Οι χθεσινές εξελίξεις στην Bundestag, όπου οι Γερμανοί βουλευτές αποφάσισαν την αλλαγή του Συντάγματος, την απαλλαγή από το φρένο χρέους με στόχο την αμυντική θωράκιση της χώρας, είναι αναμφίβολα ιστορικές.
Μπροστά στην αβεβαιότητα του σήμερα και τον κίνδυνο του αύριο, ο νικητής των πρόσφατων εκλογών Μερζ, σε συνεννόηση και με άλλες πολιτικές δυνάμεις, ανακοίνωσε ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα μαμούθ, πεντακοσίων δισεκατομμυρίων ευρώ, που αλλάζει άρδην τα δεδομένα όσον αφορά στις αμυντικές δυνατότητες της Γερμανίας.
Την ίδια ώρα ενεργοποιείται δυναμικά ο γαλλογερμανικός άξονας, με τον Εμμανουέλ Μακρόν να πρωταγωνιστεί στην κοινή προσπάθεια για την προστασία της Ενωμένης Ευρώπης. Κάποιοι σχολιάζουν τις κινήσεις αυτές ως υπερβολικές.
Ωστόσο, το ενεργοποιημένο εδώ και χρόνια αναθεωρητικό αφήγημα της Μόσχας και οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι του καθεστώτος Πούτιν που επηρεάζουν όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά και γειτονικές χώρες, όπως οι βαλτικές, η Μολδαβία, αλλά και η Ρουμανία, δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού.
Αντίθετα, η Ε.Ε, τα κράτη-μέλη της με τη συνεισφορά και της Βρετανίας, επιχειρούν πλέον να δημιουργήσουν το δικό τους αμυντικό θόλο πάνω από την ευρωπαϊκή επικράτεια.
Με αυτό τον τρόπο στέλνουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς την ανατολή, αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ότι η Ε.Ε δεν θα μείνει στατική, να παρακολουθεί τις εξελίξεις που επηρεάζουν σημαντικά και τη δική της υπόσταση.
Σε γενικές γραμμές, τα κράτη-μέλη, με ελάχιστες εξαιρέσεις, συμφωνούν προς μια κατεύθυνση ενίσχυσης της στρατηγικής αυτονομίας με έμφαση στην ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή κρύβει και παγίδες.
Η ευθεία ανάμιξη της Τουρκίας στο επίμαχο θέμα και η εμπλοκή της στον πρώτο κύκλο ως βασικός παράγοντας του κεντρικού μηχανισμού της ευρωπαϊκής άμυνας ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους και εγείρει συγκεκριμένα ερωτήματα:
Για παράδειγμα, πως μπορεί η Ευρώπη να εμπιστευτεί μια χώρα, η οποία εμφανίζεται ως ένας από τους βασικούς αναθεωρητές στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου; που μιλάει απευθείας με τη Ρωσία και ποτέ δεν της επέβαλε κυρώσεις;
Που κατέχει εδώ και πενήντα ένα χρόνια παράνομα ένα σημαντικό ποσοστό κράτους-μέλους της Ε.Ε (Κύπρος); Που έχει ενεργό casus belli και απειλεί ευθέως μια χώρα-μέλος της Ε.Ε, την Ελλάδα; Που δεν είναι μέλος της Ε.Ε και δεν μοιράζεται κοινές αρχές και αξίες; Που στο παρελθόν έχει αθετήσει συμφωνίες, λ.χ στο μεταναστευτικό;
Αυτό δεν σημαίνει πως η Τουρκία πρέπει να αγνοηθεί εντελώς, αλλά να αντιμετωπιστεί ως ένας εξωτερικός stakeholder και όχι ως ένας βασικός πυλώνας της στρατηγικής της ευρωπαϊκής άμυνας.
Εξάλλου, η Τουρκία μετά από την σύλληψη Ιμάμογλου ενδέχεται να πέσει σε μια παρατεταμένη περίοδο αστάθειας στο εσωτερικό της με όσο αυτό επηρεάζει και τις δράσεις της, εκτός συνόρων.
Όλα τα παραπάνω σημεία πρέπει να ληφθούν υπόψη στα υψηλά κλιμάκια των Βρυξελλών, πριν προχωρήσουν σε αποφάσεις, για τις οποίες μπορεί εκ των υστέρων να μετανιώσουν.
Η δε Ελλάδα οφείλει να τα αναδείξει, έστω και στο παρασκήνιο, στον υπέρτατο βαθμό. Στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Να συνδράμει με τις δικές της δυνάμεις σε επίπεδο αμυντικής βιομηχανίας, θέτοντας στους Ευρωπαίους τις ιδιαιτερότητες της δικής μας περιοχής, με ένα γείτονα που εύστοχα έχει χαρακτηριστεί επανειλημμένως ως «ταραξίας».
Είναι θετικό πως η Ενωμένη Ευρώπη επιδιώκει να μιλήσει πλέον με μια κοινή φωνή απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις που είναι μπροστά. Αρκεί να μην εγκλωβιστεί σε λανθασμένες επιλογές και σε κινήσεις που αναβλύζουν έναν υπέρμετρο φανατισμό, όπως συμβαίνει με την περίπτωση της κας. Κάλας.
Η Ρωσία πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια υπερδύναμη που είναι μεν αναθεωρητική, αλλά έχει ισχυρούς δεσμούς με την Ευρώπη εδώ και αιώνες. Η Ουκρανία χρειάζεται τη στήριξη της Ε.Ε για να επιβιώσει.
Το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί μετά το 2014 είναι πολυμετρικό και σύνθετο. Επιβάλλει σχέδιο, υπευθυνότητα, ψυχραιμία και αποτελεσματικότητα. Με αξιοποίηση των πολλών δυνατοτήτων, αλλά και αποφυγή των μεγάλων παγίδων....
