Την ιστορία της Γέννησης του Χριστού "αφηγείται" ο ευαγγελιστής Λουκάς. Τότε που γεννήθηκε ο Ιωάννης, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καίσαρας Αύγουστος έβγαλε διαταγή να απογραφούν όλοι οι κάτοικοι της απέραντης αυτοκρατορίας του. Έπρεπε λοιπόν όλοι να πάνε στην πόλη απ’ όπου κατάγονταν, για να απογραφούν. Έτσι ο Ιωσήφ ξεκίνησε από τη Ναζαρέτ, όπου έμενε, να πάει στη Βηθλεέμ, απ’ όπου καταγόταν, μαζί με τη Μαρία που ήταν έγκυος.

Όταν έφτασαν στη Βηθλεέμ, δεν υπήρχε κατάλυμα για να μείνουν. Όλα ήταν γεμάτα από τους πολλούς ταξιδιώτες, που είχαν ήδη έρθει για την απογραφή. Για να περάσουν το κρύο βράδυ, φιλοξενήθηκαν σ’ έναν στάβλο. Εκείνο το βράδυ συμπληρώθηκαν οι ημέρες της εγκυμοσύνης της Μαρίας και γέννησε τον γιο της τον πρωτότοκο και μονογενή, που ήταν Υιός Θεού σύμφωνα με την αγγελία του αρχαγγέλου Γαβριήλ. Τον τύλιξε σε σπάργανα, δηλαδή κουρέλια από ύφασμα, και τον έβαλε στο παχνί των ζώων, για να ζεσταθεί με την ανάσα τους.

Στους λόφους και τα υψώματα γύρω από τη Βηθλεέμ ξαγρυπνούσαν μερικοί βοσκοί φυλάγοντας τα κοπάδια τους. Ξαφνικά παρουσιάζεται μπροστά τους άγγελος λουσμένος σε λαμπρό και υπέροχο φως. «Μη φοβάστε!», τους λέει. «Σας φέρνω την πιο χαρούμενη είδηση, όχι μόνο για σας, αλλά και για όλον τον κόσμο. Γεννήθηκε σήμερα στην πόλη του Δαβίδ, ο Σωτήρας του κόσμου, ο 3_AggeloiΧριστός, ο Κύριος. Κι αυτό θα είναι σημάδι για να τον αναγνωρίσετε. Θα βρείτε βρέφος νεογέννητο, τυλιγμένο σε σπάργανα και τοποθετημένο σε μια φάτνη».Κι ενώ ακόμα τους μιλούσε ο άγγελος, εμφανίστηκε πλήθος αγγέλων που κατέβαιναν από τον ουρανό και υμνούσαν τον Θεό λέγοντας: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία».

Εκστατικοί οι βοσκοί είπαν μεταξύ τους: «Ας πάμε ως τη Βηθλεέμ κι ας δούμε αυτό που μας μήνυσε ο άγγελος και μας φανέρωσε ο Κύριος». Βρήκαν στον στάβλο τη Μαρία και το βρέφος στη φάτνη κι έπεσαν στα γόνατα και το προσκύνησαν. Κι η Μαρία αυτά τα γεγονότα τα κρατούσε στο μυαλό και στην καρδιά της.

Η προσκύνηση των ποιμένων του El Greco

Η προσκύνηση των ποιμένων (1612-1614) είναι το τελευταίο έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου ή του El Greco, προσωνύμιο που του δόθηκε από τους Ιταλούς. Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον διάσημο μανιεριστή καλλιτέχνη για να τοποθετηθεί στην αγία τράπεζα της εκκλησίας του Σάντο Δομίνγκο ελ Αντίγουο και πλέον βρίσκεται στο μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη. Ο El Greco είχε καταγωγή από την Κρήτη, ωστόσο τα ταξίδια του στην Ιταλία (Βενετία) και την Ισπανία (Τολέδο) και η μακρά εκεί παραμονή του -ιδιαίτερα στο Τολέδο όπου έμεινε γύρω στα σαράντα χρόνια μέχρι και το τέλος της ζωής του- υπήρξαν καταλυτικά στην περαιτέρω εξέλιξη και διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του ταυτότητας. Η τέχνη του Θεοτοκόπουλου ακολουθεί τον μανιερισμό όπως διαμορφώθηκε το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα στη Βενετία. Η αναγνώριση του καλλιτέχνη συνέβη αργότερα τον 20ό αιώνα, αφού τα στοιχεία της τέχνης του μαρτυρούν στοιχεία προδρομικά της μοντέρνας τέχνης.

Η προσκύνηση των ποιμένων είναι θρησκευτικό, είναι μια εικόνα παρμένη από την Καινή Διαθήκη (Λκ 2, 15-17). Στο κέντρο της σύνθεσης βρίσκεται η Παναγία που αναπαρίσταται να εκφράζει έντονη αφοσίωση στον νεογέννητο Χριστό. Τα χρώματα που αποδίδουν με ιδιαίτερη ένταση την Παναγία είναι το μπλε και το κόκκινο τονίζοντας την αντίθεση του δέρματός της το οποίο είναι φωτεινό. Με την ίδια και περισσότερη φωτεινότητα αναπαριστάται και το θείο βρέφος ή καλύτερα, η φωτεινότητα του βρέφους είναι αυτή που προκαλεί τη φωτεινότητα της Παναγίας. Υπάρχει έντονη φωτοχυσία που παρατηρείται στα πρόσωπα τον μορφών της σύνθεσης. Πηγή αυτής της φωτοχυσίας είναι ο νεογέννητος Χριστός. Δίπλα στο βρέφος και αριστερά προς τον θεατή του έργου βρίσκεται ο Ιωσήφ φορώντας γκριζογάλαζο ένδυμα. Ο Ιωσήφ έχει ανοιχτά τα χέρια του δίνοντας μια αίσθηση έκπληξης, σεβασμού και ευλάβειας προς το θαύμα της θείας γέννησης. Οι τρεις μορφές που περικλείουν το βρέφος είναι οι ποιμένες, οι βοσκοί που ήρθαν να προσκυνήσουν τον Χριστό. Τα χέρια των ποιμένων σε κάθε περίπτωση είναι σε στάση ευλάβειας ενώ τα ενδύματά τους αποτυπώνονται με έντονες αντιθέσεις του κίτρινου, του μπλε, του πράσινου και του κόκκινου χρώματος. Τη σύνθεση ολοκληρώνουν στο πάνω μέρος της οι άγγελοι μαζί με τη Δόξα (“GLORIA”) ενώ ο χώρος παραπέμπει σε σπήλαιο. Φανερά είναι στην προσκύνηση των ποιμένων τα μανιεριστικά στοιχεία της παραμόρφωσης και της επιμήκυνσης των μορφών μέσω των οποίων επιτυγχάνεται η αποτύπωση της συναισθηματικής έντασης των προσώπων αλλά και η απόδοση της πνευματικότητας του καινοδιαθηκικού χωρίου.

^{Η προσκύνηση των ποιμένων (1612-1614) - Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (πηγή: wikipedia.org)}