Τα κηπευτικά, ασφαλώς και έχουν την πρωτεύουσα θέση στον κήπο. Γι’ αυτά εξάλλου ο άνθρωπος διαλέγει ένα κομμάτι γης που είναι γόνιμο και πάντα κοντά σε νερό, το οργώνει ή το σκάβει, απομακρύνει τις πέτρες που βρίσκει στο χώμα, κόβει τις ρίζες και το φροντίζει, το λιπαίνει έτσι ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει τα κηπευτικά που έχει ανάγκη κάθε χρόνο.
Ο κήπος όμως είναι μια παροδική κατάσταση στη φύση η οποία επιθυμεί όλα τα είδη να είναι ελεύθερα και ανάλογα τις αντοχές τους και τον καιρό βεβαίως, να κάνουν τον κύκλο της ζωής τους χωρίς παρεμβάσεις από τους ανθρώπους. Η φύση πάντα θυμάται πως ήταν το κομμάτι της πριν γίνει κήπος και προσπαθεί με κάθε τρόπο να τον επιστρέψει στην κατάσταση που ήταν πριν οργωθεί και φυτευτεί. Δίνοντας δε το δικαίωμα, σε άλλα είδη εκτός των κηπευτικών (αγριάδες, τσουκνίδες, βάτα, φτέρες, βλίτα) φορτώνει στους καλλιεργητές έναν μπελά και τους υποχρεώνει να μάχονται καθημερινά για να τα εξαλείψουν γιατί στερούν δυνάμεις και χώρο από αυτά που έχει επιλέξει να φυτέψει ενώ.
Οι πιο παραδοσιακοί καλλιεργητές τα ξεριζώνουν ή τα σκαλίζουν αλλά αυτά θα εμφανιστούν πάλι σε λίγες ημέρες οπότε βρίσκεται διαρκώς σε επιφυλακή με το σκαλιστήρι στο χέρι. Κάποιοι εφαρμόζουν την μέθοδο της εδαφοκάλυψης με λωρίδες ειδικού πλαστικού και το συνδυάζουν με ελεγχόμενη άρδευση, οπότε τα καταδικάζουν σε ασφυξία. Είναι και ορισμένοι που εφαρμόζουν μεθόδους μη συμβατές με τη φύση, ραντίζοντάς τα με ισχυρά δηλητήρια για να έχουν άμεσα αποτελέσματα αλλά κανείς δεν προεξοφλεί τι συνέπειες θα έχει αυτό στο απώτερο μέλλον καθώς διαταράσσεται η χημεία του χώματος και πολλά επικίνδυνα κατάλοιπά τους μπορεί να περάσουν και στα κηπευτικά. Το επισημαίνουν οι ειδικοί, μιλάνε για κανόνες αλλά δεν εισακούονται απ’ όλους και τα αποτελέσματα πολλές φορές φαίνονται στη υγεία καλλιεργητών και καταναλωτών.
Ο κήπος λίγες ημέρες αφότου φυτευτούν φασόλια, κολοκύθια και άλλα είδη, πλημμυρίζει από χόρτα - ζιζάνια, με πρώτα τα βλίτα (ετήσιο φυτό της οικογένειας των αμαρανθοειδών. Η επιστημονική του ονομασία είναι Amaranthus blitum «Αμάραντος το βλίτον»). Ο σπόρος των βλίτων υπάρχει στο χώμα των κήπων από την προηγούμενη χρονιά και περιμένει πότε θα οργωθεί να φυτρώσει. Είναι ένα μυστήριο με αυτά τα φυτά (τα σπέρνει ο αέρας λένε καθώς ο σπόρος τους είναι τόσο μικρός) και φυτρώνουν μόνο μέσα στους κήπους ενώ σπάνια τα συναντούμε στα χέρσα χωράφια. Μόλις νιώσουν να μπαίνει ένας άλλος σπόρος στο χώμα δίπλα τους, ξυπνάνε θαρρείς από τον ύπνο τους και προσπαθούν να πνίξουν τα κηπευτικά, και καθώς είναι πιο ανθεκτικά, θα τα κατάφερναν αν δεν υπήρχε ο άνθρωπος να τα περιορίσει μη χάνοντας όμως την ευκαιρία να τα φέρει και στο τραπέζι του και να τα απολαύσει σε σαλάτα με λεμόνι ή ξύδι και σε συνδυασμό με σκόρδο.
Με αυτή την έννοια, τα βλίτα είναι το πρώτο δώρο του κήπου στον καλλιεργητή του και τα απολαμβάνει σε σαλάτες ή όταν συνοδεύουν άλλα μαγειρέματα. Παρά τις κακολογίες που τα έχουν φορτώσει (κουτόχορτο, «βλίτο», κλπ) και έχουν κάποια βάση καθώς η κατανάλωσή τους θέλει κάποια προσοχή ειδικά όταν τα ζεσταίνουμε πάλι, τα βλίτα υποστηρίζουν τις δίαιτες γιατί περιέχουν ελάχιστο ποσοστό πρωτεϊνών και περιέχουν πολλές χρήσιμες ουσίες που υποστηρίζουν την υγεία. Όπως σίδηρο, βιταμίνη C και Α, έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, περιέχουν λυσίνη (αμινοξύ) που βοηθά στην καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών που είναι υπεύθυνες για την γήρανση και τον σχηματισμό κακοηθών κυττάρων.
Είναι τελικά ένας θησαυρός για τον κήπο τα βλίτα και όσοι το αναγνωρίζουν προσπαθούν να αξιοποιήσουν πριν αυτά βγάλουν σπόρο και σκληρήνουν τα φύλλα τους. Πολλοί είναι πάλι αυτοί που τα αφήνουν σε μια άκρη του κήπου να αναπτυχθούν ελεύθερα γιατί έχουν μια πηγή για υπέροχες σαλάτες μέχρι να αρχίσουν να αποδίδουν τα κηπευτικά τους. Εννοείται, ότι για την ύπαρξή τους και δεν ποτίζουν τον κήπο με χημικά κατασκευάσματα και όσο για την λίπανσή του, σίγουρα αυτή την κάνουν με μέτρο και αν είναι δυνατόν με ελεγμένα οργανικά λιπάσματα και ακόμη το καλύτερο με καλοχωνεμένη κοπριά...
Φυσικά, όσοι ξέρουν την αξία των βλίτων, ξέρουν και να απαντήσουν όταν ακούσουν κάτι που υπονοεί ότι πρόκειται για κουτόχορτο...
Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.
*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω
