«Ο Ιησούς δεν αφήνει, φαίνεται, μετά την Ανάστασή Του να εγγίζουμε παρά μόνο τις πληγές Του: Δεν πρέπει να ενώνουμε τον εαυτό μας παρά μόνο με τα πάθη Του… Ο Χριστός θα βρίσκεται σε αγωνία ως τη συντέλεια του κόσμου. Σε όλο αυτό το διάστημα, δεν πρέπει να μας παίρνει ύπνος».
Πασκάλ
Με τον Πόνο πραγματοποιήθηκε ο καθαγιασμός του κόσμου. Ο Εσταυρωμένος είναι η ενσάρκωση του πόνου που οδήγησε στον θρίαμβο. Έπρεπε να υπάρξει αυτός ο Πόνος, γιατί διαφορετικά θα ήταν αδύνατη η σωτηρία του Ανθρώπου. Οι συγκλονιστικές σκηνές των Παθών του Κυρίου έδειξαν ότι η ψυχή κατά την ανθρώπινη φύση της αποβαίνει ήρεμη και κραταιά, ικανή να βαστάζει την ύπατη θλίψη και δυνατή να υπομένει καρτερικά και τον πλέον άφατο Πόνο.
Οι στιγμές αυτές της μεγάλης οδύνης διδάσκουν ότι η ψυχή στον αιώνιο πυρήνα της μένει ανέπαφη από τα πλήγματα του κόσμου: το θείο και το ανώλεθρο, που ενοικούν σ’ αυτήν, μένουν αναλλοίωτα από τα τραύματα της γης. Αυτή είναι η ουσία της χριστιανικής μακαριότητας που δοκιμάστηκε στο Όρος των Ελαιών και εκπορεύτηκε από το Σταυρό, ως πνοή αιωνιότητας.
Από την αιωνιότητα, άλλωστε, είναι πλημμυρισμένη η θρησκευτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας, της Εβδομάδας της καρδιάς. Μέσα μας έχει το θρόνο της, τη γέννησή της και το θάνατό της, η αιωνιότητα. Με το λογισμό της νήφουσας καρδίας, με τη μεταφυσική κίνηση της ψυχής συμμετέχουμε στα έσχατα, άχραντα Μυστήρια και βιώνουμε «τας απαρχάς των Παθών» και το λαμπροφόρο τέλος του Θείου Δράματος.
Ασφαλώς, δεν υπάρχουν παρόμοιες σε τραγικό μεγαλείο σκηνές: Δείπνο Μυστικός σε φεγγαρόλουστο κήπου που -αλίμονο!- θα τον διαδεχθεί το προδοτικό φίλημα. Βαθύτατη αγωνία του Θεανθρώπου, με συνέπεια το ανθρώπινο ξέσπασμά του: «Πάτερ, παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο». Η φωνή της σιγής και ο ύπνος των μαθητών που διευκολύνουν να ακούεται γυμνός ο καλπασμός της αγωνίας του Διδασκάλου. Ο θρίαμβος της ύλης, καθώς ο ορμητικός μαθητής με τα πρώτα χαμόγελα της αυγής θ’ αρνηθεί τον Κύριο, ο αρχιερέας των Ιουδαίων θα σχίσει έξαλλος τα ιμάτιά του και ο Πόντιος Πιλάτος, ξεπλύνοντας τα χέρια του, θα γίνει η πιο κόκκινη μορφή της ιστορίας.
Στη συνέχεια, οι σκηνές του πάθους, με την τραγική τους απόχρωση, αποκλείουν κάθε προσδιορισμό: Η μαστίγωση, το ακάνθινο στεφάνι, οι στρατιώτες που φιλονικούν για τα ρούχα του Αθώου. Το ανέβασμα στο Γολγοθά και στο Σταυρό, μπροστά στα μάτια της Μάνας Του και του μαθητού που τόσο αγαπούσε. Ο μητρικός σπαραγμός, που πέφτει σαν αστροπελέκι στην ψυχή της, καθώς καταβάλλεται προσπάθεια να συγκρατηθεί. Ο θρήνος που ξεσπά σε βαθύ παράπονο, η κραυγή της Μάνας που γίνεται παράξενα θελκτική: «Πού πορεύει τέκνον; Τίνος χάριν τον τραχύν νυν τελείς δρόμον;... Δός μοι λόγον, Λόγε μη σιγών παρέλθεις με ο αγνήν τηρήσας με, ο υιός και Θεός μου». Η απλά υιική απάντηση του Σταυρωμένου: «Τί δακρύεις, Μήτερ; Μη πάθω; Μη θάνω; Πώς ουν σώσω τον Αδάμ; Απόθου ουν, Μήτερ, την λύπην, απόθου και πορεύου εν χαρά». Και ο επίλογος: Ο φοβερός σεισμός, το «τετέλεσται», ο ενταφιασμός.
