Οι μετεωρολογικές προβλέψεις είναι πολύ θερμές για τις ημέρες που ακολουθούν και αυτό βάζει σε ανησυχία για πυρκαγιές όλη τη χώρα και τις σχετικές υπηρεσίες σε ετοιμότητα, να προλάβουν ότι μπορέσουν να μην καεί- αν ξεσπάσει το κακό που απεύχονται όλοι…

Όσο ζω, στην ορεινή μικρή μου πατρίδα την Δυτική Φθιώτιδα αλλά και όλο τον χώρο πέριξ του Τυμφρηστού θυμάμαι μια σοβαρή πυρκαγιά στον Αϊ – Λιά του Νεοχωρίου στα μέσα της δεκαετίας του ’90 η οποία κατέκαψε ένα ωραίο ελατόδασος και πολλά περιβόλια με καστανιές και κάνα δυο μικρότερες. Μια απ’ αυτές θυμάμαι ότι συμμετείχα στην προσπάθεια για τον περιορισμό της, ήταν τέτοιες μέρες το 1974 σε μια ρεματιά κάτω από την περιοχή Λελούδα ή οποία ξέσπασε νύχτα. Την πήραν είδηση από το χωριό Μαυρίλο, έτρεξαν από εκεί όσοι άντρες δεν ήταν επιστρατευμένοι εκείνες τις δραματικές ημέρες για την Κύπρο, χτύπησαν οι καμπάνες και στα άλλα χωριά και μαζευτήκαμε κόσμος, με ότι εργαλεία είχε ο καθένας στη διάθεσή του. Την πρόλαβαν οι Μαυριλιώτες που έτρεξαν πρώτοι, την περιόρισαν και μείναμε εκεί όλη τη νύχτα να την. Ευτυχώς δεν φυσούσε αέρας και σύντομα καταλάγιασε καίγοντας ένα μικρό κομμάτι δάσους. Μια άλλη επίσης πυρκαγιά που θυμάμαι, ήταν τον Σεπτέμβριο του 1977 που πήρε φωτιά το χωράφι του αείμνηστου μπάρμπα Λιά Μαλισσόβα την οποία πρόλαβαν οι γείτονες από το χωριό Μερκάδα να την στομώσουν πριν μπει στο δάσος και αυτή έσβησε καθώς το αεράκι που κατεβαίνει τα απογεύματα από το βουνό την γύρισε στα καμένα και χωνεύτηκε στις στάχτες. Σε εκείνη τη φωτιά θυμάμαι πως το ενδιαφέρον μου επικεντρώθηκε στο πως θα λύσω το σκυλί και με το φτυάρι έκοψα την τριχιά του που ήταν δεμένο και με αντάμειψε με μια γερή δαγκωνιά.

Θυμίζω αυτά στους συγχωριανούς αλλά και σε όλους όσους ζουν ή παραθερίζουν στα χωριά που οι πιθανότητες να προκληθεί πυρκαγιά είναι πάντα μπροστά μας και αυτές τις ημέρες είναι κατά πολύ περισσότερες. Ειδικά τα τελευταία χρόνια που η εγκατάλειψη όχι μόνο των χωραφιών αλλά και των οικοπέδων μέσα στο χωριό τα οποία έχουν γίνει λόγγος, η πιθανότητα μιας πυρκαγιάς είναι δεδομένη. Μέχρι πριν από κάποια χρόνια, οι πιθανότητες ήταν λίγες γιατί όλος ο τόπος ήταν πατημένος από ανθρώπους και από ζωντανά που τον ξύριζαν βοσκόντας τον. Τα χωράφια που είχαν φτιάξει κάποτε οι άνθρωποι ήταν καθαρά από ξερά χορτάρια και κλαδιά και το σημαντικό, ήταν ανοιχτά όλα τα μονοπάτια καθώς όποιος περνούσε το καθάριζε. Σήμερα ελάχιστα είναι τα χωράφια που ξεχωρίζουν πια μέσα στο δάσος που έχει κυριεύσει  τον τόπο. Ένα δάσος πυκνό που δεν περπατάει κανένας και το αποφεύγουν ακόμη και τα αγρίμια και τα αγριογούρουνα και ζουν στις παρυφές του. Ένα δάσος με φορτωμένι ξηρή ύλη, χωρίς δρόμους που να μπορεί να κινηθεί ένα όχημα πυρόσβεσης ή πεζό τμήμα. Σε περίπτωση που ξεσπάσει πυρκαγιά σε αυτό, δεν μπορεί να σταματήσει πουθενά και φυσικά θα κάψει και όποιο χωριό βρει μπροστά της και θα σταματήσει στο σπανό, ψηλά στο Πικροβούνι και το Βελούχι.

Γιατί ούτε στο δικό μου χωριό, ούτε και σε κανένα άλλο γύρω άκουσα να έχει τεθεί σοβαρά το ζήτημα των πυρκαγιών από τον Δήμο, την Πυροσβεστική ή το Δασαρχείο. Πέρα από τα τυπικά ευχολόγια που ακούγονται ίδια κάθε χρόνο, καμία σοβαρή προετοιμασία δεν έγινε, ούτε οι χωριανοί ενημερώθηκαν τι να κάνουν και πώς να σωθούν άμα ξεσπάσει πυρκαγιά, ούτε δρόμοι ανοίχτηκαν στο δάσος, ούτε νομίζω πως πουθενά έχει φτιαχτεί μια δεξαμενή νερού να παίρνουν τα πυροσβεστικά οχήματα που ψήνονται όλη τη μέρα στα καραούλια.

Το χειρότερο απ’ όλα και αυτό θα είναι η αιτία να καεί το χωριό και κάθε χωριό τα ακαθάριστα οικόπεδα μέσα στους οικισμούς. Είναι πάρα πολλά αυτά και ορισμένα ούτε ξέρει κανένας σε ποιόν ανήκουν. Αυτά είναι αποθήκες εύφλεκτου υλικού καθώς τα χορτάρια που κάθε χρόνο γίνονται και περισσότερα, έχουν ξεραθεί και μπορεί να αρπάξουν εύκολα φωτιά. Τα περισσότερα από τα χορταριασμένα οικόπεδα ανήκουν σε χωριανούς που επισκέπτονται το χωριό λίγες μέρες το χρόνο και δεν ενδιαφέρονται να τα καθαρίσουν νωρίς το καλοκαίρι ώστε η φωτιά που ενδεχομένως ξεσπάσει δεν θα βρει τίποτα να κάψει και θα σβήσει. Λίγοι είναι εκείνοι που συναισθανόμενοι τον κίνδυνο τα καθαρίζουν και οι υπόλοιποι εύχονται να μην έρθει η κακιά ώρα. Το ίδιο μοιάζει να κάνει και ο Δήμος αφού ενώ μπορεί να τους υποχρεώσει να καθαρίζουν τα χορτάρια από τα οικόπεδα, μέσα από τις κακοδαιμονίες, δουλείες και υποχρεώσεις που χαρακτηρίζουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, μένει εγκληματικά αδρανής. Εκεί που θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα αυστηρός, αφήνει τα πράγματα να κυλήσουν όπως θέλει ο καθένας και αφήνει τα χωριά ανυπεράσπιστα.

Γνωρίζω καλά και από πρώτο χέρι τι σημαίνει καθάρισμα των χωραφιών και των οικοπέδων από τα χορτάρια, από την άνοιξη ασχολούμαι με αυτά για να υποστηρίξω τα δέντρα που έχω φυτέψει αλλά και για λόγους ασφάλειας από την φωτιά. Είναι δύσκολη δουλειά το χορτοκοπτικό, δεν μπορούν να την κάνουν όλοι ενώ ούτε άνθρωποι που μπορούν να την κάνουν υπάρχουν καθώς δεν μιλάμε για χωριά πλέον αλλά για γειτονιές που τις κρατάνε ζωντανές όλο το χρόνο λίγοι άνθρωποι. Από την στιγμή μάλιστα που δεν υπάρχουν και ζώα να βοσκήσουν, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Θυμάμαι πως αυτά τα χορτάρια που μας βασανίζουν σήμερα κάποτε ούτε που φαίνονταν γιατί οι αγελάδες έκαναν την δουλειά του χορτοκοπτικού καλύτερα και χωρίς θόρυβο ενώ οι κατσίκες κρατούσαν στο σωστό ύψος κάθε κλαράκι που τολμούσε να βγει δίπλα στο μονοπάτι ή μέσα στο χωράφι.

Επιμένω, όπως και λίγοι μετρημένοι στα δάχτυλα συγχωριανοί μου, να καθαρίζω τα χωράφια μου κάθε χρόνο με το χορτοκοπτικό και θυμώνω όταν βλέπω κάποια διπλανά γεμάτα έτοιμη ύλη να κάνουν το χωριό και όλο το βουνό παρανάλωμα. Κι αν μιλάω, ακούω τη φωνή μου να επιστρέφει σαν αντίλαλος από έναν καταδικασμένο τόπο…         

Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία.

*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω