τη ζωή τους με τους ανθρώπους από τους οποίους έμαθαν να περιμένουν τροφή, σπόρους και καρπούς και αυτά το ανταποδίδουν με την παρουσία τους και τα κελαηδίσματά τους. Από την πλευρά του πάλι ο άνθρωπος, φροντίζει έτσι ώστε να μένουν κοντά του και δεν τα καταδιώκει όταν πέφτουν να φάνε μαζί με τις κότες ή στα παχνιά των κατοικιδίων, όσο επικρατούσε ακόμη αυτή η συνήθεια. Ούτε πάλι τα κυνηγάει όταν τσιμπολογάνε την σοδειά του ή τα σταφύλια του. Δεν μπορεί να κάνει και αλλιώς, είναι τόσο ευκίνητα που εξαφανίζονται αμέσως μόλις διαισθανθούν κίνδυνο. Όπως και να’χει πάντως η σκηνή με σύννεφο τα μικροπούλια στις αυλές των σπιτιών είναι ένα εξαιρετικό θέαμα και ακρόαμα συνάμα γιατί οι φωνούλες τους και τα φτερουγίσματά τους γεμίζουν τον τόπο.
Είναι πολλά τα είδη που μπορούμε να χαρακτηρίσουμε μικροπούλια. Από τους πανταχού παρόντες και πιο εύκολα εγκλιματιζόμενους σπουργίτες, σπίνους, γαλαζοπαπαδίτσες, καλογιάννους, τρυποφράχτες, (τσώνια τα έλεγαν όλα μαζί αδιακρίτως για οικονομία των λέξεων όταν αναφέρονταν) και άλλα που σε κάθε τόπο μπορεί να έχουν και διαφορετικό όνομα, τα οποία όλα συνδέει μια ιδιαίτερη σχέση με τον άνθρωπο. Οι σπουργίτες βέβαια θεωρούνται και συγκάτοικοι μιας και πολλές φορές φτιάχνουν φωλιές στη στέγη των σπιτιών ενώ από τα υπόλοιπα, άλλα ζουν κοντά στους κήπους και στους φράκτες κι άλλα στους αγρούς και το δάσος. Τα περισσότερα απ’ αυτά πλησιάζουν τον άνθρωπο στην κατοικία του ενώ είναι και άλλα πολλά που τον βλέπουν και στους αγρούς, όπως οι κορυδαλλοί και διατηρούν μια καλή σχέση μαζί του και εκτιμούν τις καλλιέργειές του.
Παλιότερα, τα χωριά ήταν γεμάτα μικροπούλια, σε μπουλούκια μάλιστα που περνούσαν τις ώρες τους στις αυλές των σπιτιών και κοντά στους αχυρώνες και τους στάβλους, σημεία όπου εύρισκαν αρκετή τροφή. Σε αυτά, να μην ξεχνάμε εξασκούνταν στο κυνήγι και όλα τα παιδιά, με διάφορους και όχι απαραίτητα θεμιτούς τρόπους. Είναι όμως παρελθόν αυτές οι άγουρες βαρβαρότητες γιατί πλέον σε κάθε χωριό, ειδικά τα ορεινά δεν ακούγεται ούτε ένα φτερούγισμα στον αέρα γιατί δεν υπάρχουν μικροπούλια κι όπου υπάρχουν καταλαβαίνει κανείς ότι πρόκειται για κάποιο ζωντανό σπίτι και κυρίως ότι σε αυτό εκτρέφονται ακόμα κότες και άλλα ζώα. Στα υπόλοιπα, τα κλειστά σπίτια και τους παρατημένους αχυρώνες ούτε σπουργίτες φωλιάζουν, ούτε και χελιδόνια γιατί κανένα δεν αντέχουν την μοναξιά.
Αυτή είναι η κύρια αιτία που δεν υπάρχουν πια μικροπούλια στα χωριά, η ερημιά που τα πλακώνει εξαιτίας της εγκατάλειψης κάθε δραστηριότητας από τους ανθρώπους σχετικά με τους κήπους και τα κοπάδια. Έμαθαν να ζουν αυτά μαζί τους και να τρέφονται από ότι περίσσευε στην αυλή και με τα ψίχουλα που τους ρίχνουν από τα τραπεζομάντηλα μετά το τραπέζι κι έχασαν και την παρέα. Δεν τους ακολούθησαν όπου πήγαν, στις πόλεις και στον κάμπο αλλά σιγά – σιγά λιγόστεψαν και στο τέλος εξαφανίστηκαν κι άφησαν πίσω τους βουβό τον έρημο τόπο που χωρίς ανθρώπους, σίγουρα κάποια μέρα θα καταπιεί το δάσος.
Σ’ αυτά τα μικροπούλια ο πολυπράγμων φίλος Πάνος Παλαιός που ζει μόνιμα στον Τόρνο (Προυσού) Ευρυτανίας αφιερώνει πολλές ώρες και στιγμές να τα παρακολουθεί όλο το χρόνο, τα «αιχμαλωτίζει» με τον φακό του και μοιράζεται αυτή την ομορφιά μαζί μας. Οι φωτογραφίες που βγάζει και δημοσιεύει συχνά στα κοινωνικά δίκτυα είναι μοναδικές, τις απολαμβάνουμε και μας θυμίζουν άλλες εποχές και πράγματα που η λήθη, σ’ ένα κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα απειλεί να σκεπάσει διαπαντός...
Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ασφαλιστικό ΝΑΙ, τεύχος 189, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2021 (πατήστε πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση):
Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.
*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω
