Ότι φέτος θα γιορτάζαμε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 ήταν γνωστό από χρόνια και ο καθένας και η κάθε μια που είχε να πει κάτι γι’ αυτήν την μεγάλη επέτειο, αναλόγως προετοιμάζονταν. Έτσι παρατηρούμε έναν μεγάλο αριθμό έργων σε κάθε μορφή έντυπου λόγου, ποικίλες εκθέσεις τέχνης, αφιερώματα, γιορτές, παρελάσεις σε κάθε γωνιά της Ελλάδας με πιο εντυπωσιακές αυτές που έγιναν στην πρωτεύουσα.
Πιστεύω δε πως αν δεν υπήρχε η επιδημία, θα πράγματα θα ήταν ακόμη πιο εντυπωσιακά, αφού ο κόσμος δεν μπορεί να συμμετάσχει, ούτε να παρακολουθήσει από κοντά τίποτα και περιορίζεται στην στενάχωρη θέση του καναπέ μπροστά στην οθόνη. Ακόμη, λόγω της πανδημίας, πολύς κόσμος δεν μπήκε καν στον κόπο να προετοιμαστεί να γιορτάσει με τον τρόπο του ο καθένας και να φορέσει, γιατί όχι και εθνικές ενδυμασίες να περπατήσει να χαρεί την ημέρα στους δρόμους των παρελάσεων και στις πλατείες της γιορτής. Και να το ήθελα κάποιος, με μάσκα η κατάληξη όποιας αμφίεσης θα ήταν μασκαράς…
Πέρα απ’ αυτά όμως, ο ερχομός της στρογγυλής επετείου των 200 χρόνων, έφερε στο προσκήνιο και ένα σωρό πράγματα, τα οποία ναι μεν ήταν ορατά και σε μεγάλη κλίμακα μάλιστα, αλλά ο κόσμος έπαψε να τα βλέπει με το βάθος που είχαν και έμεινε στην επιφάνεια ή δεν τα θεωρούσε παιδευτικά εργαλεία αλλά μόνο ψυχαγωγία για παιδιά.
Ο λόγος για το λαϊκό θέατρο σκιών, τον Καραγκιόζη όπως γνωρίζουν όλοι το οποίο υπήρξε και λειτούργησε από τη γέννησή του μέχρι σήμερα ακόμη μια ακένωτος δεξαμενή πατριωτικής παιδείας. Με πρωταγωνιστές λαϊκούς ήρωες που οι ιστορίες τους είχαν να κάνουν βασικά με την επιβίωση, σε ένα περιβάλλον Τουρκοκρατίας που συγκρούονται άλλοτε υπόγεια και άλλοτε φανερά οι αντιλήψεις και τα πιστεύω διαφόρων τάξεων, με αποτέλεσμα πάντα τη νίκη του καλού, του καλού φτωχού που ενσάρκωνε η σκιά του Καραγκιόζη. Μια μορφή που στην καμπούρα της και με μόνιμη πείνα συμπύκνωνε όλες τις τάξεις των αδυνάμων αλλά παράλληλα με την ευελιξία, την καπατσοσύνη και την εξυπνάδα έβγαινε από κάθε περιπέτεια πάντα χορτάτος και εισέπραττε χειροκροτήματα απ’ όλους.
Λαϊκό θέαμα το οποίο υπηρέτησαν σπουδαίοι άνθρωποι, (Μόλλας, Σπαθάρης, Χαρίδημος κ.ά.) συνδύαζε την ψυχαγωγία με την γενική παιδεία καθώς τα περισσότερα από τα έργα του, τα κλασσικά είχαν πατριωτικό περιεχόμενο με πρωταγωνιστές τον Κατσαντώνη (ένα επικό έργο πολλών ωρών μάλιστα χάρη στο οποίο διασώθηκε η μνήμη αυτού του ξεχωριστού προεπαναστατικού ήρωα), τον Αθανάσιο Διάκο και άλλους σε αυτόνομα έργα τα οποία αγαπούσαν πολύ μικροί και μεγάλοι και μέσα απ’ αυτά, μάθαιναν μια πλευρά της ιστορίας, συνήθως την ηρωϊκή της καθημερινότητας και του αγώνα για ένα καρβέλι ψωμί.
Ο Καραγκιόζης ήταν περισσότερο προσιτός στα παιδιά των πόλεων παρά της υπαίθρου και ο ρόλος του στην καλλιέργεια πατριωτικού φρονήματος για πολλές δεκαετίες υπήρξε πολύ σημαντικός. Το κενό που δημιουργήθηκε από τον περιορισμό του λόγω άλλων προβολών που χαρακτηρίζονται και εκπαιδευτικές μπορεί να θεωρηθεί ως πολιτισμική απώλεια, πράγμα που δύσκολα αντιλαμβάνονται οι σημερινές πολιτιστικές συντεχνίες. Από την άλλη όμως, έχει συρρικνωθεί κατά πολύ ή δεν εκδηλώνεται πλέον η λαϊκή ψυχή που ενσάρκωνε και προέβαλλε ο Καραγκιόζης μέσα από το ελληνικό θέατρο σκιών.
Πάραυτα μια σειρά νέων καραγκιοζοπαιχτών, όπως ο Άθως Δανέλλης, ο Κ. Ψυχραιμίας, ο Σωκράτης Κατσορές και πολλοί άλλοι που δεν μπορούν να αναφερθούν εδώ υπηρετούν με συνέπεια τον λαϊκό θέατρο σκιών και εκτός από τα κλασσικά έργα, δημιουργούν καινούργια τα οποία αρέσουν και οι λάτρεις του Καραγκιόζη τιμούν τη δουλειά τους.
Στη φωτογραφία, ο Κώστας Ψυχραιμίας με τον Σωκράτη Κατσορέ στην παράσταση «Η μάχη της Αράχωβας και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης» που παίχτηκε ανήμερα της 25ης Μαρτίου το 2015 στο Polis Art Café στην Αθήνα.
Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.
*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω
