Στο ζήτημα της διεθνούς δικαιοδοσίας, αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις και ειδικότερα σε υποθέσεις ασφαλίσεων, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2012, αναφέρεται η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ με ημερομηνία 31 Ιανουαρίου 2018.

Ειδικότερα, πολωνικό δικαστήριο ζήτησε από το Δικαστήριο της ΕΕ να διευκρινίσει αν το άρθρο 13, παράγραφος 2, του κανονισμού 1215/2012, σε συνδυασμό με το άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του ίδιου κανονισμού, έχει την έννοια ότι είναι δυνατή η επίκλησή του από φυσικό πρόσωπο το οποίο δραστηριοποιείται επαγγελματικά, μεταξύ άλλων, στον τομέα της διεκδικήσεως απαιτήσεων αποζημιώσεως έναντι ασφαλιστών και το οποίο επικαλείται σύμβαση εκχωρήσεως απαιτήσεως συναφθείσα με το θύμα τροχαίου ατυχήματος, προκειμένου να ασκήσει αγωγή αποζημιώσεως κατά του ασφαλιστή του υπαιτίου του ως άνω ατυχήματος, ο οποίος εδρεύει σε άλλο κράτος μέλος και όχι σε εκείνο της κατοικίας του ζημιωθέντος, ενώπιον των δικαστηρίων του τελευταίου αυτού κράτους μέλους.

Σύμφωνα με το κείμενο της απόφασης, στις 4 Ιουλίου 2014, όχημα που ανήκε κατά κυριότητα σε φυσικό πρόσωπο, κάτοικο Πολωνίας, υπέστη ζημία σε τροχαίο ατύχημα που συνέβη στη Γερμανία και προκλήθηκε από Γερμανό υπήκοο ασφαλισμένο στην LVM.

Κατόπιν τούτου, ο κύριος του ως άνω οχήματος συνήψε στις 12 Ιουλίου 2014 σύμβαση μισθώσεως οχήματος αντικαταστάσεως με αόριστη διάρκεια. Δεδομένου ότι, αφενός, το ημερήσιο μίσθωμα ανερχόταν σε 200 πολωνικά ζλότι (PLN) (περίπου 47,50 ευρώ) και, αφετέρου, η σύμβαση μισθώσεως διήρκεσε ως τις 22 Σεπτεμβρίου 2014, η συνολική επιβάρυνση για τη μίσθωση ανήλθε σε 14 600 PLN (περίπου 3 465 ευρώ).

Το ως άνω φυσικό πρόσωπο αποζημιώθηκε όμως μόνο μέχρι του ποσού των 2 800 PLN (περίπου 665 ευρώ) από εταιρία η οποία αντιπροσωπεύει την LVM στην Πολωνία.

Κατόπιν τούτου και προκειμένου να εισπράξει το υπόλοιπο ποσό που ανερχόταν σε 11 800 PLN (περίπου 2 800 ευρώ), το εν λόγω φυσικό πρόσωπο συνήψε στις 22 Σεπτεμβρίου 2014 σύμβαση εκχωρήσεως απαιτήσεως με την οποία μεταβίβασε την απαίτησή του για αποζημίωση στον P. Hofsoe, o οποίος ασκεί την επιχειρηματική του δραστηριότητα στο Szczecin (Πολωνία).

Στο πλαίσιο της δραστηριότητας αυτής, ο P. Hofsoe αναλαμβάνει ο ίδιος, βάσει συμβατικής εκχωρήσεως απαιτήσεων, την είσπραξη από τον ασφαλιστή της αποζημιώσεως που δύναται να αξιώσει ο ζημιωθείς.

Στις 2 Φεβρουαρίου 2015, βάσει της συμβάσεως εκχωρήσεως απαιτήσεως για την οποία έγινε λόγος στη σκέψη 19 της παρούσας αποφάσεως, ο P. Hofsoe άσκησε ενώπιον του Sąd Rejonowy Szczecin‑Centrum w Szczecinie (πρωτοβάθμιου δικαστηρίου Szczecin‑Centrum, Szczecin, Πολωνία) αγωγή με κύριο αίτημα να υποχρεωθεί η LVM στην καταβολή αποζημιώσεως ποσού 11 800 PLN (περίπου 2 800 ευρώ) το οποίο αντιστοιχεί στις δαπάνες για τη μίσθωση οχήματος αντικαταστάσεως.

Προς θεμελίωση της διεθνούς δικαιοδοσίας του ως άνω δικαστηρίου, ως δικαστηρίου του τόπου κατοικίας του ζημιωθέντος, ο P. Hofsoe επικαλέστηκε το άρθρο 20 του νόμου περί των υποχρεωτικών ασφαλίσεων, του εγγυητικού κεφαλαίου του ασφαλιστικού τομέα και του πολωνικού γραφείου ασφαλιστών ευθύνης από αυτοκίνητα, της 22ας Μαΐου 2003, και την απόφαση του Δικαστηρίου της 13ης Δεκεμβρίου 2007, FBTO Schadeverzekeringen (C-463/06, EU:C:2007:792).

