Ο ‘Άγιος Χαράλαμπος ήταν ιερέας στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας. Τα στοιχεία που υπάρχουν για τη ζωή του είναι λίγα. Υπολογίζεται ότι γεννήθηκε το 89 μ.Χ.. Συνελήφθη από τον έπαρχο της Μαγνησίας Λουκϊανό, κατά την περίοδο του διωγμού των Χριστιανών (περί το 198 μ.Χ.) που εξαπέλυσε ο αυτοκράτορας Σεπτίμιος Σεβήρος. Βασανίστηκε σκληρά και αποκεφαλίστηκε σε ηλικία 113 ετών (202 μ.Χ.), πιθανώς στην Αντιόχεια του Μαίανδρου.
Η μνήμη του τιμάται στις 10 Φεβρουαρίου από την Εκκλησία, η οποία του αποδίδει το προσωνύμιο Ιερομάρτυρας. Την ίδια μέρα επίσης γιορτάζουν οι Άγιοι Πορφύριος και Βάπτος, δύο εκ των στρατιωτών που διατάχθηκαν να τον βασανίσουν και οι οποίοι βλέποντας το μαρτύριο του έγιναν Χριστιανοί. Τμήματα της κάρας του φυλάσσονται στον ομώνυμο ναό των Θεσπιών Βοιωτίας, καθώς και στην Μονή του Αγίου Στεφάνου στα Μετέωρα.
Ο Άγιος Χαράλαμπος τιμάται ως πολιούχος στα Φιλιατρά, την Πρέβεζα, τον Πύργο, την Κέα, την Κρήνη (Τσεσμέ) της Μικράς Ασίας και της πόλης του Ληξουρίου Κεφαλλονιάς.
Στα Φιλιατρά το 1944 το Γερμανικό Στρατηγείο της Τρίπολης διέταξε τον Γερμανό Διοικητή των Φιλιατρών, Κοντάου, να κάψει την πόλη, να σκοτώσει τους πρόκριτους της πόλης και να συλλάβει 1.500 κατοίκους της στέλνοντάς τους στη Γερμανία σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αυτή η καταστροφή απετράπη με θαυματουργική παρέμβαση του Αγίου Χαραλάμπους στις 19 Ιουλίου. Το αγιολόγιο σημειώνει: «Τη αυτή ημέρα, δεκάτη ενάτη Ιουλίου, μνήμην ποιούμεθα τού εξαισίου θαύματος τού Αγίου ενδόξου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, ος ταίς προς Θεόν πρεσβείαις πολλοί των πολιτών της Εράνης (Φιλιατρών) εσώθησαν εκ βεβαίας εις θάνατον καταδίκης υπό των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής εν έτει 1944».
Στον Πύργο υπάρχει ένα μικρό παρεκκλήσιο προς τιμήν του Αγίου. Η παράδοση λέγει μάλιστα πως κατά την θεμελίωση του ναού του Αγίου βοήθησε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης καθώς πότιζε το άλογο του σε κοντινή κρήνη. Την εικόνα του Αγίου έφερε μαζί της η ονομαστή οικογένεια των Βιλααιτεων από την Ήπειρο.
Ο Άγιος έχει επιτελέσει πολλά θαύματα στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή του Πύργου. Πολύ παλιά είχε σώσει την πόλη από την φοβερή πανώλη ενώ δεν ήταν λίγα τα παιδιά που είδαν στον ουρανό ένα γέροντα με μακριά λευκή γενειάδα να σπρώχνει με το ραβδί του ένα σύννεφο που αντιπροσωπευε την επιδημία. Άλλη φορά πάλι στην περίοδο του Ελληνογερμανικού πολέμου ο Άγιος Χαράλαμπος σκέπασε την πόλη του Πύργου με πυκνά σύννεφα σαν πέπλο, εμποδίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα γερμανικά αεροσκάφη να βομβαρδίσουν την πόλη. Επίσης η προστασία του Αγίου δεν έλειπε και στους καταστροφικούς σεισμούς του 1993 που έπληξαν τον Πύργο.
Ο Άγιος διαίρεσε τον σεισμό σε τρεις επιμέρους σώζοντας την πόλη και πολλοί είδαν στον ύπνο τους τον Άγιο να τους φανερώνει πως αυτός τους έσωσε. Ακόμα πολλές φορές μετά από λιτανείες της θαυματουργής εικόνας του Αγίου σε περιόδους ανομβρίας τελικά ερχόταν βροχή ανακουφίζοντας τις καλλιέργειες. Ο Άγιος Χαράλαμπος τιμάται στις 10 Φεβρουαρίου με κάθε επισημότητα στον Πύργο στη γειτονική του παρεκκλησίου του, Εκκλησία της Αγίας Κυριακής (λόγω ότι ο ναός είναι πιο ευρύχωρος) και μετά ακολουθεί η λιτάνευση της εικόνας του Αγίου στους δρόμους του Πύργου.
Ο Άγιος Χαραλάμπης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης
