Με τον νέο φωτισμό της λάμπει από το βράδυ της Τετάρτης, 30η Σεπτεμβρίου η Ακρόπολη.

Το έργο της αναβάθμισης του φωτισμού στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης αποδόθηκε παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη και του Προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνη Σ. Παπαδημητρίου. Πρόκειται για το πρώτο από μια σειρά έργων που πραγματοποιούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με στόχο τη συνολική αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών της Ακρόπολης με δωρεά και υλοποίηση από το Ίδρυμα Ωνάση.

"Το φως του 21ου αιώνα αγκαλιάζει πλέον την Ακρόπολη. Τα εγκαίνια του νέου φωτισμού της Ακρόπολης είναι γιορτή πέρα και πάνω από σύνορα και γλώσσες. Γιατί οι αξίες που γεννήθηκαν εδώ, αποτελούν πανανθρώπινο κτήμα" τόνισε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την ομιλία του στα αποκαλυπτήρια του έργου αναβάθμισης του φωτισμού στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. "Ξαναφωτίζοντας το οχυρό της Ακρόπολης, στέλνουμε κι ένα σήμα διαχρονικής άμυνας σε ό,τι θέτει σε κίνδυνο την πορεία μας προς την πρόοδο", πρόσθεσε, υπενθυμίζοντας πως "πριν από τρία χρόνια, στο ίδιο περίπου σημείο, στην Πνύκα, ο πρόεδρος Μακρόν μίλησε, πρώτη φορά, για μια «νέα ευρωπαϊκή κυριαρχία». Και όσα μεσολάβησαν από τότε, επιβεβαίωσαν την αναγκαιότητα της". "Γιατί προβλήματα όπως η επίθεση του κορονοϊού, το Μεταναστευτικό και η ασφάλεια στην Μεσόγειο δεν μπορούν να απαντηθούν μεμονωμένα. Παρά μόνο με τη συνεργασία όλων των χωρών και όλων των λαών της ηπείρου μας, που είναι, πλέον, η κοινή μας πατρίδα. Είναι στο χέρι μας, συνεπώς, να κερδίσουμε τα κρίσιμα στοιχήματα των καιρών μας, αν τα αντιμετωπίσουμε ενωμένοι. Για να συμβεί αυτό, οφείλουμε να ξαναφωτίσουμε με την λάμψη της εμπειρίας τις γενέθλιες αρχές της Δημοκρατίας. Και, ταυτόχρονα, να μην αφήσουμε καμία σκιά να θαμπώσει τις αξίες της σύγχρονης Ευρώπης. Αλλά να τις αγκαλιάσουμε με ακόμα περισσότερο φως. Από αυτό το φως, που αιώνια θα εκπέμπει μέρα και νύχτα τώρα, η Ακρόπολη", συμπλήρωσε ο Πρωθυπουργός. "Η Δημοκρατία και οι αρχές της κλασσικής Αθήνας, λοιπόν, χρειάζονται περισσότερο φως στις μέρες μας, καθώς κάποιοι αμφισβητούν το πολίτευμα του μέτρου και την ικανότητά του να φέρνει ισότητα, αλλά και δίκαιη συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία. Απαιτούν, όμως, και διαφορετικό φωτισμό: Ανάδειξη δηλαδή εκείνων των πλευρών, που θα οδηγήσουν στον αναστοχασμό των δημοκρατικών κανόνων, στη σκιά των νέων προκλήσεων με τις οποίες αναμετρώνται", επεσήμανε ο κ. Μητσοτάκης.

"Εν μέσω της πανδημίας είναι πολύ σημαντικό η Αθήνα να μπορεί να προσφέρει στους Έλληνες, στους επισκέπτες της, στον κόσμο ολόκληρο, μια νέα, αναβαθμισμένη εικόνα του Ιερού Βράχου. Είμαι ευτυχής -που και στην περίπτωση αυτή- η σύμπραξη του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα προσφέρει στην πατρίδα μας, σε σύντομο χρόνο, πρότυπα και καινοτόμα έργα, που συμβάλλουν στην αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της χώρας μας"  τόνισε από την πλευρά της, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, κατά τον χαιρετισμό της. "Είναι η πρώτη φορά που ο φωτισμός στην Ακρόπολη διακρίνει τα μνημεία του Ιερού Βράχου μεταξύ τους αλλά και από τα τείχη. Φωτίζονται εκ νέου 9 σημεία: Ο Βράχος, τα Τείχη, ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, ο Ναός της Αθηνάς Νίκης, το Ερέχθειο, το Θέατρο του Διονύσου, η Στοά του Ευμένους, το Διονυσιακό Ιερό. Το μνημείο του Θρασύλλου, οι Χορηγικοί Κίονες, το Ασκληπιείο και τα σπήλαια του Απόλλωνος και της Αγλαύρου -της Κλεψύδρας- καθώς και το Ιερό της Αφροδίτης φωτίζονται για πρώτη φορά" ανέφερε μεταξύ άλλων και πρόσθεσε "ο φωτισμός τώρα αναδεικνύει το σύνολο του Ιερού Βράχου, τα Τείχη, τον όγκο, τη γεωμετρία κάθε μνημείου, από κάθε πιθανό σημείο θέασης. Τα μάρμαρα, πιο λευκά από ποτέ, αντανακλούν το φυσικό υλικό, εξάρουν κάθε πτυχή, κάθε γεωμετρικό σχήμα, τονίζουν το ανάγλυφο της διακόσμησης κάθε μνημείου. Αναδεικνύεται ο όγκος και η γεωμετρία κάθε μέρους του συνόλου, από οποιοδήποτε σημείο θέασης και απόστασης. Αλλά το έργο του φωτισμού δεν περιορίστηκε στο αισθητικό μέρος. Συμπεριέλαβε την αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών με τον εκσυγχρονισμό της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης, την βελτίωση των οδεύσεων των καλωδιώσεων στα μνημεία, και του συστήματος αυτοματισμού και ελέγχου των φωτιστικών σωμάτων. Τα νέα φωτιστικά σώματα είναι φιλικά προς το περιβάλλον προσφέροντας σημαντική οικονομία στην ενέργεια. Εξασφαλίζεται η ποιότητα και η διάρκεια στον χρόνο".

 

Σύμφωνα με το Υπουργείο, για πρώτη φορά ο φωτισμός διακρίνει τα μνημεία του Ιερού Βράχου από τα τείχη, αλλά και μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, φωτίζονται εκ νέου 9 σημεία: Ο Βράχος, τα Τείχη, ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, ο Ναός της Αθηνάς Νίκης, το Ερέχθειο, το Θέατρο του Διονύσου, η Στοά του Ευμένους, το Διονυσιακό Ιερό. Η μελέτη του φωτισμού περιλαμβάνει πέντε ακόμα μνημεία, τα οποία φωτίζονται για πρώτη φορά: Το μνημείο του Θρασύλλου, τους Χορηγικούς Κίονες, το Ασκληπιείο και τα σπήλαια του Απόλλωνος και της Αγλαύρου / Κλεψύδρα, καθώς και το Ιερό της Αφροδίτης.

Η μελέτη για τον φωτισμό της Ακρόπολης δεν περιορίστηκε στο αισθητικό μέρος, αλλά συμπεριλαμβάνει τη σημαντική αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών με τον εκσυγχρονισμό της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και του συστήματος αυτοματισμού και ελέγχου των φωτιστικών σωμάτων. Αναδεικνύει το σύνολο του Ιερού Βράχου, τα Τείχη, τον όγκο και τη γεωμετρία κάθε μνημείου, από κάθε πιθανό σημείο θέασης. Τα μάρμαρα, πιο λευκά από ποτέ, αντανακλούν κάθε πτυχή, κάθε γεωμετρικό σχήμα, κάθε φυσικό υλικό, τονίζοντας το ανάγλυφο της διακόσμησης κάθε μνημείου.

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, «Κύριο μέλημα από την ανάληψη των καθηκόντων μας στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ήταν η αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών στην Ακρόπολη των Αθηνών. Η εικόνα της Ακρόπολης, του κορυφαίου μνημείου μας, αντικατοπτρίζει και εκπέμπει την εικόνα της χώρας. Αγαθή τύχη θέλησε τον στόχο μας αυτό να υιοθετήσει το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο προσφέρθηκε ευγενώς να αναλάβει τη σημαντική χορηγία μιας σειράς έργων. Τα σημαντικότερα είναι ο φωτισμός του Ιερού Βράχου και των μνημείων της Ακρόπολης, καθώς και η κατασκευή και εγκατάσταση του ανελκυστήρα πλαγιάς, ενός πρωτοποριακού και εξαιρετικά σύνθετου έργου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα στον αρχαιολογικό χώρο με απόλυτη ασφάλεια, όχι μόνον για ΑμεΑ, αλλά για όλους όσους έχουν δυσκολίες στην προσέγγιση της Ακρόπολης και των μνημείων της. Εν μέσω της πανδημίας είναι πολύ σημαντικό η Αθήνα να μπορεί να προσφέρει στους κατοίκους και τους επισκέπτες της, αλλά και απανταχού στον πλανήτη, μια νέα, αναβαθμισμένη εικόνα του Ιερού Βράχου. Με τον νέο φωτισμό επιτυγχάνεται η ανάδειξη του Βράχου, των Τειχών, του Παρθενώνα και των άλλων μνημείων, αλλά και του περιβάλλοντος χώρου τους. Τονίζεται η τρίτη διάσταση μέσω της διαφοροποίησης των εντάσεων και της απόχρωσης, ενώ τα νέα φωτιστικά σώματα είναι φιλικά προς το περιβάλλον προσφέροντας σημαντική οικονομία στην ενέργεια. Είμαι ευτυχής που η σύμπραξη του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα μπορεί να προσφέρει στην πατρίδα μας σε σύντομο χρόνο πρότυπα και καινοτόμα έργα, που συμβάλλουν στην αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας».

Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, επισημαίνει ότι «Για εμάς στο Ίδρυμα Ωνάση ήταν εκπλήρωση οφειλής να ανταποκριθούμε στην πρόσκληση της Πολιτείας να συνδράμουμε στον ανασχεδιασμό του φωτισμού της Ακρόπολης των Αθηνών, φωτίζοντας την άυλη πεμπτουσία της ιστορίας. Η αλήθεια της Δημοκρατίας και η αξία των ανθρώπινων δικαιωμάτων έπρεπε να φωτιστούν συμβολικά. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, χρειάζεται να ξαναδούμε ως πολίτες του κόσμου τον Παρθενώνα, πιο φωτεινό, πιο ευδιάκριτο και πιο παρηγορητικό από ποτέ. Στη σκοτεινή συγκυρία που αντιμετωπίζουμε, στην πανδημική κρίση που απειλεί να μας εγκλωβίσει, το φως μοιάζει να είναι ο ισχυρότερος συμβολισμός».

Η νέα μελέτη του φωτισμού διαβαθμίζει τις εντάσεις και τις αποχρώσεις του λευκού, μεταξύ των εξωτερικών και εσωτερικών μερών των μνημείων ώστε να αναδεικνύονται τα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία και να γίνονται αντιληπτά, το ανάγλυφο, το βάθος και η πλαστικότητά τους. Στο πλαίσιο της τεχνικής αναβάθμισης, μειώνεται το φαινόμενο της φωτορύπανσης. Ολοκληρώθηκε η αντικατάσταση των ηλεκτρικών πινάκων, των υφιστάμενων λαμπτήρων (τύπου HID) με 609 (40% λιγότερους σε σχέση με πριν) φωτιστικούς προβολείς νέας τεχνολογίας και υψηλής χρωματικής απόδοσης, τύπου LED, με στόχο την απρόσκοπτη λειτουργία των εγκαταστάσεων για περισσότερα από 20 χρόνια. Τα νέα φωτιστικά σώματα έχουν ελάχιστο κόστος συντήρησης. Εξοικονομούν περισσότερο από 65% στην κατανάλωση ενέργειας, ενώ είναι αυτόνομα ρυθμιζόμενα σε όλα τα επίπεδα προσφέροντας σημαντική ευελιξία στην δημιουργία διαφορετικών σεναρίων φωτισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι βελτιώθηκαν οι οδεύσεις των καλωδιώσεων στα μνημεία και κατ’ επέκταση της αισθητικής του χώρου.

Σε συνέχεια πρόσκλησης ενδιαφέροντος που απηύθυνε το Ίδρυμα Ωνάση για τη μελέτη του έργου, επιλέχθηκε η διεθνούς κύρους, βραβευμένη με ΕΜΜΥ, σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ. Όπως αναφέρει η ίδια: «Τον Ιανουάριο του 2020 το Ίδρυμα Ωνάση μας επέλεξε ανάμεσα από άλλα έγκριτα γραφεία φωτισμού και μας ανέθεσε τον φωτισμό της Ακρόπολης και των μνημείων. Στήριξε την ιδέα μας και μας εμπιστεύτηκε απόλυτα. Το ΥΠΠΟΑ και το ΚΑΣ επικρότησαν την πρόταση του νέου φωτισμού που τους παρουσιάσαμε μετά από εντατική εργασία, δειγματισμούς και μελέτη 2 μηνών. Μετά και την ομόφωνη έγκριση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, μπήκαμε στη φάση της υλοποίησης, μαζί με την πανδημία να εμποδίζει την ταχύτητα της υλοποίησης. Ωστόσο οι συνεργάτες μου κι εγώ δεν σταματήσαμε ούτε μια μέρα. Τα πρωινά γίνονταν οι μελέτες, το βράδυ δειγματισμοί. Σχεδιασμός σε δισδιάστατα και τρισδιάστατα μοντέλα, φωτομετρίες, υπολογισμοί και ξανά δειγματισμοί για να πετύχουμε αυτόν τον φωτισμό που θα έκανε τον Παρθενώνα και τα άλλα μνημεία στον ιερό βράχο να λάμπουν όπως τους αξίζει στο κέντρο της πόλης μας. Να εκπέμπουν το φως του πολιτισμού της χώρας μας ολόγυρα και παντού. Ολοκληρώνοντας αυτό το έργο νιώθω ότι ξαναβαπτίστηκα. Ήταν το πραγματικό μου βάπτισμα στον πολιτισμό της χώρας μας».

Ακολουθεί η ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στα αποκαλυπτήρια του έργου αναβάθμισης του φωτισμού στον ιερό βράχο της Ακρόπολης:

"Εξοχότατη Πρόεδρε της Δημοκρατίας, κύριε Πρόεδρε της Βουλής

Κυρίες και κύριοι,

Πριν από περίπου δυόμισι χιλιετίες, περίπου σε αυτόν τον ίδιο χώρο, 40 νέοι της Αθήνας μετέφεραν το «ιερόν πυρ» από την Ακαδημία και από τον βωμό του Προμηθέα, στην Ακρόπολη. Καθένας έτρεχε 80 μέτρα για να παραδώσει τον δαυλό στον επόμενο.
Και, έτσι, απλωνόταν μία λαμπαδηδρομία δυόμισι χιλιομέτρων, που στεφάνωνε πανηγυρικά τα Παναθήναια, την κορυφαία γιορτή της πόλης.

Εικοσιπέντε αιώνες μετά, το δώρο του μυθικού ήρωα προς τον άνθρωπο προσέλαβε αμέτρητες μορφές. Πυροδότησε τις επιστήμες και τις ανακαλύψεις, βελτιώνοντας τη ζωή μας.

Και σήμερα, επιστρέφει σε εκείνην την πρώτη διαδρομή: Η αρχαία φλόγα μετατρέπεται σε μία σύγχρονη φωτεινή πορεία.

Αναζητώντας, όμως, και πάλι τον παντοτινό της προορισμό: τον Ιερό Βράχο. Το φως του 21ου αιώνα, λοιπόν, αγκαλιάζει πλέον την Ακρόπολη.

Πράγματι, αυτά τα εγκαίνια του νέου φωτισμού της Ακρόπολης είναι γιορτή πέρα και πάνω από σύνορα και από γλώσσες. Γιατί οι αξίες που γεννήθηκαν σε αυτόν εδώ τον τόπο, αποτελούν πανανθρώπινο κτήμα.

Αλλά με δυναμική, προορισμένη να δοκιμάζεται μέσα στους αιώνες. Γιατί θεμελιώθηκαν στην Πνύκα. Στην πρώτη Βουλή της Ιστορίας.

Οικοδομήθηκαν, μετά, στην ήπειρό μας για να απλωθούν σε ολόκληρη τη γη. Και έγιναν, έκτοτε, η μόνη σωστή και δοκιμασμένη απάντηση για την οργάνωση της κοινωνίας.

Μία απάντηση, ωστόσο, που διαρκώς θα αναρωτιέται για το πώς θα γίνεται πιο αποτελεσματική. Ιδίως στην εποχή μας, όπου αντιμετωπίζουμε τόσα περίπλοκα προβλήματα.

Η Δημοκρατία και οι αρχές της κλασικής Αθήνας, λοιπόν, χρειάζονται περισσότερο φως στις μέρες μας, καθώς κάποιοι αμφισβητούν το πολίτευμα του μέτρου και την ικανότητά του να φέρει ισότητα αλλά και δίκαιη συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία.

Απαιτούν, όμως, και διαφορετικό φωτισμό: Ανάδειξη δηλαδή εκείνων των πλευρών, που θα οδηγήσουν στον αναστοχασμό των δημοκρατικών κανόνων, στη σκιά των νέων προκλήσεων με τις οποίες αναμετρώνται.

Ακριβώς, όπως συμβαίνει, τώρα, και με το νέο τρόπο γνωριμίας μας με την Ακρόπολη.
Όπως είπε και η Υπουργός Πολιτισμού ο προηγούμενος φωτισμός του Ιερού Βράχου μετρούσε, ήδη, 15 χρόνια. Ο χρόνος τον έφθειρε. Η τεχνολογία τον ξεπερνούσε. Ενώ τα νέα βλέμματα στην Ιστορία απαιτούσαν και νέους αισθητικούς δρόμους προκειμένου να τον συναντήσουν και πάλι.

Η αλλαγή, συνεπώς, που δρομολογείται σήμερα δεν ήταν μία απλή τεχνική απόφαση. Ήταν μία συνειδητή πολιτική επιλογή.

Nα επανενταχθεί δυναμικά στη σύγχρονη καθημερινότητα, το σύμβολο της κλασικής Ελλάδας. Και μαζί του, να ξαναγίνουν πρωταγωνιστές οι ακατάλυτες αξίες της.

Ο πρακτικός στόχος ήταν διττός: Από την μία πλευρά, να αναδειχθεί ο χώρος με τον όγκο και τη γεωμετρία του.

Ώστε, μαζί με τα κομψοτεχνήματα, να φανεί και η ποικιλία των γεωλογικών στρωμάτων. Αλλά και η διαδοχή των πολλών ιστορικών φάσεων ενός ενιαίου και διαρκούς πολιτιστικού αλλά και φυσικού τοπόσημου.

Και, από την άλλη πλευρά, να εκσυγχρονιστούν οι εγκαταστάσεις, αποκτώντας μεγαλύτερη αντοχή και μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα. Ώστε ο Ιερός Βράχος να εξακολουθεί να είναι ένα θαύμα του παρελθόντος. Με προορισμό, όμως, να εμπνέει και νέα θαύματα στο μέλλον.

Με την επανατοποθέτηση των προβολέων, για πρώτη φορά θα είναι ορατά και τις νυχτερινές ώρες τα μνημεία της Νότιας Κλιτύος.

Και το φως θα διαχέεται, πλέον, όπως βλέπετε, σε τρεις ζώνες: Στον Βράχο, στο χαμηλότερο επίπεδο. Στα Τείχη, στο μέσον. Και, τέλος, στα ίδια τα Μνημεία, στο υψηλότερο σημείο.

Με διαφοροποιημένη την ένταση, όλα τα μέρη θα προβάλλονται ως αυτοτελή αλλά και, ταυτόχρονα, ως αναπόσπαστα τμήματα ενός ενιαίου συνόλου.

Ενώ οι χρωματικές διαβαθμίσεις θα τονίζουν, στο εξής, το βάθος, το ανάγλυφο, αλλά και την πλαστικότητα του κάθε έργου.

