Είμαι στο χωριό αυτές τις ημέρες να συμμαζέψω τα χωράφια και κυρίως να καθαρίσω τον καστανόλογγο γιατί χάρη στις βροχές των τελευταίων ημερών προβλέπεται μια καλή παραγωγή κάστανων. Ελπίζω δε πως φέτος θα αφήσουν κάτι και για μας τα αγριογούρουνα και τα ποντίκια που κυριαρχούν πλέον σε κάθε λόχμη και τρύπα του τόπου.
Καθώς δε μοιράζομαι αρκετές ώρες με την 94χρονη μάνα που πάντα θέλει να βλέπει ειδήσεις στην τηλεόραση πριν κοιμηθεί και να τις σχολιάζει μάλιστα, πολλές φορές βρίσκομαι σε δύσκολη θέση να της εξηγήσω κάποια πράγματα που με ρωτάει. Περισσότερο την απασχολεί και την βάζουν σε σκέψεις τα όσα ακούει για τις οικονομικές δυσκολίες που μας περιμένουν τον χειμώνα που έρχεται, συγκρίνει την εποχή μας με την δεκαετία του 1940 – 1950 και τα σκληρά μεταπολεμικά χρόνια που ακολούθησαν και αναλογίζεται πως θα τα βγάλει ο κόσμος πέρα. Επιστρατεύω όση αισιοδοξία μπορώ να έχω για να την βεβαιώσω ότι όλα θα πάνε καλά αλλά αμφιβάλω ότι και με πιστεύει σε όσα της λέω.
Από προχθές όμως, όταν άκουσε την φριχτή κακοποίηση ενός γάιδαρου από κάποιον αχαρακτήριστο στην περιοχή της Ζίτσας, πήρε φόρα και μιλάει διαρκώς για το θέμα και την ακούω γιατί είναι η πιο κατάλληλη να μιλήσει για τη σχέση που είχαν οι άνθρωποι με τα ζώα τους μέχρι πριν από λίγα χρόνια που διαλύθηκαν οι μικρές οικογενειακές αγροτοκτηνοτροφικές μονάδες. Η μάνα, από τότε που γεννήθηκε ήταν αγρότισσα και παρά την ηλικία της και τις μειωμένες δυνάμεις συνεχίζει να ασχολείται με τον κήπο της αλλά από ζώα της, από τότε που της έφαγε το κουνάβι τις 3 κότες της έμεινε ένα κοπαδάκι γάτες τις οποίες καμώνεται πως δεν θέλει αλλά όλο και φροντίζει να μην μείνουν νηστικές.
Η μάνα λοιπόν από τότε που θυμάται τη ζωή της, όλα είχαν να κάνουν με τα ζώα. Πολλά ζώα, πρόβατα, κατσίκες, γουρούνια, αγελάδες, ένας ταύρος για αρκετά χρόνια, μουλάρια, κότες, κουνέλια, σκυλιά, γάτες ακόμα και τα χελιδόνια, που συνεχίζουν να έρχονται στην ίδια φωλιά πάνω από την είσοδο ήταν ο κόσμος της και δεν θα ξεχώριζε κανένα αν επρόκειτο να διαλέξει ποια θα βάλει στην Κιβωτό αν πρόκυπτε τέτοιο θέμα. Η μάνα θα τα έβαζε όλα και είμαι βέβαιος πως θα εύρισκε θέση ακόμα και για τις χελώνες του χωραφιού, τους σχαντζόχοιρους, τους ασβούς, πιθανόν και για τις αλεπούδες και τις δεντρογαλιές.
