Μεταξούλα Μανικάρου, 16/4/2025 - 09:20 facebook twitter linkedin Οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα με Ποίηση. Μεγάλη Τετάρτη Εσπέρας - Όρθρος Μ. Πέμπτης Μεταξούλα Μανικάρου, 16/4/2025 facebook twitter linkedin Μ. Τετάρτη Εσπέρας Τη Μ. Τετάρτη Εσπέρας ψάλλεται ο Όρθρος της Μ. Πέμπτης. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η Μ. Πέμπτη είναι αφιερωμένη στην ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων τα οποία περιγράφονται στα Ευαγγέλια και τα οποία συνέβησαν σύμφωνα με τις ευαγγελικές αναφορές λίγο πριν από τη Σταύρωση. «Τῇ Ἁγίᾳ καὶ Μεγάλῃ Πέμπτῃ, οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι θεῖοι Πατέρες, ἀλληλοδιαδόχως ἔκ τε τῶν θείων Ἀποστόλων, καὶ τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων, παραδεδώκασιν ἡμῖν τέσσαράν τινά ἑορτάζειν, τὸν ἱερὸν Νιπτῆρα, τὸν μυστικὸν Δεῖπνον (δηλαδὴ τὴν παράδοσιν τῶν καθ' ἡμᾶς φρικτῶν Μυστηρίων), τὴν ὑπερφυᾶ Προσευχήν, καὶ τὴν Προδοσίαν αὐτήν». 1. Ο Ιερός Νιπτήρας. Πρόκειται για το πλύσιμο των ποδιών των δώδεκα Αποστόλων, από τον Ιησού Χριστό πριν τον Μυστικό Δείπνο. Περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (23, 6-12), του Λουκά (22, 24-28) και του Ιωάννη (13, 1-20). Συγκεκριμένα, ο Ιησούς Χριστός, σηκώνεται από το τραπέζι του δείπνου, αποχωρίζεται τα ιμάτια Του, ζώνεται το λέντιον (πετσέτα) και πλένει τα πόδια των μαθητών Του. 2. Ο Μυστικός Δείπνος. Πρόκειται για το δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (26, 17-30α), του Μάρκου (14, 12-26) και του Λουκά (22, 7-23). Συγκεκριμένα, ο Χριστός παρέθεσε στον όμιλο των μαθητών του το τελευταίο Δείπνο πριν τον σταυρικό θάνατό Του και τους μύησε στο «Μυστήριο των Μυστηρίων», τη Θεία Ευχαριστία (Θεία Μετάληψη, Θεία Κοινωνία). Τα λόγια του Κυρίου δείχνοντας το ψωμί ήταν τα εξής: «Λάβετε, φάγετε, τοῦτο ἐστὶ τὸ Σῶμα μου, τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν». Στη συνέχεια, λαμβάνοντας το ποτήρι με το κρασί είπε τα εξής: «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες. Τοῦτο ἐστὶ τὸ Αἷμα μου, τὸ τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὸ ὑπὲρ ὑμῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν». 3. Η Υπερφυής Προσευχή. Πρόκειται για την προσευχή Ιησού προς τον Πατέρα Του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (26, 30-46), του Μάρκου (14, 32-42), του Λουκά (22, 39-46) και του Ιωάννη (18, 1). Συγκεκριμένα, ο Ιησούς μεταβαίνει στον Κήπο της Γεθσημανή και, αφού παραλάβει τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, απομακρύνεται από τους υπόλοιπους. Προσεύχεται μέχρι αιματηρού ιδρώτα όχι για την δική του αμαρτία, αλλά για την δική μας απώλεια. Σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη στη Γεθσημανή άρχισε το μαρτύριο του Ιησού (προδοσία-σύλληψη-δίκη-διαπόμπευση). Εκεί δέχτηκε το φιλί της προδοσίας από τον Ιούδα. Μετά συνελήφθη από τους στρατιώτες του Πιλάτου, τον όχλο και τους υπηρέτες των Φαρισαίων. 4. Η Προδοσία του Ιούδα. Ο Ιούδας παρέδωσε τον Κύριο στους Ιουδαίους για το ευτελές ποσό των «τριάκοντα αργυρίων», δίνοντάς Του συνθηματικά έναν ασπασμό και λέγοντας ειρωνικά «Χαίρε, ραββί» για να ακολουθήσει η σύλληψη και η δίκη Του. Το περιστατικό περιγράφεται από τους Ευαγγελιστές Ματθαίο (26, 47-56), Μάρκο (14, 43-50), Λουκά (22, 47-53) και Ιωάννη (18, 1-11). Επιλογικές σκέψεις Στίχοι εἰς τὸν Ἱερὸν Νιπτήρα: «Νίπτει Μαθητῶν ἑσπέρας Θεὸς πόδας, / Οὗ ποῦς πατῶν ἦν εἰς Ἐδὲμ δείλης πάλαι». Στίχοι εἰς τὸν Μυστικόν Δεῖπνον: «Διπλοῦς ὁ Δεῖπνος· Πάσχα γὰρ νόμου φέρει, / Καὶ Πάσχα καινόν, Αἷμα. Σῶμα Δεσπότου». Στίχοι εἰς τὴν ὑπερφυᾶ Προσευχὴν: «Προσεύχῃ· καὶ φόβητρα, θρόμβοι αἱμάτων, / Χριστέ, προσώπου, παραιτούμενος δῆθεν / Θάνατον, ἐχθρὸν ἐν τούτοις φενακίζων. Στίχοι εἰς τὴν Προδοσίαν: «Τί δεῖ μαχαιρῶν, τί ξύλων λαοπλάνοι, / Πρὸς τὸ θανεῖν πρόθυμον εἰς Κόσμου λύτρον». Ο Ιερός Νιπτήρας δεν είναι μια τελετουργική πράξη, αλλά συμβολική έκφραση ταπείνωσης και αγάπης. Παράλληλα, αποτελεί ένα μάθημα διακονία των πιστών στην Εκκλησία. Διευρύνοντας τον συμβολισμό προστίθεται και η έννοια του πνευματικού λουτρού, της πνευματικής καθαρότητας. Ο Μυστικός Δείπνος, είναι η παράδοση των φρικτών μυστηρίων, του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου, η αιώνια πνευματική τροφή, που παραθέτει η Εκκλησία στους πιστούς σε κάθε λειτουργική σύναξη. Η Υπερφυής Προσευχή αποτυπώνεται στο «γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε ἵνα μὴ εἰσέλθητε εἰς πειρασμὸν τὸ μὲν πνεῦμα πρόθυμον ἢ δὲ σὰρξ ἀσθενής». Με την προσευχή ο Κύριος διδάσκει τη συντριβή του διαβόλου. Στη Γεσθημανή, στον χώρο της πανανθρώπινης αγωνίας, ο Ιησούς καθαγίασε κάθε ανθρώπινη οδύνη και υπαρξιακή αγωνία. Και αν λάβουμε υπόψη ότι Γεθσημανή στα εβραϊκά σημαίνει «σύνθλιψη των ελαιών» ή «ελαιοτριβείο», λόγω των ελαιών της περιοχής, είναι ενδεικτικό ότι από τη σύνθλιψη αυτή βγαίνει καρπός ζωής. Εκεί που συνθλίβεται κανείς, εκεί βρίσκει συγχρόνως και το έλεος του Θεού. Η προδοσία του Ιούδα, ο οποίος μετέτρεψε το σύμβολο της αγάπης, το φιλί, σε σύμβολο προδοσίας, αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή. Ο Ιούδας μεταμέλησε για την πράξη του, αναγνώρισε εγωιστικά το λάθος του. Αλλά δεν μετανόησε, δεν έκανε κάτι για να το διορθώσει, δεν ζήτησε το θείο έλεος και γι’ αυτό δεν εσώθη. Έγινε, λοιπόν, το αιώνιο σύμβολο του σκότους της συνειδήσεως που οδηγεί στην απελπισία και στην αιώνια καταδίκη. Η προδοσία του Ιούδα μνημονεύεται επίσης και στην προσευχή κατά τη Θεία Ευχαριστία: «οὐ μὴ γὰρ τοῖς ἐχθροῖς σου τὸ Μυστήριον εἴπω· οὐ φίλημά σοι δώσω, καθάπερ ὁ Ἰούδας· ἀλλ᾿ ὡς ὁ Λῃστὴς ὁμολογῶ σοι». Έννεπε Μούσα της Ποίησης Στέλιος Σπεράντζας, «Ο Μυστικός Δείπνος» Και λέει ο Ναζωραίος στους μαθητάδες: «Το αιώνιο είμαι το φως και σεις λαμπάδες Φως από φως, στα σκότη, εσείς πιστοί οδηγοί και οι πρώτοι καταλυτές των γήινων θρήνων, που θείο μήνυμα θα φέρετε παντού, κι ακόμα κι ως τη χώρα των Ελλήνων. * Του δείπνου μας χαρήτε απόψε τη χαρά. Και την καρδιά στυλώσετε γερά με το ψωμί και το κρασί, που αίμα και σώμα είναι δικό μου, μην αποστάσετε χλωμοί μες την ανηφοριά του δρόμου». * Και λέει στον Ισκαριώτη: «Εσύ, τούτο το ξέχωρο ολοκόκκινο κρασί θα πάρης, τα φλογισμένα χείλη να δροσίσης, πριν στο Ραββί ένα φίλημα χαρίσης. Δικός μου εσύ και στέκεις τόσο χώρια!...» * Ο Ιούδας σκύβει, πως τάχα το ψωμί θέλει να κόψη. Τα φρύδια κατεβάζει, έτσι που κρύβει με στενοχώρια το φόβο, ως καθρεφτίζεται στην όψη. Και λέγει του ξανά ο Χριστός: «Ας γίνη, ό,τι γραμμένο υπάρχει να γενή. * Νύχτα είν’ ακόμη σκοτεινή και -μη φοβάσαι- είναι γεμάτοι καλωσύνη της Ιουδαίας οι κρίκοι. Κι ειν’ όλο αγάπη το τριφύλλι, κι ανθεί κατάσπρο στην πλαγιά του Γολγοθά το χαμομήλι. * Σύρε και μην αργείς. Χτυπάει επίμονα η καρδιά της γης. Σύρε πιο γρήγορα, ακουμπώντας στο ραβδί, πριν βγη και το φεγγάρι και σε ιδή.» * Κατάχλωμος ο Ιούδας σαν σουδάρι, απλώνει το ποτήρι του να πάρη. Μα το ποτήρι πέφτει από τη φούχτα του και πλέρια βάφει με τ’ άλικο πιοτό, το δυνατό, του Ναζωραίου τα θεία χέρια. * Χαμογελά ο Χριστός. Μα του Ισκαριώτη πόσο δονείται ακόμα το κορμί! Της προδοσίας βαρύ το κρίμα... Και με ορμή τον σπρώχνει να χαθή σκυφτός στα σκότη. Φανή Αθανασιάδου, «Τα τριάκοντα αργύρια» Έγερση από τον μακάριο ύπνο για τα τριάκοντα αργύρια έγινε η συναλλαγή όλα κανονίστηκαν την ώρα της συνάντησης σε μυστικό τόπο που δεν γνώριζε κανείς εκτός από τον υποφαινόμενο και τον προδότη∙ «και πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι τρὶς ἀπαρνήσῃ με», είπε Theophanes the Cretan, Ο Μυστικός Δείπνος Ο Μυστικός Δείπνος (ιταλ. Il Cenacolo ή L'Ultima Cena) είναι τοιχογραφία του 15ου αιώνα, δημιουργημένη από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι Ανώνυμος, ο Ιερός Νιπτήρας Ο κήπος του Γεθσημανή, 1807 (ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΕΚ ΠΡΟΥΣΣΗΣ. Προσκυνητάριον της Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ και Πάσης Παλαιστίνης) Ανώνυμος, Η προδοσία του Ιούδα Gustave Doré, Το φιλί του Ιούδα Giotto, Το φιλί του Ιούδα Η Μεταξούλα Μανικάρου είναι φιλόλογος, συγγραφέας, Διδάκτωρ «Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και Μεταδιδάκτωρ «Παιδικής Λογοτεχνίας». Διδάσκει στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. εδώ Ακολουθήστε το Nextdeal.gr στο Google News .