Σε τρεις διαστάσεις, άλλωστε, βιώνεται κι ο ίδιος ο χρόνος πάνω στα μάρμαρα: Το παρελθόν στην έμπνευση. Το παρόν στον αναστοχασμό. Και το μέλλον στην προοπτική.

Γιατί και η ίδια η Ακρόπολη αποτελεί, ταυτόχρονα, ένα ορυχείο μνήμης, έναν πυροδότη δημιουργίας, αλλά και μια αιώνια πυξίδα.

Τα φωτιστικά σώματα είναι πλέον λιγότερα. Είναι, όπως με διαβεβαιώνουν, σχεδόν αόρατα την ημέρα. Με νέου τύπου λαμπτήρες, με μειωμένη κατανάλωση ενέργειας κατά 60%.

Κυρίως, όμως, όπως είπε και ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, σε ένα περιβάλλον πια απόλυτης προσβασιμότητας: Το σημερινό αναβατόριο αντικαθιστά ένας ευρύχωρος ανελκυστήρας.

Και ξυλόστρωτες διαδρομές θα οδηγούν, πλέον, σε κάθε σημείο της Ακρόπολης τους επισκέπτες, τους συμπολίτες μας με μειωμένη κινητικότητα. Είναι ένα έργο το οποίο θα παραδοθεί σε χρήση απ’ την Πολιτεία στις 3 Δεκεμβρίου, τιμώντας έτσι την Παγκόσμια Ημέρα για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες.

Αξίζουν συγχαρητήρια για όλα αυτά στο Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο κινήθηκε, κυρία Υπουργέ, και αυτό και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο με εντυπωσιακή ταχύτητα.

Θερμές ευχαριστίες, όμως, και στο Ίδρυμα Ωνάση για τη χορηγία του. Που συμπληρώνει, μάλιστα, και τη σημαντική του συμβολή στην αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την πρώτη μας συνάντηση, στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου συζητήσαμε αυτήν την καταπληκτική ιδέα και παρά τις δυσκολίες της πανδημίας τηρήσαμε τα χρονοδιαγράμματά μας ώστε να είμαστε σήμερα εδώ, να υποδεχθούμε το νέο φωτισμό της Ακρόπολης.

Ξεχωριστά συγχαρητήρια, ξεχωριστοί έπαινοι στην Ελευθερία Ντεκώ και στην ομάδα της, για αυτήν την πρωτοπόρα μελέτη. Γιατί, πράγματι, είναι βαρύ το χρέος να καλούνται Έλληνες καλλιτέχνες να φωτίσουν έργο Ελλήνων προγόνων που επί αιώνες φωτίζει -και θα φωτίζει- ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Κυρίες και κύριοι,

Στο μεγάλο λοιμό της αρχαίας Αθήνας οι κάτοικοι στρέφονταν απελπισμένοι στην Παλλάδα Αθηνά για να διώξουν το κακό.

Στην πανδημία που πολιορκεί, σήμερα, τον κόσμο ολόκληρο, καταφύγιο και όπλο μας είναι οι αξίες της αλληλεγγύης και της ισότητας που δίδαξε η δημοκρατική πολιτεία. Αυτές που χάραξαν στο ναό της Αθηνάς ο Φειδίας, ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης.

Κι εκείνες που μετουσιώθηκαν στις ιατρικές συμβουλές του Ιπποκράτη, αλλά και στην πολιτική οξυδέρκεια του Περικλή. Στο συνδυασμό, δηλαδή, της επιστήμης με τη δημόσια δράση.

Ξαναφωτίζοντας, λοιπόν, σήμερα, την Ακρόπολη, θα έλεγα ότι τους δίνουμε, συμβολικά, ακόμα μεγαλύτερη δύναμη.

Ταυτόχρονα, οι προβολείς στρέφονται και στα τείχη της Ακρόπολης, που άρχισαν να οικοδομούνται μετά τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Φέτος, με τη συμπλήρωση 2.500 χρόνων απ’ εκείνη τη νίκη, η Ιστορία μοιάζει να αλληλοσυμπληρώνεται.

Γιατί, αν δεν απέκρουαν, τότε, οι Έλληνες τους εξ Ανατολών επιδρομείς, δεν θα ακολουθούσαν η κλασική φιλοσοφία και η Δημοκρατία. Ούτε η Ευρώπη με το Κράτος Δικαίου και τον δυτικό πολιτισμό. Η Ευρώπη που αργότερα ξεπέρασε και το σκοτάδι του Μεσαίωνα, προσφεύγοντας και πάλι στην κλασική Ελλάδα. Ξαναφωτίζοντας, λοιπόν, το οχυρό της Ακρόπολης, στέλνουμε κι ένα σήμα διαχρονικής άμυνας σε ό,τι θέτει σε κίνδυνο την πορεία μας προς την πρόοδο.

Πριν από τρία χρόνια, στο ίδιο περίπου σημείο, στην Πνύκα, ο Πρόεδρος Μακρόν μίλησε, πρώτη φορά, για μια «νέα ευρωπαϊκή κυριαρχία». Και όσα μεσολάβησαν από τότε, επιβεβαίωσαν ακριβώς αυτήν την αναγκαιότητά της.

Γιατί προβλήματα, όπως η επίθεση του κορονοϊού, το Μεταναστευτικό και η ασφάλεια στη Μεσόγειο, δεν μπορούν να απαντηθούν μεμονωμένα. Παρά μόνο με τη συνεργασία όλων των χωρών και όλων των λαών της ηπείρου μας, που είναι, πλέον, η κοινή μας πατρίδα.

Είναι στο χέρι μας, λοιπόν, να κερδίσουμε τα κρίσιμα στοιχήματα των καιρών μας, αν τα αντιμετωπίσουμε ενωμένοι. Για να συμβεί αυτό, οφείλουμε να ξαναφωτίσουμε με τη λάμψη της εμπειρίας τις γενέθλιες αρχές της Δημοκρατίας.

Και, ταυτόχρονα, να μην αφήσουμε καμία σκιά να θαμπώσει τις αξίες της σύγχρονης Ευρώπης. Αλλά να τις αγκαλιάσουμε με ακόμη περισσότερο φως. Από αυτό το φως, που αιώνια θα εκπέμπει, μέρα και νύχτα τώρα, η Ακρόπολη.

Σας ευχαριστώ."

Ακολουθεί η ομιλία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη:

«Η εντύπωση που μου έκανε η Αθήνα είναι ό,τι εντονότερο έχω νιώσει ποτέ μου. Η τελειότητα υπήρξε μόνο μια φορά και σε έναν τόπο. Kαι ο τόπος αυτός ήταν η Αθήνα. Δεν είχα φανταστεί ποτέ κάτι παρόμοιο. Είχα μπροστά μου το ιδεώδες αποκρυσταλλωμένο σε μάρμαρο πεντελικό. Μέχρι τότε, πίστευα πως δεν υπάρχει τελειότητα σ΄ αυτόν τον κόσμο... Όταν είδα την Ακρόπολη, μου αποκαλύφθηκε το θείο... Υπήρξε ένα κοινό αποτελούμενο εξ ολοκλήρου από γνώστες, μια Δημοκρατία που ύφανε τόσο λεπτές αποχρώσεις της τέχνης που ακόμη και οι εκλεπτυσμένοι μας, μόλις και μετά βίας διακρίνουν. Υπήρξε ένα κοινό ικανό να καταλάβει σε τι συνίσταται η ομορφιά των Προπυλαίων και η ανωτερότητα των γλυπτών του Παρθενώνα... Το εκπληκτικό πράγματι είναι πως το ωραίο εδώ, ταυτίζεται με την απόλυτη σεμνότητα, το μέτρο, το σεβασμό προς τη θεότητα», απόσπασμα από την “Προσευχή πάνω στην Ακρόπολη» του Ερνέστου Ρενάν, Αθήνα 1865.

«Για πρώτη φορά ξεπροβάλλει μπροστά μας, μέσα από τούτη τη χιλιόχρονη νύχτα το σύμβολο της Δύσης. Σε λίγο όλα αυτά θα είναι καθημερινό θέαμα, ενώ η νύχτα αυτή δεν θα ξανάρθει ποτέ... Μπροστά στο πνεύμα σου, που αποσπάστηκε από τη νύχτα της γης, χαιρέτισε λαέ της Αθήνας, την άσβεστη φωνή που υψώθηκε εδώ και από τότε στοιχειώνει τη μνήμη των ανθρώπων: Όλα τα πράγματα είναι προορισμένα να παρακμάσουν, μακάρι όμως να μπορούσατε να πείτε για μας, μελλοντικοί αιώνες, ότι φτιάξαμε την πιο ξακουστή και την πιο ευτυχισμένη πόλη του κόσμου... Αυτή η έκκληση του Περικλή θα ήταν ακατανόητη στη μεθυσμένη από αιωνιότητα Ανατολή που απειλούσε την Ελλάδα... Ο πρώτος παγκόσμιος πολιτισμός άρχισε. Μέσω αυτού του πολιτισμού και προς δόξαν του φωταγωγείται η Ακρόπολη, η οποία καλείται να απαντήσει σε ερωτήματα που κανείς άλλος πολιτισμός δεν έθεσε... Η Ακρόπολη όμως είναι ο μοναδικός τόπος του κόσμου που κατοικείται ταυτόχρονα από το πνεύμα και από το θάρρος. Απέναντι στην αρχαία Ανατολή ξέρουμε σήμερα ότι η Ελλάδα δημιούργησε έναν τύπο ανθρώπου που δεν είχε υπάρξει ποτέ ως τότε... Για τον κόσμο η Ελλάδα είναι πάντα η σκεπτόμενη Αθηνά που ακουμπάει στο δόρυ της. Και ποτέ πριν από αυτήν η τέχνη δεν είχε συνενώσει το δόρυ με τη σκέψη. Δεν θα πάψουμε ποτέ να το διακηρύσσουμε: Ό,τι σημαίνει για μας η συγκεχυμένη λέξη παιδεία –το σύνολο των έργων της τέχνης και του πνεύματος- η Ελλάδα το μετέτρεψε, προς δόξαν της, σε μείζον θέμα διαπαιδαγώγησης του ανθρώπου».

