ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΙ ΤΗΝ ΝΑΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ
Είναι αξιοπρόσεχτα σε όλη τη διάρκεια του έτους τα ναυάγια στις ελληνικές ακτές αλλά πιο πολύ το καλοκαίρι, περίοδο κατά την οποία οι συνθήκες του καιρού διευκολύνουν την προσέγγισή τους και προσελκύουν μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών, ειδικά όταν αυτά βρίσκονται σε επιβλητικά σημεία ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που αυτά τα λείψανα των πλοίων κάνουν διάσημες κάποιες άγνωστες παραλίες του ελληνικού αρχιπελάγους…
Ασφαλώς και αποτελούν φαινόμενο, τα σκουριασμένα κήτη σε κάποια παραλία και εξάπτουν ποικιλοτρόπως την περιέργεια των ανθρώπων που τα πλησιάζουν. Ανάλογα δε με την προσωπικότητα και του καθενός τις προσλήψεις για τον κόσμο, τούτα αποτελούν άλλοτε εικαστικές συνθέσεις, άλλοτε σωρούς από παλιοσίδερα ή εστίες ρύπανσης αλλά για πολλούς όμως γίνονται η αφορμή για την αναζήτηση των ανθρωπίνων ιστοριών που συνδέονται με αυτά οι οποίες δυστυχώς είναι μαρτυρίες απόγνωσης και απελπισίας, ενώ, δεν είναι και σπάνιες οι περιπτώσεις που αυτά δεν χάθηκαν ζωές και περιουσίες.
Βρίθουν οι θάλασσές μας από ναυάγια καθώς από την αυγή της ναυσιπλοΐας υπήρξαν τα σταυροδρόμια όλων των εμπορικών δρόμων που ένωναν την Ανατολή με τη Δύση και το Βορά με το Νότο. Εκεί όμως που είναι περισσότερα από αλλού, είναι γύρω από την Άνδρο και κυρίως στο δύσκολο στενό ανάμεσα στο νησί και την Εύβοια, το λεγόμενο Καφηρέας ή Κάβο Ντόρο, ένα στίγμα που συνδέεται με πολλές ναυτικές τραγωδίες από τις οποίες γνωστές είναι όσες σημειώθηκαν τις πρόσφατες δεκαετίες που οι ειδικές υπηρεσίες διατηρούν αρχεία και εξετάζουν την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Οπωσδήποτε έχουν συμβεί στη περιοχή ναυάγια και σε παλιότερες εποχές αλλά λόγω της φύσης των υλικών, του ξύλου με το οποίο ήταν φτιαγμένα τα περισσότερα, δεν διακρίνουμε ίχνη τους ή αν αυτά υπάρχουν βρίσκονται σε απρόσιτα βάθη. Γι’ αυτά διαβάζουμε στα αρχαία κείμενα ενώ η εξέλιξη της υποβρύχιας αρχαιολογίας δίνει ελπίδες για τον εντοπισμό όλο και περισσότερων και τα οποία όντως αποτελούν θησαυρό πληροφοριών για την εποχή τους.
Αντιθέτως, στις ακτογραμμές της Άνδρου υπάρχουν σήμερα ορισμένα σύγχρονα ναυάγια τα οποία διακρίνονται από την ακτή και προκαλούν την επίσκεψή τους με κάποιο πλωτό μέσο ενώ κάποια άλλα απαιτούν ειδικό εξοπλισμό κατάδυσης και αρκετή πείρα προκειμένου να τα πλησιάσει κάποιος στο βυθό και να θαυμάσει τη δύναμη που έχει η θάλασσα να μεταμορφώνει τις λαμαρίνες και τα άλλα στοιχεία του ναυαγίου σε πολύχρωμους θαλάσσιους κήπους γεμάτους ζωή από τα εκπληκτικά πλάσματα του βυθού και από τα ψάρια που βρίσκουν καταφύγιο στα σκουριασμένα σίδερα.
Αυτά τα ναυάγια γύρω από την Άνδρο έχουν μελετήσει οι Κώστας Θωκταρίδης και Άρης Μπιλάλης και με όσα στοιχεία μπόρεσαν να συγκεντρώσουν και μαζί με πολλές, εντυπωσιακές φωτογραφίες μας προκαλούν να τα γνωρίσουμε κι εμείς μέσα από τις σελίδες του πολύ ωραίο βιβλίου «Ναυάγια στις ακτογραμμές της Άνδρου» που εξέδωσε ο Φιλοπρόοδος Όμιλος «Το Γαύριο» σε επιμέλεια του προέδρου του, κορυφαίου στην τέχνη της τυπογραφίας Γιάννη Μαμάη. Η εισαγωγή στην πολύτιμη αυτή δίγλωση έκδοση για την Άνδρο και για την ελληνική ναυτιλία είναι της Προϊσταμένης της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελικής Γ. Σίμωσι, η μετάφραση της Λιάνας Σακκελίου και του William Shultz ενώ φωτογραφίες διέθεσαν οι Νίκος Ρηγούτσος, Στέφανος Γεωργίου, Αρετή Κομνηνού, Νίκος Καρατζάς, Στέλιος Βαλάκης και Φ. Ποντίκης. Στην έκδοση επίσης συνέβαλε με τον τρόπο του και ο εκδότης Γιώργος Δαρδανός, ο οποίος πάντα είναι πηγή έμπνευσης, ευαισθησίας και οδηγός για κάθε μορφή ανδριώτικου πολιτισμού.
Για κάθε πλοίο οι συγγραφείς έχουν αναζητήσει πληροφορίες που ξεκινούν από τη ναυπήγησή του, διατρέχουν όλη του τη ζωή και καταλήγουν στο ναυάγιο ενώ για ορισμένα προσθέτουν αφηγήσεις μελών των πληρωμάτων τους μιας και πολλά απ’ αυτά ανήκαν σε Ανδριώτες εφοπλιστές. Όπως για παράδειγμα το πολύνεκρο ναυάγιο του «Χρυσή Αυγή στις 23 Φεβρουαρίου 1983 που χάθηκαν 28 άτομα και βύθισε των Άνδρο στο πένθος. Την έκδοση συμπληρώνουν πολλές φωτογραφίες από τα ναυάγια, τόσο των τμημάτων τους που διακρίνονται από την ξηρά αλλά και από το βυθό όπου όντως αποτελούν πρόκληση για τους δύτες που τους αρέσουν τα ναυάγια. Στην έκδοση αναφέρονται έντεκα ναυάγια, τα εξής: «Charkieh» (1900), «Νεάπολις» (1904), «Αντώνιος» και «Γεώργιος» (1905), «Ailswald» (1913), «Ανίτα» (1944), «Έλλη» (1944), «Focomar» (1974), «Χρυσή Αυγή» (1983), «Elina» ή «Semiramis» (1996) και «Μαστροπέτρος» (1999).
Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο στο Φιλοπρόοδο Όμιλο «Το Γαύριο», Χαλκοκονδύλη 9, Αθήνα. Τηλ. 6944841994, 6944320562, www.gavrio.gr και info@gavrio.gr.
