Ηλίας Προβόπουλος, 27/5/2021 - 08:37 facebook twitter linkedin Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Όταν τα χορτάρια είχαν αξία... Ηλίας Προβόπουλος, 27/5/2021 facebook twitter linkedin Ο Μάιος είναι ο μήνας που όποια ρίζα της γης βλασταίνει, όποιος σπόρος έχει πέσει στο χώμα βγάζει καινούργιο φυτό και φυσικά, τα κλαδιά των δέντρων γεμίζουν πράσινα φύλλα με αποτέλεσμα, όλη η πλάση να έχει ντυθεί στα πράσινα. Τούτο είναι ένα παροδικό όμως φαινόμενο και μόλις μπει ο Ιούνιος, το σκηνικό αλλάζει και ειδικά στα χωράφια όπου αρχίζουν να ξεραίνονται τα χόρτα, αρχίζουν να κυριαρχούν οι κίτρινες αποχρώσεις. Παλιότερα, αυτές οι ημέρες που τα χωράφια πλημμύριζαν βλάστηση, στους κάμπους ή τα ορεινά ήταν οι πιο κουραστικές γιατί όλοι οι άνθρωποι και κυρίως αυτοί που είχαν ζωντανά έκοβαν τα χορτάρια για να εξασφαλίσουν την τροφή τους το χειμώνα. Δεν υπήρχε τότε η ευκολία των μεταφορών να πάρουν ζωοτροφές από το εμπόριο και η μόνη λύση ήταν τα ξηραμένα χορτάρια τα οποία αποθήκευαν στους αχυρώνες και ανάλογα με την χρονιά και την επιμέλεια του κάθε νοικοκύρη, τους έφταναν μέχρι την άνοιξη ή τα ζωντανά, αν τραβούσε σε μάκρος ο χειμώνας, πεινούσαν και πολλές φορές λιμοκτονούσαν. Ο όγκος δε του χορταριού που αποθήκευε κάθε νοικοκυριό, επηρέαζε και τον αριθμό των ζωντανών που μπορούσε να συντηρήσει και κατά συνέπεια, την εικόνα του νοικοκύρη. Εννοείται ότι αυτό το χορτάρι (σανός, σαγή, σαΐσμα όπως το λένε σε διάφορες περιοχές) δίνονταν στα ζωντανά μόνο όταν είχε χιόνι και δεν μπορούσαν να βοσκήσουν και με μέτρο γιατί πάντα ήταν λίγο. Το ίδιο γίνονταν και με το άχυρο, που ήταν το ίδιο πολύτιμο για την διατροφή των μεγάλων ζώων, αγελάδων και κυρίως στα γαϊδαρομούλαρα. Από τα χορτάρια, ξεχώριζε το τριφύλλι, το οποίο ήθελε κι αυτό πολύ κόπο να μαζευτεί, το οποίο έδιναν στα γαλάρια ζώα, στα άρρωστα καμιά φορά και στα κουνέλια, όσοι είχαν. Πέρα από την χρησιμότητά του ως ζωοτροφή το κομμένο χορτάρι, λειτουργούσε ως προληπτικό μέσο για τις πυρκαγιές καθώς η ανάγκη για ζωοτροφές τους έκανε να ξυρίζουν κυριολεκτικά το έδαφος αφήνοντας μόνο τα αγκάθια στις άκρες. Ότι απέμεινε το αποτελείωναν τα κοπάδια κι έτσι από τον Αύγουστο και μετά, στην επιφάνεια των χωραφιών έβλεπες μόνο χώμα που περίμενε την πρώτη βροχή να βγει λίγο χορτάρι. Δεν ήταν εύκολο πράγμα το κόψιμο του χορταριού με την κοσιά, ένα εργαλείο με μακρύ κοντάρι όπου στην άκρη του ήταν προσαρμοσμένο ένα μεταλλικό λεπίδι το οποίο έπρεπε να ακονίζουν συνέχεια γιατί στόμωνε κι έτσι γίνονταν πιο κουραστικό. Το κόψιμο άρχιζε συνήθως αργά το πρωί, προς το μεσημέρι που έφευγε η υγρασία από τα χορτάρια κι έτσι γίνονταν πιο ελαφριά και συνεχίζονταν μέχρι το σούρουπο. Γίνονταν δε σε σειρές παράλληλες έτσι ώστε την επόμενη ημέρα που στέγνωνε το επάνω μέρος του σωρού, να μπορεί να γυρίσει και από την άλλη. Όταν στέγνωνε καλά, τότε δένονταν σε δεμάτια και αποθηκεύονταν στον αχυρώνα. Το ίδιο γίνονταν και με το τριφύλλι, αυτό σε περισσότερες φορές μέσα στο καλοκαίρι και το οποίο φυλάγονταν, ως πιο ιδιαίτερο, σε άλλο χώρο. Όσο ισχνό κι αν φαίνονταν πολλές φορές εκείνο το χορτάρι, ήταν θα μπορούσαμε να το πούμε, χρησιμοποιώντας μια λέξη της νέας γλώσσας, υπερτροφή για τα ζωντανά καθώς αυτό δεν ήταν αποτέλεσμα μιας μονοκαλλιέργειας, αλλά περιείχε όλα τα φυτά που φύτρωναν σε έναν τόπο, τα περισσότερα προγόνους των εξημερωμένων αναλόγων. Όταν είχε χαμομήλι το χωράφι, το μάζευαν κι αυτό και η μυρωδιά του περνούσε στο γάλα! Το κυριότερο όμως ήταν ότι