Αυτό είναι ένα απόσπασμα από την ιστορική ομιλία του Αντρέ Μαλρώ, ο οποίος ως υπουργός Πολιτισμού του Ντε Γκωλ, με αφορμή την πρώτη φωταγώγηση της Ακρόπολης, εκφώνησε αυτόν τον εμβληματικό λόγο, στις 28 Μαϊου 1959, στην ίδιο αυτό χώρο, που είμαστε σήμερα εμείς, στην Πνύκα.

Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, το 2004, στάθηκε η αφορμή για να αντιμετωπιστεί για δεύτερη φορά το θέμα του φωτισμού του Ιερού Βράχου και των μνημείων του. Είχαν μεσολαβήσει 45 χρόνια από την εγκατάσταση του πρώτου φωτισμού. Ο Μιχάλης Κακογιάννης, ήταν αυτός που έθεσε, πιεστικά, στο Υπουργείο Πολιτισμού την ανάγκη αντικατάστασης του φωτισμού της Ακρόπολης που ήταν το χρέος της Πολιτείας.

Θεωρώ τον εαυτό μου εξαιρετικά τυχερό που -ως Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού- κατέστην κοινωνός των προβληματισμών και του οράματος του Μιχάλη Κακογιάννη. Ο ίδιος, ίδρυσε το Σωματείο «Οι Φίλοι της Αθήνας» που ανέλαβε την εκπόνηση των αναγκαίων μελετών για το φωτισμό των μνημείων της Ακρόπολης. Τις ανέθεσε στον Pierre Bideau, γνωστό από τον φαντασμαγορικό φωτισμό του πύργου του Άιφελ. Και στην περίπτωση αυτή, πέρα από την δωρεά των μελετών στο Δημόσιο –πράξη διόλου αμελητέα στο οικονομικό της μέγεθος- συντμήθηκε ο χρόνος προκειμένου να εξασφαλιστεί εγκαίρως η υλοποίηση του έργου. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, για πρώτη φορά, μεσούντος του 2003, ασχολήθηκε με τον περιμετρικό φωτισμό των Προπυλαίων, του Παρθενώνος και του Ερεχθείου, των τειχών, καθώς και του ναού του Ηφαίστου στο Θησείο. Η Αθήνα φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες με ανανεωμένο τον φωτισμό των μνημείων της.

Ωστόσο, αξιότιμη κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ, με την πάροδο δεκαέξι ετών, από τη φυσική φθορά του χρόνου, τις δυσκολίες στη συντήρηση του εξοπλισμού, από τη λειτουργία των εργοταξίων για τις αναστηλώσεις, επήλθαν μεγάλες αλλοιώσεις, τόσο στον αρχικό φωτισμό, όσο και στα φωτιστικά σώματα: Ακατάλληλοι λαμπτήρες, μετακινήσεις προβολέων, μη προσαρμογή του φωτισμού του ναού της Νίκης -το 2004, το μνημείο ήταν ακόμη σε φάση αναστήλωσης- σβέση των περιμετρικών προβολέων του Βράχου και του Διονυσιακού Θεάτρου, καταστροφή προβολέων από το κεραυνικό πλήγμα της άνοιξης του 2019, έλλειψη των αρχικών λαμπτήρων στην αγορά, κακή στόχευση φωτιστικών, ανομοιόμορφη ένταση στον φωτισμό, φύτευση που παρεμπόδιζε τις δέσμες φωτός, άναρχα τοποθετημένη καλωδίωση, παρεμβαλλόμενες κατασκευές που εξυπηρετούν τις αναστηλωτικές εργασίες, έδιναν στα μνημεία της Ακροπόλεως μια εικόνα άναρχης εγκατάλειψης.

Κύριο μέλημά μας, από τον Ιούλιο του 2019, ήταν η αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών στην Ακρόπολη των Αθηνών. Η εικόνα του κορυφαίου μνημείου μας, αντικατοπτρίζει και εκπέμπει την εικόνα της χώρας. Αγαθή τύχη θέλησε τον στόχο μας αυτό να υιοθετήσει το Κοινωφελές Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο προσφέρθηκε ευγενώς να αναλάβει τη σημαντική χορηγία για μια σειρά έργων στην Ακρόπολη: Τα σημαντικότερα είναι ο φωτισμός, που σε λίγο θα καταυγάσει τα μνημεία στέλνοντας μήνυμα κάλλους και αισιοδοξίας σε όλο τον πλανήτη, καθώς και η κατασκευή και εγκατάσταση του ανελκυστήρα πλαγιάς, ενός πρωτοποριακού και εξαιρετικά σύνθετου έργου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα στον αρχαιολογικό χώρο με απόλυτη ασφάλεια, όχι μόνον για ΑμεΑ, αλλά για όλους όσους έχουν δυσκολίες στην προσέγγιση της Ακρόπολης και των μνημείων της.

