Πιο αποτελεσματικό ακόμα και από τις πολεμικές επιχειρήσεις σχέδιο για την αντιμετώπιση των αντάρτικων ομάδων του λεγόμενου ΔΣΕ κατά την περίοδο του Εμφυλίου στην ορεινή Ελλάδα ήταν η απομάκρυνση του κόσμου από τα χωριά. Έτσι οι αντάρτες έπαψαν να βρίσκουν οποιαδήποτε υποστήριξη (κυρίως τρόφιμα και νέους για επιστράτευση), πείνασαν, αποδεκατίστηκαν και έτσι μη μπορώντας άλλο κάποια μέρα τα παράτησαν.
Ξεκίνησα με την παρατήρηση για τον Εμφύλιο να πω ότι αυτό που μπορεί να επηρεάσει περισσότερο από κάθε άλλο την έκβαση ενός πολέμου, είναι η πείνα του κόσμου πρώτα παρά η έλλειψη όπλων και πυρομαχικών. Θεωρώ δε ότι αυτό ισχύει και σήμερα που τα δεύτερα είναι πιο πολλά -ας είναι καλά οι βιομηχανίες όπλων αυτές που δεν πρόκειται ποτέ να κλείσουν και οι μηχανισμοί που τα προωθούν πιο εύκολα στα χέρια των ανθρώπων που δεν μπορούν να λύσουν αλλιώς τις όποιες διαφορές έχουν και επιλέγουν αυτόν τον τρόπο.
Ας γυρίσουμε όμως πίσω, σε εκείνα τα χρόνια και να θυμηθούμε πάλι όχι τόσο αυτά που έλεγαν οι δικοί μας άνθρωποι για όσα έζησαν την τραγική δεκαετία 1940 – 1950 αλλά πιο πολύ για την κατοπινή περίοδο που χωρίς τον κατακτητή πάνω από το κεφάλι τους και τον φόβο του αντάρτικου να περιζώνει τον τόπο, άρχισαν να ξαναφτιάχνουν τα σπίτια τους, να οργανώνουν τα χωριά τους και να βλέπουν ένα καλύτερο μέλλον, τουλάχιστον χωρίς πείνα.
Οπωσδήποτε και δεν ήταν η πρώτη φορά που ο κόσμος, είτε στα βουνά είτε στους κάμπους ή στα νησιά υποχρεώνονταν να παραμερίσει τις στάχτες από τα σπίτια, τα χωράφια και τα μαντριά να ξαναφτιάξει την ζωή του. Πολλές σίγουρα άλλες φορές είχε συμβεί αυτό γιατί απλά η ιστορία κάνει κύκλους και στη θέση των Ιταλών, Γερμανών ή ανταρτών την τελευταία φορά, κάποτε ήταν Τούρκοι, Σλάβοι, Βούλγαροι, Φράγκοι, Πέρσες αλλά συχνά και άλλοι Έλληνες. Είναι παλιά ιστορία ο πόλεμος και οι επιδρομές σε κάθε τόπο αλλά στην περίπτωση της ορεινής Κεντρικής Ελλάδας που αναφέρομαι, η τελευταίες καταγραφές ήταν στην περίοδο της Ανεξαρτησίας, 110 περίπου χρόνια πριν από τον πόλεμο και την Κατοχή (1940 - 1944) που σημειώθηκαν πρωτοφανείς καταστροφές από τους κατακτητές.
Ήταν μια αρκετά μακριά περίοδος καθώς αλλιώς κινούνταν μέχρι τότε ο βιωμένος χρόνος και η Ελλάδα, κουτσά – στραβά και χωρίς τις τεχνολογικές εξελίξεις που είχαν κάποιες δυτικές χώρες και συστήματα διακυβέρνησης βεβαίως είχε φτάσει σε ένα ικανοποιητικό σημείο και ετοιμάζονταν να πετάξει ψηλότερα, αν δεν την προλάβαινε ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος και όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια. Αν και μια αγροτική χώρα μέχρι τότε η Ελλάδα πείνασε σε πολλά σημεία της επικράτειας της γιατί ακολουθώντας τον παλιό ρυθμό του κόσμου και με την επανάπαυση της ειρηνικής περιόδου δεν δημιουργούσε αποθέματα σε βασικά είδη, όπως σιτάρι και καλαμπόκι. Το πετρέλαιο ασφαλώς και ήταν απαραίτητο αλλά δεν ακόμη δεν ήταν η στιγμή που κάθε ενέργεια της οικονομίας και της κοινωνίας εξαρτιόνταν τόσο πολύ απ’ αυτό. Ούτε η εκβιομηχάνιση της γης τόσο εξελιγμένη ώστε να μην μπορεί να κινηθεί καμιά μηχανή, ούτε οι μεταφορές πάλι τον είχαν τόση ανάγκη.
Πείνασε γιατί με τον πόλεμο διαλύθηκαν οι όποιες κοινωνίες και χωρίς δεσμούς πλέον, ο καθένας κινούνταν όπως τον βόλευε για να εξυπηρετήσει προσωπικές ανάγκες ή εκείνες που αφορούσαν την οικογένειά του και τον στενό του κύκλο πολλές φορές χωρίς να κρατά καν τα προσχήματα που είχε μια τέτοια ενέργεια. Το είδαμε στις πόλεις, αλλά και στα χωριά όπου οι δυσκολίες που προέκυψαν και εμπόδισαν τις καλλιέργειες είχαν σαν αποτέλεσμα την μείωση της παραγωγής, πράγμα που ποίκιλε από οικογένεια σε οικογένεια και σε πολλές καταγράφηκαν και θάνατοι. Αυτό λειτούργησε αργότερα στον Εμφύλιο σαν αφορμή να εκφραστούν άλλα, πιο θλιβερά πράγματα που ορισμένοι δεν τα ξέχασαν όσα χρόνια κι αν πέρασαν και αποδόθηκε, ευνοήτως σε πολλούς άλλους λόγους.
Περιμένω μια μελέτη, σοβαρή εννοείται ή κάποιο άλλο έργο που να μην ανιχνεύει και να αναδεικνύει πάλι «ηρωισμούς» και «ιδανικά» να μιλήσει με ειλικρίνεια γι’ αυτά που εκείνη την περίοδο καθόρισαν την πορεία της Ελλάδας. Για να καταλάβουμε πως και γιατί μετά από 80 χρόνια από την τελευταία φορά που σημειώθηκε πείνα στην Ελλάδα φθάσαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα με το φάσμα της να διακρίνεται απειλητικό στον ορίζοντα.
Στη φωτογραφία, εσωτερικό σπιτιού που ο χρόνος ρημάζει τα σημάδια της προκοπής.