Τώρα, τίποτε δεν σαλεύει στα άγια μέρη, ούτε το απόηχο του διψασμένου για αίμα λαού. Θεία σιγή τονίζει τη γλυκιά παρουσία της σαγηνευτικής Του μορφής. Και από το βάθος του μελιχρού ορίζοντα καταφθάνει η λαλιά Εκείνου που έγινε εικόνα του ανθρώπινου πόνου. Εκείνου που εννόησε την πίκρα του ορφανού, το φως του τυφλού, την παράξενη νοσταλγία του ασώτου. Εκείνου που εξαφάνισε την ασχήμια της αμαρτίας και φανέρωσε την ομορφιά της ψυχής.
Έτσι ήσυχα, φοβισμένα, διάβηκεν η ημέρα. Και καθώς οι ύστατες σκιές της νύχτας αρχίζουν να υποχωρούν, τις μυροφόρες συνέχει η απορία: «Τις αποκυλίσει ημίν τον λίθον εκ της θύρας του μνημείου;» Σκοτάδι στο νου και αγωνία στην ψυχή. Όμως, για λίγο. Γιατί ο λίθος του θανάτου έγινε συντρίμμια από το φως της Ζωής.
Ασύλληπτες οι στιγμές της Αναστάσεως. Αλλά θα τολμήσει ο Μελωδός: «Και άφνω ησυχία και δειλία κατεκράτησε της κτίσεως απάσης˙ ο Δεσπότης γαρ της φύσεως των μνημάτων εξήρχετο». Η ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου έχει συντελεσθεί. Οι στρατιώτες δεν μπορούν να συνέλθουν από το φόβο, οι μυροφόρες από το θάμβος και ο δρομαίος μαθητής -που ανάγκασε άλλοτε τον πετεινό να λαλήσει- θα εισέλθει στο μνήμα για να πεισθεί. Θα το βρει λουσμένο από το φως της Ζωής.
Ύστερα, θα οδεύσουν όλοι μαζί για τους Εμμαούς. Εκεί, θα τους τυλίξει ο Χριστός με το γλυκύτατο φως του «Ειρήνη Υμίν». Η πίκρα των μαθητών θα γίνει χαρά, η δειλία τόλμη και η αμφιβολία πίστη˙ καθώς ο Θάνατος έγινε Ζωή και το μίσος αγάπη. Την αγάπη, όπως την εδίδαξε Εκείνος στις μαγευτικές αγρογιαλιές της Γεννησαρέτ, όπως την επεκύρωσεν επάνω στο Σταυρό και όπως την εσκόρπισε σε όλη την κτίση το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως. Τώρα κατάλαβε η ανθρωπότης, γιατί η μαγεία του Κυρίου μπορούσε να δώσει την ειρήνη στις χειμαζόμενες και αγωνιώσες ψυχές.
Από το κενό μνήμα Του και την «καινήν εντολήν» ανάβλυσε μια καινούργια ζωής: Η χριστιανική ζωή, με τις νέες ηθικές της αξίες. Ο Χριστιανισμός προκάλεσε ανακατάταξη στον πίνακα των αξιών και ετοποθέτησε την αγάπη στη θέση της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη ήταν για τους αρχαίους Έλληνες η σπουδαιότερη κοινωνική αρετή. Η αγάπη για τους Χριστιανούς, «αδελφούς εν Κυρίω», θα γίνει τώρα ο γνώμονας που θα ρυθμίζει τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Και είναι η κατάταξη αυτή αρκετά αποκαλυπτική της ουσίας του χριστιανικού πνεύματος, που σαν θεία δρόσος «απέσταξε» και έλυσε τον φλογμόν της πολυθεΐας.
Έτσι, άνοιξε η θέα των Ουρανών και πληρώθηκε ο κραταιός πόθος της Λυτρώσεως. Η οποία ανέβλυσε από το ξύλο του Σταυρού. Ο Σταυρός πάλι, έγινε Ζωή και Ανάσταση˙ η σιωπηλή Κτίση τυλίχθηκε στο φως, που εισέδυσε έως τα καταχθόνια και έως τα μύχια της ανθρώπινης ψυχής.
Με τη Σταύρωση και την Ανάσταση τελετουργείται ο θρίαμβος και αποκαλύπτεται η μεγαλοσύνη και η δύναμη του πνεύματος, που οδήγησε τον Άνθρωπο σε μια σιωπηλή και ενδόμυχη προσευχή˙ τον έφερε κοντά στην αληθινή Ζωή˙ τον γέμισε με πίστη προς την αγάπη και την ελπίδα της τελειώσεως˙ τον απελευθέρωσε από την ένδεια της ατομικότητας και, τέλος, τον όπλισε με τον ισχυρό πόθο της νοσταλγίας για το Απέραντο.