Εν μέσω της πανδημίας είναι πολύ σημαντικό η Αθήνα να μπορεί να προσφέρει στους Έλληνες, στους επισκέπτες της, στον κόσμο ολόκληρο, μια νέα, αναβαθμισμένη εικόνα του Ιερού Βράχου. Είμαι ευτυχής -που και στην περίπτωση αυτή- η σύμπραξη του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα προσφέρει στην πατρίδα μας, σε σύντομο χρόνο, πρότυπα και καινοτόμα έργα, που συμβάλλουν στην αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της χώρας μας.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στη συνεδρίαση της 1ης Οκτωβρίου 2019, ενέκρινε ομόφωνα την πρόταση που περιελάμβανε την εκπόνηση της νέας μελέτης φωτισμού για όλα τα μνημεία της Ακρόπολης και τα πέριξ αυτής. Η οριστική μελέτη, που εκπονήθηκε από την κ. Ελευθερία Ντεκώ, η οποία κατέθεσε γνώση και ψυχή, εγκρίθηκε ομόφωνα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στις 18 Μαρτίου 2020, ενώ η πρόνοια για την αντιμετώπιση του ιού, είχε επιβάλλει απόλυτο lockdown.

Είναι η πρώτη φορά που ο φωτισμός στην Ακρόπολη διακρίνει τα μνημεία του Ιερού Βράχου μεταξύ τους αλλά και από τα τείχη. Φωτίζονται εκ νέου 9 σημεία: Ο Βράχος, τα Τείχη, ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, ο Ναός της Αθηνάς Νίκης, το Ερέχθειο, το Θέατρο του Διονύσου, η Στοά του Ευμένους, το Διονυσιακό Ιερό. Το μνημείο του Θρασύλλου, οι Χορηγικοί Κίονες, το Ασκληπιείο και τα σπήλαια του Απόλλωνος και της Αγλαύρου -της Κλεψύδρας- καθώς και το Ιερό της Αφροδίτης φωτίζονται για πρώτη φορά.

Ο φωτισμός τώρα αναδεικνύει το σύνολο του Ιερού Βράχου, τα Τείχη, τον όγκο, τη γεωμετρία κάθε μνημείου, από κάθε πιθανό σημείο θέασης. Τα μάρμαρα, πιο λευκά από ποτέ, αντανακλούν το φυσικό υλικό, εξάρουν κάθε πτυχή, κάθε γεωμετρικό σχήμα, τονίζουν το ανάγλυφο της διακόσμησης κάθε μνημείου. Αναδεικνύεται ο όγκος και η γεωμετρία κάθε μέρους του συνόλου, από οποιοδήποτε σημείο θέασης και απόστασης. Αλλά το έργο του φωτισμού δεν περιορίστηκε στο αισθητικό μέρος. Συμπεριέλαβε την αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών με τον εκσυγχρονισμό της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης, την βελτίωση των οδεύσεων των καλωδιώσεων στα μνημεία, και του συστήματος αυτοματισμού και ελέγχου των φωτιστικών σωμάτων. Τα νέα φωτιστικά σώματα είναι φιλικά προς το περιβάλλον προσφέροντας σημαντική οικονομία στην ενέργεια. Εξασφαλίζεται η ποιότητα και η διάρκεια στον χρόνο.

Πλήθος επιστημόνων και τεχνικών -σε όλα τα επίπεδα-κατέθεσε τη γνώση και την εμπειρία του, πρόσφερε κόπο και πόνο –με την αρχαία σημασία των λέξεων- για να ολοκληρωθεί ο νέος φωτισμός της Ακρόπολης και των μνημείων της. Η Ελευθερία Ντεκώ και οι συνεργάτες της κατέθεσαν την ψυχή τους, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ενστερνίστηκαν ασμένως τον στόχο μας και αφιέρωσαν πολύ περισσότερο χρόνο απ΄ ό,τι προβλέπουν τα καθιερωμένα. Ο πρόεδρος και τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, υιοθετώντας στοχαστικές προσαρμογές, από την πρώτη μέρα της καραντίνας, συνέδραμαν και συνδράμουν ουσιαστικά στην υλοποίηση του συνόλου των έργων, επί και πέριξ του Ιερού Βράχου. Ευχαριστώ τον καθένα από καρδιάς.

Ωστόσο, τίποτε απ΄ ό,τι βλέπομε δεν θα μπορούσε να έχει πραγματοποιηθεί, τουλάχιστον σήμερα, στο χρονικό διάστημα των μόλις επτά μηνών, χωρίς την γενναία χορηγία και την καθολική υποστήριξη του Προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Παπαδημητρίου, ο οποίος υιοθέτησε το αίτημά μας πριν καλά- καλά διατυπωθεί. Και όχι μόνον στην αρχή, αλλά αποδεχόμενος ασμένως και συνεχώς την ένταξη στο χορηγικό πρόγραμμα των μικρότερων ή και των μεγαλύτερων αναγκών. Είμαι πραγματικά ευτυχής που η σύμπραξη του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα μπορεί να προσφέρει στην πατρίδα μας σε σύντομο χρόνο πρότυπα και καινοτόμα έργα, που συμβάλλουν στην αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας.

«Χαῖρε λαμπτήρ, νυκτὸς ἡμερήσιον φάος πιφαύσκων», άδει ο χορός στον Αγαμέμνονα του Αισχύλου, όταν ανάβουν οι φωτιές που αναγγέλλουν τη νίκη των Αχαιών στην Τροία.
«Χαίρε λαμπάδα που έφερες το φως της μέρας μέσα στη νύχτα»,

Σας ευχαριστώ"