Σήμερα είναι η τέταρτη Παρασκευή της Σαρακοστής και σε όλους του ιερούς ναούς ψάλλεται η Δ΄ Στάση των Χαιρετισμών στην Υπεραγία Θεοτόκο, όπου θα ακουστούν οι επόμενοι έξι και τελευταίοι οίκοι (στροφές), ενώ την επόμενη Παρασκευή 4 Απριλίου (Ε’ εβδομάδα Νηστειών) αναγιγνώσκονται όλες οι Στάσεις με την Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Σύμφωνα με τα ορίζει η θρησκευτική παράδοαση με την Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου εκδηλώνονται ευχαριστίες και εγκώμια στο πρόσωπο της Παναγίας.
Δ Χαιρετισμοί 2025: Η Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου
O Ακάθιστος Ύμνος είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα (από το Α ως το Ω, ενώ κάθε οίκος ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα). Επομένως, σήμερα ψάλλονται οι «οίκοι» Τ-Ω. Οι 12 πρώτες στροφές του Ακάθιστου Ύμνου από το Α έως το Μ καλύπτουν την περίοδο από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Γέννηση του Θεανθρώπου, ενώ οι 12 τελευταίες, από το Ν έως το Ω, μας εισάγουν στο βαθύτερο νόημα του Μυστηρίου της Ενανθρωπήσεως του Σωτήρος. Ο Κανόνας του Ακάθιστου Ύμνου είναι έργο των Ιωάννου Δαμασκηνού (οι ειρμοί) και Ιωσήφ Ξένου του Υμνογράφου (τα τροπάρια). Πηγές του Ύμνου είναι η Αγία Γραφή και οι Πατέρες της Εκκλησίας ενώ ο συνθέτης, ο χρόνος και η αιτία της σύνθεσης του Ύμνου, παραμένουν ακόμα ανεξακρίβωτα από τους μελετητές. Ένα είναι το αδιαμφισβήτητο στοιχείο, που μας δίνουν οι σχετικές πηγές, ότι ο ύμνος εψάλλετο ως ευχαριστήριος ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους Ο Ακάθιστος Ύμνος δεν συνδέεται άμεσα με την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, αλλά με την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που εμπίπτει όμως πάντοτε μέσα στη κατανυκτική αυτή περίοδο. Είναι η μόνη μεγάλη εορτή, που λόγω του πένθιμου χαρακτήρος της Τεσσαρακοστής, στερείται προεορτίων καί μεθεόρτων.
Η υμνωδία που θα ψαλλεί στις Εκκλησίες
Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων͵ Θεοτόκε Παρθένε͵ καὶ πάντων τῶν εἰς σὲ προστρεχόντων· ὁ γὰρ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς κατεσκεύασέ σε Ποιητής͵ ἄχραντε͵ οἰκήσας ἐν τῇ μήτρᾳ σου καὶ πάντα σοι προσφωνεῖν διδάξας·
Χαῖρε͵ ἡ στήλη τῆς παρθενίας· χαῖρε͵ ἡ πύλη τῆς σωτηρίας·
Χαῖρε͵ ἀρχηγὲ νοητῆς ἀναπλάσεως· χαῖρε͵ χορηγὲ θεϊκῆς ἀγαθότητος·
Χαῖρε͵ σὺ γὰρ ἀνεγέννησας τοὺς συλληφθέντας αἰσχρῶς· χαῖρε͵ σὺ γὰρ ἐνουθέτησας τοὺς συληθέντας τὸν νοῦν·
Χαῖρε͵ ἡ τὸν φθορέα τῶν φρενῶν καταργοῦσα· χαῖρε͵ ἡ τὸν σπορέα τῆς ἁγνείας τεκοῦσα·
Χαῖρε͵ παστὰς ἀσπόρου νυμφεύσεως· χαῖρε͵ πιστοὺς κυρίῳ ἁρμόζουσα·
Χαῖρε͵ καλὴ κουροτρόφε παρθένων· χαῖρε͵ ψυχῶν νυμφοστόλε ἁγίων·
Χαῖρε͵ νύμφη ἀνύμφευτε.
