Γράφει η Μυρτώ Χαμπάκη*

Όπως ήταν εξ αρχής αναμενόμενο, το 2021 είναι η χρονιά κατά την οποία θα γίνει η πρώτη αναθεώρηση του κειμένου της Οδηγίας IDD για την διανομή ασφαλιστικών προϊόντων. Για το λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) την 12η Νοεμβρίου 2020 ανακοίνωσε σχετική έρευνα προκειμένου να συγκεντρώσει σχόλια από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την μέχρι τώρα εμπειρία τους από το κανονιστικό πλαίσιο, κυρίως στο κομμάτι της βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων συμβουλών και των μεθόδων πώλησης, καθώς και για τις επιπτώσεις της Οδηγίας μικρομεσαίες επιχειρήσεις διαμεσολάβησης.

Η έρευνα έχει καταληκτική ημερομηνία την 1η Φεβρουαρίου και τα ευρήματα της θα διαμορφώσουν τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων για περαιτέρω βελτιώσεις του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου κατά την αναθεώρηση. Αλλά οι βελτιώσεις αυτές θα γίνουν προς ποια κατεύθυνση;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τις εξελίξεις στην παγκόσμια ασφαλιστική βιομηχανία οι οποίες αφενός επηρεάζονται από την αλματώδη ανάπτυξη της ασφαλιστικής τεχνολογίας (InsurTech) αλλά και επιταχύνονται λόγω της πανδημίας του COVID-19.

Η παγκόσμια ασφαλιστική βιομηχανία , μπροστά σε αυτό τον κόσμο που αλλάζει καθημερινά, βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο, σε ένα μεγάλο σταυροδρόμι : τα παιδιά που θα ξεπεράσουν τα 100 χρόνια ζωής έχουν γεννηθεί - είναι τα παιδιά μας - η τεχνητή νοημοσύνη αντικαθιστά τον άνθρωπο, πλέον υπάρχουν συνθετικά μέλη, αυτοκινούμενα αυτοκίνητα, το ίντερνετ των πραγμάτων που κάνει το σπίτι μας έξυπνο και επικοινωνιακό με τον έξω κόσμο, οι wearable συσκευές συνδέουν τον άνθρωπο και τα βιομετρικά του χαρακτηριστικά σε οποιαδήποτε βάση δεδομένων κλπ. Πλέον μιλάμε για χιλιάδες οικοσυστήματα πληροφοριών που δύνανται να κάνουν την ασφάλιση πιο έξυπνη και εύκολα προσβάσιμη.

Σταδιακά, και όσο η τεχνολογία θα εισβάλει ακόμα πιο πολύ στη ζωή μας, τίποτα δε θα θυμίζει την παραδοσιακή ασφάλιση γιατί με την χρήση της τεχνολογίας η έννοια της αβεβαιότητας γίνεται προβλέψιμη βεβαιότητα - άρα και μη ασφαλίσιμη, ο οδηγός γίνεται προηγμένο GPS και η υγεία και η σύνταξη σταδιακά καθορίζονται με άλλες παραμέτρους και έχουν άλλα χαρακτηριστικά. Εάν ο ίδιος ο πυρήνας της ασφάλισης αλλάζει είναι λογικό να αλλάξουν και τα παρεχόμενα ασφαλιστικά προϊόντα. Και όταν αλλάζουν τα προϊόντα αλλάζουν και τα κανάλια διανομής τους! Μη ξεχνάμε ότι πριν από εμάς έχουν αλλάξει και οι πελάτες μας.

Στα τέλη του 2018 βιώσαμε την ενσωμάτωση της Οδηγίας IDD για τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων στα Εθνικά Δίκαια των Κρατών μελών της Ε.Ε. καθώς και την ενσωμάτωση του Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα του γνωστού πια σε όλους μας GDPR. Ήταν μια αρκετά δύσκολη χρονιά για τον κλάδο από άποψη Κανονιστικής Συμμόρφωσης. Πιστεύω ότι η κανονιστική προσαρμογή δεν σταματάει εδώ. Θα έλεγα πως είδαμε μόνο τη κορυφή του κανονιστικού παγόβουνου.