Η μάνα και ο πατέρας ήξεραν τα πάντα για τα ζώα και έρχονταν στη θέση τους όταν αυτά είχαν κάποιο πρόβλημα ή φρόντιζαν ώστε να μην τους συμβαίνουν πράγματα που θα τα έβλαπταν γιατί εκτός από το ότι ήταν δεμένα με την οικονομία του σπιτιού είχαν και αυτά ψυχή. Έτσι ποτέ δεν φόρτωσε παραπάνω απ’ όσο άντεχε κάποιο μουλάρι. Θυμάμαι, ένα υπέροχο μουλάρι που είχε αγοράσει ο πατέρας στο παζάρι της Σωτήρας στην Ανατολική Φραγκίστα το 1972, την Ψάρω που ήταν έξι χρονών, πάνω στην κορύφωση της δύναμής της που θα μπορούσε να σηκώσει το βάρος όλου του κόσμου. Ποτέ όμως δεν την φόρτωσαν παραπάνω απ’ ότι έπρεπε. Όσο για την τροφή της, ούτε λόγος. Διπλή ήταν η μερίδα της σε βρώμη μετά το όργωμα και την μεταφορά ξύλων. Αμέσως δε μετά από τέτοιες βαριές δουλειές, την ξεσαμάρωναν και της έβαζαν μια κουβέρτα να μην κρυώσει. Τα τελευταία χρόνια είχαν τον Μάρκο, ένα γέρικο μουλάρι με λίγες δυνάμεις τον οποίο σπάνια τον φόρτωναν τίποτα ελαφρά βάρη και όταν δεν μπορούσε καθόλου πια, δεν τον πούλησαν στους πλανόδιους «ζωέμπορους» αλλά τον άφησαν να σβήσει ήσυχος στο παχνί του.
Το ίδιο έκανε με όλα τα ζωντανά όπως εξάλλου και οι περισσότεροι στο χωριό. Φυσικά υπήρχαν και κάποιοι που δεν φερόντουσαν καλά στα ζώα και αυτό συχνά προκαλούσε παρατηρήσεις από τους γεροντότερους στα καφενεία. Θυμάμαι κάποτε, την περίπτωση ενός χωριανού που κακομεταχειρίστηκε το μουλάρι του και το βράδυ στο καφενείο τον ξεμπρόστιασαν όλοι, σε βαθμό μάλιστα που έκανε ένα μήνα να ξαναπατήσει το πόδι του εκεί. Αυτό συνέβαινε και με άλλες περιπτώσεις και οι παρατηρήσεις είχαν να κάνουν με σαφώς με τον τρόπο που συμπεριφέρονταν κάποιοι στα ζώα τους αλλά απηχούσε και την ανάγκη που είχε η κοινότητα να έχει ένα σύνολο από δυνατά, υγιή και παραγωγικά γιατί απλά, αυτά στήριζαν την ευημερία της.
Η μάνα επικρίνει πολύ σκληρά την κακομεταχείριση του γάιδαρου στη Ζίτσα και δεν το κάνει από φιλοζωία όπως πολλοί που βρήκαν θέμα και διαμαρτύρονται αλλά για κάτι πιο βαθύ που και η ίδια δεν μπορεί να εξηγήσει: την διάρρηξη της αληθινής σχέσης των ανθρώπων με τα ζώα, κάτι που λίγοι πλέον αντιλαμβάνονται και τηρούν καθώς η συνύπαρξη και ο σεβασμός στο πλάσμα που στηρίζει τη ζωή σου, έγινε φιλοζωία. Η ζωή που πέρασε η μάνα με τα ζώα και ο κοινός δρόμος που πορεύτηκε μαζί τους, της δίνουν τη δύναμη να τα λέει έτσι και να υποστηρίζει με τον τρόπο της την αρχαία σύμβαση μαζί τους.
ΥΓ. Είδα αρκετές φωτογραφίες του άτυχου ζωντανού στο Γραμμένο της Ζίτσας αλλά προτίμησα αυτό το κείμενο να το «στολίσω» με μια εξαιρετική φωτογραφία του φίλου Κωνσταντίνου Μπολέτη με ένα γάιδαρο που αισθάνεται σίγουρα ασφαλής και καμαρώνει δίπλα σε ένα ωραίο ερειπωμένο σπίτι κάπου στην ορεινή Αχαΐα.