εκείνο το χορτάρι δεν περιείχε ούτε ίχνος από φυτοφάρμακα ή δεν ήταν προϊόν μιας επιτακτικής λίπανσης του χωραφιού με λιπάσματα κι έτσι, παρά τις μικρές μερίδες που τους έδιναν, η υγεία των ζώων διατηρούνταν σε καλή κατάσταση. Η εποχές που έκοβαν το χορτάρι με την κοσιά, στους κάμπους κυρίως πέρασαν ανεπιστρεπτί όταν εμφανίστηκαν τα ειδικά μηχανήματα που το κόβουν πολύ πιο γρήγορα, άλλα να το γυρίζουν να στεγνώσει και το συσκευάζουν με πίεση σε παραλληλόγραμμα δέματα (μπάλες) που δένονται με σύρματα. Το περιεχόμενό τους δεν είναι συχνά το καλύτερο για ζωοτροφή καθώς όλες οι προϋποθέσεις εξαρτώνται από την ευσυνειδησία του παραγωγού και την ευθύνη που παίρνει όταν το εμπορεύεται. Χορτάρια επίσης εκτός από τα χωράφια υπήρχαν και μέσα στα χωριά, στα οικόπεδα, στους ακαλλιέργητους κήπους και σε διάφορα άλλα σημεία τα όποια αν δεν περνούσαν ζώα να τα βοσκήσουν και να ανασάνει ο τόπος, τα έκοβαν πάλι με προορισμό την ζωοτροφή αλλά και για λόγους ασφαλείας σε περίπτωση πυρκαγιάς. Σήμερα κάνουν πάλι το ίδιο αλλά με χορτοκοπτικά και το χορτάρι πετιέται στην άκρη να σαπίσει καθώς τα ζωντανά σε κάθε χωριό έχουν περιοριστεί σε τραγικό βαθμό και ελάχιστοι διατηρούν κάποια απ’ αυτά. Ειδικά αγελάδες στα ορεινά χωριά δεν βλέπει κανείς ούτε για δείγμα… Στις φωτογραφίες ο Νίκος Παπαζαχαρίας, μόνιμοι κάτοικοι μαζί με την γυναίκα του Βασιλική Κουβέλη της Καστανιάς Ευρυτανίας κόβει με κοσιά χορτάρι στη θέση Λακώματα, μέσα στο χωριό και το σημαντικό είναι ότι αυτό προορίζεται για τροφή των κατσικών του. Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία. *Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω Ακολουθήστε το Nextdeal.gr στο Google News .
Ηλίας Προβόπουλος, 10/08/2022 - 13:26 Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Οι ρίζες ενός χωριού σε φωτογραφίες
Ηλίας Προβόπουλος, 10/08/2022 - 08:25 Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Τσάκισαν τα κλαδιά από τους καρπούς φέτος
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Στην κοινότητα του αρμυρικιού Δεν είναι βέβαια το μοναδικό μεγάλο δέντρο που ζει με θαλασσινό νερό αλλά το αρμυρίκι φαίνεται πως τα καταφέρνει πολύ... Ηλίας Προβόπουλος, 09/08/2022 - 10:30
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Το Παρισάκι της Εξωμεριάς Τήνου Χτισμένα πάνω από τα θαλασσινά σταυροδρόμια του κεντρικού Αιγαίου τα Πλατειά, δεν μπορούσαν παρά να προκληθούν από τα πανιά των... Ηλίας Προβόπουλος, 04/08/2022 - 08:23
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Στα Μαντράκια Μήλου μιαν άλλη εποχή... Γέννημα – θρέμμα της θάλασσας ήταν η γενιά των Καμακάρηδων ή Μπίζηδων, όπως τους ξέρουν όλοι στη Μήλο, με σπίτια... Ηλίας Προβόπουλος, 03/08/2022 - 11:42
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Παλαιόνησος - Ένα «νησί» πάνω στην Κάλυμνο Η Παλαιόνησος είναι το μοναδικό ίσως μέρος της Καλύμνου που η φυσιογνωμία του μικρού παραθαλάσσιου οικισμού δεν έχει αλλοιωθεί από... Ηλίας Προβόπουλος, 03/08/2022 - 09:46
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Ένα νησί στο κέντρο των Κυκλάδων, ένας άνθρωπος και ένα κοπάδι... Τόπος αδρύς, αλατισμένος από την αλισάχνη του Αιγαίου και ψημένος στον ήλιο των Κυκλάδων. Φύση περιορισμένη σ' όλες τις εκφράσεις... Ηλίας Προβόπουλος, 02/08/2022 - 12:45
Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Τα χρώματα του Αυγούστου Από τα παιδικά μου χρόνια και πριν γνωρίσω το Αιγαίο και τα λευκά, τα γαλάζια και τις ώχρες του, τον... Ηλίας Προβόπουλος, 01/08/2022 - 10:55