Καθώς τελειώνει όπου να’ ναι 2021 και το οποίο στο μέλλον θα αναφέρεται ως το έτος που όλες τις ημέρες του μας απασχόλησε ο κορωνοιός (Covid – 19) με όσες παραλλαγές αυτός έχει, παράλληλα σβήνουν και τα φώτα της μεγάλης γιορτής για τα 200 χρόνια από το 1821 που ούτε και ο πιο εξελιγμένος αλγόριθμος θα μπορούσε να τεκμηριώσει τις δράσεις της...
Έτσι για να ξέρουμε τι, που, πως, πότε, από ποιους πραγματοποιήθηκαν κάποιες δράσεις και πόσο κόστισε αυτό το τεράστιο πρόγραμμα που κινητοποίησε όλη την επικράτεια. Να εκτιμήσουμε, αν όχι τώρα που είναι φρέσκα τα πράγματα αλλά όταν σβήσει ο απόηχος και της τελευταίας εκδήλωσης για το 1821 τι τελικά πρόσφερε στην ελληνική κοινωνία του 21ου αιώνα και πόσο θα επηρεάσει την πορεία της τα επόμενα χρόνια. Υποθέτω πως κάποιο απολογισμό θα ακούσουμε, κάτι θα διαβάσουμε έστω με λειψά και κρυμμένα λόγια αφού η σκιά της επιδημίας είναι μια καλή δικαιολογία να προσπεραστούν αρκετά πράγματα.
Τα λέω αυτά γιατί στη μικρή πατρίδα, στις ανατολικές πλαγιές του Τυμφρηστού (Βελούχι) ένα κομμάτι της επικράτειας που βρέθηκε εντός των συνόρων του κράτος της Ελλάδας από τις πρώτες ημέρες της ελευθερίας, η χρονιά πέρασε χωρίς να συμβεί κάτι που να ξεχώριζε τις ημέρες και αυτό δεν οφείλονταν φυσικά στην επιδημία. Οι τοπικοί άρχοντες, γιατί αυτοί κίνησαν λίγο την υπόθεση έκαναν όσο μπορούσαν. Κάνα δυο εκδηλώσεις σε σημεία που στη διάρκεια του αγώνα της Παλιγγενεσίας συνέβησαν αξιοσημείωτα γεγονότα (Μαυρίλο, Ανατολή) και στα υπόλοιπα χωριά μοίρασαν αφίσες με τους ήρωες του μεγάλου Αγώνα.
Το δικό μας χωριό, τη Μεγάλη Κάψη, αν και έχουμε ένα μνημείο, την μεγάλη εκκλησία της Αγίας Τριάδας που χτίστηκε το 1749 και το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει την αφορμή για την αναζήτηση στοιχείων της ιστορίας του χωριού και της ευρύτερης περιοχής από τους προεπαναστατικούς χρόνους, ουδεμία προς αυτό κίνηση έγινε ούτε κάποιος πήρε την πρωτοβουλία να κάνει την αρχή. Εννοείται πως κάτι τέτοιο δεν θα το περιμέναμε από τον Δήμο που όπως κάθε Δήμος εξάλλου οι προτεραιότητες που βάζει είναι τα χρήσιμα έργα και όχι ζητήματα πατριδογνωσίας και μελετών και ερευνών για τις κοινότητες που τον συνθέτουν. Η εμπειρία από την αυτοδιοικητική πολιτική των νέων δήμων αυτό δείχνει και ο δρόμος που ακολουθείται είναι ένας. Η γιγάντωση τον τοπικού κέντρου χωρίς να λαμβάνεται καν υπ’ όψιν πως αυτό θα ζήσει με ημιθανή ή ανύπαρκτη περιφέρεια.
Από την άλλη όμως, ούτε και από την πλευρά των συγχωριανών έγινε κάποια νύξη να οργανωθεί μια συζήτηση έστω ένα απόγευμα κάτω από τον πλάτανο στο χοροστάσι που μετράει περισσότερα χρόνια από την επέτειο που εορτάζουμε να συζητήσουμε για ένα έστω πράγμα: Πως από τα επώνυμα των προγόνων που μέσα στην οθωμανική κυριαρχία πριν από 272 χρόνια έχτισαν αυτήν την μεγάλη εκκλησία, την στόλισαν με εξαιρετικές τοιχογραφίες και την ανέδειξαν ως μια μητρόπολη των τριών χωριών που λέγονται Κάψια (Μεγάλη, Μεσαία και Πέρα Κάψη ή Τυμφρηστός), κανένα δεν ακούγεται σήμερα στο χωριό. Η μαρμάρινη πλάκα, εντοιχισμένη σε ορατό σημείο δίπλα στην είσοδο της εκκλησίας είναι εύκολο να διαβαστεί απ’ όλους αλλά ελάχιστοι δείχνουν ενδιαφέρον.
Από μια τέτοια συζήτηση και με ότι θυμόνταν ο καθένας θα μπορούσαμε να τραβήξουμε ένα νήμα πληροφοριών από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα. Λέω ότι θυμόνταν ο καθένας γιατί ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια ακούγαμε από τους γεροντότερους ιστορίες για το χωριό και τους ανθρώπους του με βάθος πολλών δεκαετιών γιατί και αυτοί από παλιότερους τις είχαν ακούσει, δεν έγινε καμιά συστηματική καταγραφή. Όλοι πιστεύαμε πως οι αφηγητές – συγχωριανοί θα ζούσαν επ’ άπειρον και θα τους ξανακούγαμε. Δεν ήταν έτσι όμως, κάποιοι πέταξαν ξαφνικά στον ουρανό και άφησαν στην μέση τις κουβέντες μας.
Δεν ήταν όμως μόνο αυτό που δεν βοήθησε την καταγραφή των αφηγήσεων. Το σημαντικότερο είναι ότι αυτά που ακούγαμε δεν τα συζητούσαμε μεταξύ μας έτσι ώστε να συμπληρώνονται οι ιστορίες, να ερευνώνται οι ασάφειες και επί πλέον, αυτές οι αφηγήσεις να τοποθετούνται μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο για να γίνονται κάποια πράγματα πιστευτά και να ξεκαθαρίζουν οι μύθοι από τα πραγματικά γεγονότα.
Δεν το κάναμε γιατί οι περισσότεροι από την πρώτη μεταπολεμική γενιά, στο χωριό μου και σε όλη την Επικράτεια φύγαμε από την γενέτειρα και αποκοπήκαμε από την Κοινότητα που είχε διαμορφωθεί μέσα σε αυτά τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821. Έτσι έμειναν πίσω οι γέροντες και οι γερόντισσες να μιλάνε και κανένας να μην τους ακούει μέχρι που έπαψαν κι αυτοί να είναι μέλη της κοινότητας των ζωντανών. Μιας κοινότητας που συνεχώς λιγοστεύει και όπως φαίνεται, από Τοπικό Διαμέρισμα που είναι σήμερα του Δήμου Μακρακώμης θα καταπέσει σε λίγα χρόνια σε συνοικισμό. Έτσι, το πολύ σε μια δεκαετία ελάχιστοι θα θυμούνται πως κάποτε στο χωριό υπήρχε και λειτουργούσε Κοινότητα.
Όπως ακριβώς αφήσαμε να ξεχαστούν τα ονόματα των κτητόρων της εκκλησίας μας και δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι οι απόγονοί τους, έτσι δεν ξέρουμε εκείνα τα χρόνια του μεγάλου αγώνα τι διαμείφθηκε στο εσωτερικό της και τι στο χαγιάτι μπροστά της και στο χοροστάσι κάτω από τον πλάτανο. Και σίγουρα δεν θα ήταν λίγα και οπωσδήποτε κάποιους θα ενδιαφέρουν…
