Η Ευρώπη παραμένει ζαλισμένη από το χτύπημα της πανδημίας. Η απρόσμενη αυτή εξέλιξη άλλαξε τα δεδομένα στην καθημερινότητα εκατομμυρίων πολιτών, ανέδειξε νέες προτεραιότητες, αλλά δυστυχώς οδήγησε στην απώλεια χιλιάδων πολιτών.
Η πανδημία «φώτισε» την ανάγκη η Ευρώπη να δημιουργήσει ένα ολιστικό σχέδιο έκτακτων κρίσεων που θα ξεπερνά τους περιορισμούς της οικονομικής γραφειοκρατίας των Βρυξελλών και τις αυτοσυντηριτικές διαθέσεις ορισμένων κρατών που λειτουργούν εκτός του πνεύματος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Σε γενικές γραμμές η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε άμεσα στην πανδημία και πήρε σοβαρές αποφάσεις για τη στήριξη των κρατών μελών. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι εφαρμόζεται η ρήτρα γενικής διαφυγής από τους περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με αποτέλεσμα να μην ισχύουν οι δημοσιονομικοί στόχοι που είχαν τεθεί για το 2020. Δόθηκε επίσης ευελιξία στη χρήση των πόρων του ΕΣΠΑ και στις κρατικές ενισχύσεις, που επιτρέπει σε κάθε χώρα να αξιοποιήσει ταχύτερα και χωρίς εθνική συμμετοχή κοινοτικούς πόρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα συμμετέχει, μετά από χρόνια αποκλεισμών, στο νέο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που ανέρχεται σε περίπου 12 δισεκατομμύρια ευρώ για τη χώρα μας. Τα ελληνικά ομόλογα γίνονται δεκτά ως ενέχυρα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (waiver), με αποτέλεσμα να είναι διαθέσιμη φθηνή χρηματοδότηση ύψους 10 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις τράπεζες στην πραγματική οικονομία. Επιπρόσθετα, το Eurogroup της 9ης Απριλίου 2020 ενέκρινε μέτρα στήριξης της ευρωπαϊκής οικονομίας ύψους 540 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ωστόσο, η σημερινή κρίση ανέδειξε και τις εσωτερικές παθογένειες που δείχνουν ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έχει πολύ δρόμο ακόμη... Χαρακτηριστικός είναι ο θόρυβος που προκάλεσε η κίνηση των εννέα Ευρωπαίων ηγετών, ανάμεσα στους οποίους και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, να προτείνουν την έκδοση ενός ευρωομολόγου προκειμένου να αντιμετωπιστούν συνολικά οι παρενέργειες της πανδημίας. Η ευρωπαϊκή οικογένεια χωρίστηκε σε στρατόπεδα, με τη Γερμανία και την Ολλανδία να αντιδρούν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο και την Ιταλία και την Ισπανία να σηκώνουν ψηλά τον πήχυ και να ζητούν το μέγιστο με δεδομένο ότι επλήγησαν περισσότερο. Η Ευρώπη έδειξε ανέτοιμη να συμφωνήσει σε έναν κοινό παρονομαστή ώστε να οδηγηθεί με ασφάλεια στην επόμενη μέρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται αυξημένη ανθεκτική προσαρμοστικότητα για να αντιμετωπίσει αυτή και τις επόμενες προκλήσεις με επάρκεια προστατεύοντας τα πραγματικά συμφέροντα των πολιτών της. Στις 24 Απριλίου του 1998 είχε γράψει η βρετανική Observer με αφορμή το θάνατο του Κωνσταντίνου Καραμανλή ότι «έφυγε ο σιωπηλός αρχιτέκτονας της Ελλάδας». Ήταν πράγματι από τα πρόσωπα που οδήγησε τη χώρα στο απάνεμο λιμάνι της τότε ΕΟΚ πιστεύοντας βαθύτατα στην ευρωπαϊκή ιδέα και στην ανάγκη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τέτοιους σιωπηλούς αρχιτέκτονες χρειάζεται σήμερα η Ένωση που θα τολμήσουν με κάνουν τα επόμενα βήματα με αποφασιστικότητα. Η αλληλεγγύη και η κοινωνική συνοχή συνιστούν βασικά συστατικά μιας πετυχημένης πορείας σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Οι κοινές δράσεις και οι κοινοί στόχοι δημιουργούν σχέσεις όχι μόνο εξάρτησης αλλά και σεβασμού ανάμεσα στα κράτη μέλη. Η σημερινή κρίση μπορεί να αποτελέσει ένα καλό ξεκίνημα ώστε να υπερασπιστούμε όλα τα θετικά και να διορθώσουμε τις παθογένειες. Κι αυτό θα οδηγήσει σε μια πιο δυνατή και καλύτερη Ευρώπη, σε ένα κοινό μέλλον με αυτά που μας ενώνουν.
* Spyros Kapralos - MA Quality Journalism and New Technologies European Communication Institute