Αν αφήσουμε για λίγο στην άκρη τις τεχνολογικές αλλαγές που συμπαρασύρουν τον κλάδο σε ένα προδιαγεγραμμένο μέλλον, και εάν επικεντρωθούμε καθαρά στις νομοθετικές αλλαγές που επήλθαν λόγω των πρόσφατων Ευρωπαϊκών Οδηγιών, παρατηρούμε ότι:

• Αφενός, το πλαίσιο για την ασφαλιστική διανομή ρύθμισε μαζί με τα παραδοσιακά δίκτυα τις online πωλήσεις και τους aggregators - διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής του - και υιοθετώντας τις ίδιες απαιτήσεις ορθής λειτουργίας. Συνεπώς, στο εξής όλα τα δίκτυα διανομής, θεωρητικά, λειτουργούν επί ίσοις όροις. Για ποιο λόγο έγινε αυτό; Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση προετοιμάζεται σταδιακά για το μέλλον της διανομής .
• Αφετέρου το πλαίσιο για την προστασία προσωπικών δεδομένων, ακριβώς λόγω του καταιγισμού της τεχνολογίας και της ευρείας χρήσης των big data, ήρθε να προστατεύσει τον καταναλωτή από πιθανή εκμετάλλευση των δεδομένων του. Μην ξεχνάμε ότι σε αυτόν τον κόσμο που αλλάζει η επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων αποτελεί την βάση για την κερδοφορία και την βιωσιμότητα όλων των επιχειρήσεων - και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Τα δεδομένα είναι το πετρέλαιο του 2ιου αιώνα.

Να υπενθυμίσω ότι όταν μιλάμε για διανομή ασφαλιστικών προϊόντων, αναφερόμαστε, στις ασφαλιστικές εταιρίες, στα παραδοσιακά δίκτυα μεσιτών, πρακτόρων, συντονιστών κλπ, στα online δίκτυα, στους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές δευτερεύουσας δραστηριότητα, φυσικά στο bancassurance και τους άλλους εν δύναμει διανομείς.

Όπως είναι απόλυτα λογικό λόγω, των ιδιαιτεροτήτων των τοπικών αγορών αλλά και των διαφορετικών ταχυτήτων τεχνολογικής ανάπτυξης τους, η Οδηγία για τη Διανομή ασφαλιστικών προϊόντων, έδωσε ένα «κοινό πλαίσιο» προ απαιτούμενων από τους διανομείς, το οποίο όμως προσαρμόστηκε αναλόγως για να ταιριάζει στην λειτουργία της αγοράς του κάθε κράτους μέλους.

Το πλαίσιο για την διανομή ασφαλιστικών προϊόντων, όπως γνωρίζουμε διαδέχτηκε το παλαιό πλαίσιο για την ασφαλιστική διαμεσολάβηση. Η αλλαγή του όρου δεν είναι τυχαίο γεγονός αφού η Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική αγορά ήδη βιώνει την επανάσταση της διανομής προϊόντων μέσω διαφόρων καναλιών πέραν του παραδοσιακού ή μέσω των omni - channels, της λεγόμενης πολυκαναλικότητας!

Είναι όμως αρκετή η εκτενής προσυμβατική ενημέρωση που υιοθετήθηκε με το πρόσφατο νομικό πλαίσιο; Είναι αρκετές οι αυξημένες απαιτήσεις εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης των διανομέων; Είναι αρκετός ο σχεδιασμός μιας πολιτικής για την διακυβέρνηση των ασφαλιστικών προϊόντων; Μας καλύπτει πλήρως ο διαχωρισμός του παραγωγού και του διανομέα; Η IDD έχει τις απαντήσεις του μέλλοντος των καναλιών διανομής; Η IDD έφερε απαντήσεις για το πρόσφατο παρελθόν της Ευρωπαϊκής καταναλωτικής εμπειρίας αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις δεν συνέλαβε τις προεκτάσεις του άμεσου μέλλοντος .

Τα κανάλια διανομής στην ασφαλιστική αγορά μεταμορφώνονται ραγδαία! Και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη εάν λάβουμε υπόψη όσα ήδη αναφέραμε για την πρόοδο στην τεχνολογία αλλά και για την αλλαγή στην καταναλωτική συμπεριφορά λόγω COVID-19 που οδηγεί σε Πανευρωπαϊκό - και παγκόσμιο - επίπεδο στην αύξηση των συνδεδεμένων - online καναλιών.

Μην ξεχνάμε ότι το «παιχνίδι της διανομής ασφαλιστικών προϊόντων» καθώς και οι κανόνες του ορίζονται από τους παραγωγούς ασφαλιστικών προϊόντων - μια ορολογία που υιοθετήθηκε από το νέο νομοθετικό πλαίσιο. Ο παραγωγός του ασφαλιστικού προϊόντος είναι αυτός που θέτει τις προδιαγραφές του προϊόντος, δηλαδή, η ασφαλιστική εταιρία.