Ὕμνος ἅπας ἡττᾶται συνεκτείνεσθαι σπεύδων τῷ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν σου· ἰσαρίθμους γαρ τη ψάμμω ᾠδὰς, ἂν προσφέρωμέν σοι͵ Βασιλεῦ ἅγιε͵ οὐδὲν τελοῦμεν ἄξιον͵ ὧν δέδωκας ημιν τοῖς σοὶ βοῶσιν· Ἀλληλούϊα.
Φωτοδόχον λαμπάδα τοῖς ἐν σκότει φανεῖσαν ὁρῶμεν τὴν ἁγίαν Παρθένον· τὸ γὰρ ἄϋλον ἅπτουσα φῶς ὁδηγεῖ πρὸς γνῶσιν θεϊκὴν ἅπαντας͵ αὐγῇ τὸν νοῦν φωτίζουσα͵ κραυγῇ δὲ τιμωμένη ταῦτα·
Χαῖρε͵ ἀκτὶς νοητοῦ ἡλίου· χαῖρε͵ βολις τοῦ ἀδύτου φέγγους·
Χαῖρε͵ ἀστραπὴ τὰς ψυχὰς καταλάμπουσα· χαῖρε͵ ὡς βροντὴ τοὺς ἐχθροὺς καταπλήττουσα·
Χαῖρε͵ ὅτι τὸν πολύφωτον ἀνατέλλεις φωτισμόν· χαῖρε͵ ὅτι τὸν πολύρρητον ἀναβλύζεις ποταμόν·
Χαῖρε͵ τῆς κολυμβήθρας ζωγραφοῦσα τὸν τύπον· χαῖρε͵ τῆς ἁμαρτίας ἀναιροῦσα τὸν ῥύπον·
Χαῖρε͵ λουτὴρ ἐκπλύνων συνείδησιν· χαῖρε͵ κρατὴρ κιρνῶν ἀγαλλίασιν·
Χαῖρε͵ ὀσμὴ τῆς Χριστοῦ εὐωδίας· χαῖρε͵ ζωὴ μυστικῆς εὐωχίας·
Χαῖρε͵ νύμφη ἀνύμφευτε.
Χάριν δοῦναι θελήσας ὀφλημάτων ἀρχαίων ὁ πάντων χρεωλύτης ἀνθρώπων͵ ἐπεδήμησε δι΄ ἑαυτοῦ πρὸς τοὺς ἀποδήμους τῆς αὑτοῦ χάριτος· καὶ σχίσας τὸ χειρόγραφον ἀκούει παρὰ πάντων οὕτως· Ἀλληλούϊα.
Ψάλλοντές σου τὸν Τόκον, ανυμνοῦμεν σε πάντες ὡς ἔμψυχον ναόν͵ Θεοτόκε· ἐν τῇ σῇ γὰρ οἰκήσας γαστρὶ, ὁ συνέχων πάντα τῇ χειρὶ Κύριος, ἡγίασεν͵ ἐδόξασεν͵ ἐδίδαξε βοᾶν σοι πάντας·
Χαῖρε͵ σκηνὴ τοῦ θεοῦ καὶ Λόγου· χαῖρε͵ ἁγία ἁγίων μείζων·
Χαῖρε͵ κιβωτὲ χρυσωθεῖσα τῷ πνεύματι· χαῖρε͵ θησαυρὲ τῆς ζωῆς ἀδαπάνητε·
Χαῖρε͵ τίμιον διάδημα βασιλέων εὐσεβῶν· χαῖρε͵ καύχημα σεβάσμιον ἱερέων εὐλαβῶν·
Χαῖρε͵ τῆς ἐκκλησίας ὁ ἀσάλευτος πύργος· χαῖρε͵ τῆς βασιλείας τὸ ἀπόρθητον τεῖχος·
Χαῖρε͵ δι΄ ἧς ἐγείρονται τρόπαια· χαῖρε͵ δι΄ ἧς ἐχθροὶ καταπίπτουσι·
Χαῖρε͵ φωτὸς τοῦ ἐμοῦ θεραπεία· χαῖρε ψυχῆς τῆς ἐμῆς σωτηρία·
Χαῖρε͵ νύμφη ἀνύμφευτε.