Οπότε, είναι απολύτως εύλογο να διαμορφώσουμε την πεποίθηση ότι το μέλλον της διανομής ασφαλιστικών προϊόντων δεν καθορίζεται από τις υφιστάμενες νομοθετικές αλλαγές, αλλά από τις ίδιες τις ασφαλιστικές εταιρίες μέσω των στρατηγικών «go - to - market» που θα επιλέξουν για τα επόμενα χρόνια. Αυτές οι στρατηγικές θα επιφέρουν νέες αλλαγές στην νομοθεσία, όχι το αντίστροφο!

Δεν είναι λοιπόν διόλου παράξενο ότι η IDD θα πρέπει να αναθεωρηθεί έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει τη διείσδυση της τεχνολογίας κατά την πώληση και να ενσωματώσει κανόνες ορθής επικοινωνίας των διανομέων και των πελατών μέσω ψηφιακών μέσων παρέχοντας παράλληλα ένα ισχυρό πλαίσιο διανομής για όλα τα είδη των διαθέσιμων καναλιών.

Ωστόσο, σύμφωνα με την Insurance Europe, η προσπάθεια ανάπτυξης ξεχωριστών κανόνων ή νομικών καθεστώτων για την ψηφιακή διανομή ασφαλιστικών προϊόντων θα διατάρασσε τον ανταγωνισμό μεταξύ ψηφιακών και μη ψηφιακών διανομέων και θα προκαλούσε σύγχυση στο σύνολο του κλάδου.

Συνεπώς, η προγραμματισμένη αναθεώρηση της IDD θα πρέπει να συμπεριλάβει τις εξελίξεις στην ψηφιακή διανομή στο ίδιο κανονιστικό πλαίσιο, με τελικό στόχο τη δημιουργία φιλικών κανόνων ως προς το ψηφιακό περιβάλλον διανομής που αναδύεται, τηρουμένων όμως των ισορροπιών με τα υφιστάμενα κανάλια διανομής, έτσι ώστε παράλληλα με την ενίσχυση της καινοτομίας και ο ανταγωνισμός να παραμείνει υγιής και ο πελάτης να απολαμβάνει υπηρεσίες ποιότητας από όποιο κανάλι προτιμά για την εξυπηρέτηση του.

Η εξεύρεση αυτή της ισορροπίας είναι πραγματικά πολύ δύσκολη και η ασφαλιστική αγορά για ακόμα μια φορά αναμένει τις εξελίξεις μέσα στο επόμενο έτος.

Μυρτώ Χαμπάκη
Group International Projects & Solvency II
ARAG SE (Greek Branch)

H Μυρτώ Χαμπάκη σπούδασε Οικονομικά (Β.Α) και πήρε το μεταπτυχιακό στις Ευρωπαϊκές και Ομοσπονδιακές Σπουδές (Μ.Α). Διαθέτει μακρόχρονη εμπειρία στον χρηματοοικονομικό τομέα και τα τελευταία 24 χρόνια και έχει διατελέσει στέλεχος στον ελεγκτικό, τραπεζικό και συμβουλευτικό κλάδο στην Ελλάδα έχοντας εργαστεί σε θέσεις ευθύνης στην Deloitte, την Τράπεζα Κύπρου Ελλάδος, την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος και την Crow SOL Συμβουλευτική . Στον ασφαλιστικό κλάδο εντάχθηκε το 2000 όπου εργάζεται μέχρι σήμερα στην ARAG SE. Ασχολήθηκε με την εφαρμογή της Οδηγίας Solvency II , ενώ διετέλεσε μέλος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για την ενσωμάτωση της στο ελληνικό δίκαιο καθώς και μέλος της Solvency II Steering Group της Insurance Europe στις Βρυξέλλες. Διδάσκει εξειδικευμένα σεμινάρια σε στελέχη και αρθρογραφεί συστηματικά στον κλαδικό τύπο στην Ελλάδα , την Κύπρο και το εξωτερικό. Είναι συγγραφέας πέντε βιβλίων, τρία εκ  των οποίων αφορούν στην Ιδιωτική Ασφάλιση με θεματολογία την Οδηγία Solvency II και την Οδηγία IDD για Ελλάδα και Κύπρο. Είναι πιστοποιημένη Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο , Πιστοποιημένη επαγγελματίας στην Κανονιστική Συμμόρφωση από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πιστοποιημένη επαγγελματίας για την αποφυγή Ξεπλύματος Χρήματος και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας επίσης από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι ιδρυτής της εταιρίας Experto Crede όπου προΐσταται των συμβουλευτικών υπηρεσιών (Advisory Partner).