Ὦ Πανύμνητε Μητερ͵ ἡ τεκοῦσα τὸν πάντων ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον (γ΄)͵ δεξαμένη τὴν νῦν προσφοράν͵ ἀπὸ πάσης ῥῦσαι συμφορᾶς ἅπαντας καὶ τῆς μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως τοὺς σοὶ βοῶντας· Ἀλληλούϊα.
Η ερμηνεία των Δ Χαιρετισμών προς το πρόσωπο της Θεοτόκου Παναγίας
Κανείς ύμνος δεν μπορεί να συγκριθεί με το πλήθος της μεγάλης σου ευσπλαχνίας.
Ακόμα κι οι ύμνοι μας προς εσένα γίνουν τόσοι πολλοί, όσοι κι οι κόκκοι της άμμου της θάλασσας, άγιε Βασιλιά, δεν αξίζουν τίποτα μπροστά στις άπειρες δωρεές Σου.
Γι΄ αυτό ψάλλουμε:
Παναγία μας, σε βλέπουμε σαν λαμπάδα που σκορπίζεις φως σ΄ αυτούς που βρίσκονται στο σκοτάδι. Μια λαμπάδα με άυλο φως, που οδηγεί τους ανθρώπους στη θεϊκή γνώση, φωτίζοντας όπως ο ήλιος τον νου μας. Γι΄ αυτό σε τιμούμε: Είσαι ακτίνα του νοητού ήλιου κι ολοφώτεινη βολίδα του φωτός που δεν δύει. Σαν αστραπή λαμπρύνεις τις ψυχές και σαν βροντή χτυπάς τους εχθρούς. Από σένα ανατέλλει το πιο λαμπρό φως κι ο πιο μεγάλος ποταμός αναβλύζει από τα σπλάχνα σου. Εσύ είσαι αυτή που εξαφανίζεις τη βρομιά της κακίας, καθώς είσαι η προτύπωση της κολυμβήθρας, όπου αρχίζει ο κάθε χριστιανός τη ζωή του κοντά στον Θεό. Μέσα σε σένα ξεπλένεται η συνείδηση κι είσαι το ποτήρι που κερνάς ανέκφραστη χαρά, καθώς έχεις την ευωδιά του Χριστού κι εμείς κοντά σου βρίσκουμε την ευλογία της Θείας Κοινωνίας. Ο Κύριος, που σβήνει τα χρέη όλων των ανθρώπων, θέλησε να διαγράψει κάθε οφειλή μας. Ήρθε ο ίδιος κοντά σ΄ αυτούς που είχαν στερηθεί τη χάρη Του κι έσκισε το χαρτί που έγραφε την οφειλή, το χρέος των ανθρώπων. Κι έτσι τώρα ακούει απ΄ όλους:
Ψάλλοντας για τον Γιο σου, εσένα υμνούμε, Θεοτόκε, ως έμψυχο ναό του Κυρίου. Γιατί με το που μέσα σου κατοίκησε ο παντοδύναμος Θεός, σε αγίασε, σε δόξασε και μας δίδαξε να σε υμνούμε: Εσύ που είσαι ανώτερη από τα Άγια των Αγίων, σαν σκηνή δέχτηκες τον Θεό και Λόγο. Είσαι η νέα κιβωτός, στολισμένη με χρυσάφι του Πνεύματος και ανεξάντλητος θησαυρός της ζωής. Οι ευσεβείς βασιλιάδες σε φορούν σαν πολύτιμο στέμμα και για σένα καυχώνται οι ευλαβείς ιερείς. Είσαι ο ασάλευτος πύργος της Εκκλησίας και το απόρθητο τείχος της ευσεβούς πολιτείας. Με τις μεσιτείες σου είμαστε νικητές στους πνευματικούς μας αγώνες, επειδή με τη χάρη σου κατατροπώνονται οι εχθροί. Χάρη σε σένα γιατρεύονται οι αρρώστιες μου και μαζί σου βρίσκει σωτηρία η ψυχή μου.
Πανύμνητη Μάνα του Θεού, εσύ που γέννησες τον Λόγο, τον πιο Άγιο απ΄ όλους τους Αγίους, δέξου για προσφορά αυτούς τους ύμνους· σώσε μας από κάθε συμφορά και λύτρωσέ μας από την κόλαση, εμάς που μ΄ ένα στόμα κράζουμε: Αλληλούια.