Η LVM αμφισβήτησε όμως τη διεθνή δικαιοδοσία του πολωνικού δικαστηρίου, επικαλούμενη το άρθρο 9, παράγραφος 1, του κανονισμού 44/2001, σε συνδυασμό με το άρθρο 11, παράγραφος 2, του ίδιου κανονισμού. Υποστήριξε, ειδικότερα, ότι η έννοια του «ζημιωθέντος» κατά το άρθρο 11, παράγραφος 2, του εν λόγω κανονισμού πρέπει να ερμηνεύεται κατά γράμμα και ότι, ως εκ τούτου, ο P. Hofsoe, ως εκδοχέας της απαιτήσεως του ζημιωθέντος, δεν μπορούσε να την εναγάγει ενώπιον των πολωνικών δικαστηρίων.

Εντούτοις, το Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie (πρωτοβάθμιο δικαστήριο Szczecin-Centrum, Szczecin) έκρινε ότι είχε διεθνή δικαιοδοσία με απόφαση της 13ης Μαΐου 2015.

Προς στήριξη της εφέσεως που άσκησε κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, ήτοι του Sąd Okręgowy w Szczecinie (περιφερειακού δικαστηρίου του Szczecin), η LVM υποστηρίζει ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο παρέβη το άρθρο 13, παράγραφος 2, του κανονισμού 1215/2012, σε συνδυασμό με το άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του ίδιου κανονισμού, κρίνοντας, αντίθετα προς όσα προκύπτουν από τις αιτιολογικές σκέψεις 15 και 18 του εν λόγω κανονισμού και από τη νομολογία του Δικαστηρίου, ότι ο P. Hofsoe έπρεπε να εκληφθεί ως το αδύναμο μέρος στην ένδικη διαφορά. Πλην όμως, στην περίπτωση αυτή δεν πρόκειται για τον ίδιο τον ζημιωθέντα αλλά για επαγγελματία που ασχολείται με τη διεκδίκηση απαιτήσεων αποζημιώσεως από ασφαλιστικές εταιρίες. Επιπλέον, ως παρέκκλιση από τον γενικό κανόνα περί διεθνούς δικαιοδοσίας που προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 1215/2012, το άρθρο 13, παράγραφος 2, του ίδιου κανονισμού πρέπει να ερμηνεύεται στενά.

Από την πλευρά του, ο P. Hofsoe υποστηρίζει ότι η δωσιδικία της κατοικίας του αντισυμβαλλομένου του ασφαλιστή, του ασφαλισμένου ή ενός δικαιούχου, την οποία προέβλεπε το άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 44/2001, το οποίο αντικαταστάθηκε από το άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1215/2012 (στο εξής: forum actoris), δεν ισχύει μόνο για τον άμεσα ζημιωθέντα και ότι, ως εκ τούτου, μπορεί επίσης να την επικαλεσθεί και ο εκδοχέας της απαιτήσεως του ζημιωθέντος.

Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι είναι αναγκαία η υποβολή ερωτήματος στο Δικαστήριο, στο μέτρο που το ratione personae πεδίο εφαρμογής της δωσιδικίας που προβλέπεται στο άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1215/2012 εξαρτάται, εν προκειμένω, από την ερμηνεία της έννοιας του «ζημιωθέντος» κατά το άρθρο 13, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού. Συγκεκριμένα, διεθνής δικαιοδοσία του αιτούντος δικαστηρίου θεμελιώνεται μόνον αν γίνει δεκτό ότι στην έννοια του ζημιωθέντος εμπίπτει επαγγελματίας του κλάδου των ασφαλίσεων ο οποίος είναι εκδοχέας απαιτήσεως αποζημιώσεως την οποία είχε ο άμεσα ζημιωθείς κατά του ασφαλιστή του οχήματος το οποίο προκάλεσε τροχαίο ατύχημα.

Ως προς το ζήτημα αυτό, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι, κατά το άρθρο 509, παράγραφος 2, του αστικού κώδικα, «[μ]ε την απαίτηση μεταβιβάζονται στον αποκτώντα και όλα τα συναφή δικαιώματα». Υπό τις συνθήκες αυτές, η εκχώρηση της απαιτήσεως θα πρέπει να περιλαμβάνει και τη δυνατότητα επικλήσεως της ειδικής βάσεως διεθνούς δικαιοδοσίας. Η ερμηνεία αυτή θα συνέτεινε στην επίτευξη του σκοπού προστασίας του αδύναμου μέρους ο οποίος αποτελεί τη βάση των ειδικών κανόνων διεθνούς δικαιοδοσίας που ισχύουν για τις υποθέσεις ασφαλίσεων.

Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι η έννοια του «ζημιωθέντος» κατά το άρθρο 11, παράγραφος 2, του κανονισμού 44/2001 και, άρα, κατά το άρθρο 13, παράγραφος 2, του κανονισμού 1215/2012 περιλαμβάνει τόσο τον άμεσα ζημιωθέντα όσο και τον εμμέσως ζημιωθέντα. Κατά συνέπεια, η εν λόγω έννοια πρέπει να περιλαμβάνει και το φυσικό πρόσωπο που ασκεί, ως επιτηδευματίας, δραστηριότητα στον τομέα της διεκδικήσεως απαιτήσεων αποζημιώσεως έναντι ασφαλιστικών εταιριών και επικαλείται σύμβαση εκχωρήσεως απαιτήσεως την οποία συνήψε με τον άμεσα ζημιωθέντα. Η λύση αυτή επιβάλλεται κατά μείζονα λόγο, κατά το αιτούν δικαστήριο, δεδομένου ότι, εν προκειμένω, υφίσταται πρόδηλη ανισορροπία, από οικονομικής και οργανωτικής απόψεως, μεταξύ της θέσεως του P. Hofsoe και εκείνης του ασφαλιστή του οποίου οι συναφείς δυνατότητες, ως νομικού προσώπου, είναι πολύ μεγαλύτερες.

Κατά το αιτούν δικαστήριο, η συγκεκριμένη αυτή προσέγγιση της θέσεως εκάστου των διαδίκων της κύριας δίκης αναδεικνύει συνεπώς τη διαφορά μεταξύ των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης και των πραγματικών περιστατικών των υποθέσεων επί των οποίων εκδόθηκαν οι αποφάσεις της 17ης Σεπτεμβρίου 2009, Vorarlberger Gebietskrankenkasse (C‑347/08, EU:C:2009:561), και της 26ης Μαΐου 2005, GIE Réunion européenne κ.λπ. (C-77/04, EU:C:2005:327).

Το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει εντούτοις ότι η προτεινόμενη ως άνω ερμηνεία του άρθρου 13, παράγραφος 2, του κανονισμού 1215/2012, σε συνδυασμό με το άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του ίδιου κανονισμού, προσκρούει στην αρχή της στενής ερμηνείας των εξαιρέσεων και, πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 5, παράγραφος 2, του εν λόγω κανονισμού σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη 15 αυτού.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Sąd Okręgowy w Szczecinie (περιφερειακό δικαστήριο του Szczecin), αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το εξής προδικαστικό ερώτημα:

«Έχει η παραπομπή που περιέχει το άρθρο 13, παράγραφος 2, του κανονισμού 1215/2012 προς το άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του ίδιου κανονισμού, την έννοια ότι φυσικό πρόσωπο το οποίο δραστηριοποιείται επαγγελματικά, μεταξύ άλλων, στον τομέα της διεκδικήσεως απαιτήσεων αποζημιώσεως έναντι ασφαλιστών δύναται να ασκήσει αγωγή κατά του ασφαλιστή αστικής ευθύνης που έχει ασφαλίσει τον υπαίτιο τροχαίου ατυχήματος και είναι εγκατεστημένος σε κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος μέλος της κατοικίας του ζημιωθέντος, ενώπιον δικαστηρίου του τόπου κατοικίας του ζημιωθέντος, κατ’ επίκληση συμβάσεως με την οποία ο άμεσα ζημιωθείς του μεταβίβασε τη σχετική απαίτηση;»

Διαβάστε εδώ την απόφαση

Τι αναφέρει ο Κανονισμός (ΕΕ) 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2012 σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία σε υποθέσεις ασφαλίσεων

Άρθρο 10

Σε υποθέσεις ασφαλίσεων η διεθνής δικαιοδοσία ρυθμίζεται από το παρόν τμήμα, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 6 και του άρθρου 7 σημείο 5.

Άρθρο 11

1. Ένας ασφαλιστής ο οποίος έχει την κατοικία του σε κράτος μέλος μπορεί να εναχθεί:

α) ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους μέλους όπου έχει την κατοικία του·
β) σε άλλο κράτος μέλος, εφόσον την αγωγή έχει ασκήσει ο αντισυμβαλλόμενος του ασφαλιστή, ο ασφαλισμένος ή δικαιούχος, ενώπιον του δικαστηρίου του τόπου κατοικίας του ενάγοντος· ή
γ) αν πρόκειται για συνασφαλιστή, ενώπιον του δικαστηρίου του κράτους μέλους στο οποίο έχει εναχθεί ο κύριος ασφαλιστής.

2. Όταν ο ασφαλιστής δεν έχει κατοικία στο έδαφος κράτους μέλους, αλλά διαθέτει υποκατάστημα, πρακτορείο ή οποιαδήποτε άλλη εγκατάσταση σε κράτος μέλος, θεωρείται, για διαφορές σχετικές με την εκμετάλλευσή τους, ότι έχει την κατοικία του στο έδαφος αυτού του κράτους μέλους.

Άρθρο 12

Ο ασφαλιστής μπορεί επιπλέον να εναχθεί ενώπιον των δικαστηρίων του τόπου όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός, αν πρόκειται για ασφάλιση αστικής ευθύνης ή για ασφάλιση ακινήτων. Το ίδιο ισχύει αν η ασφάλιση αφορά από κοινού ακίνητα και κινητά που καλύπτονται από το ίδιο ασφαλιστήριο και η προσβολή τους οφείλεται στην ίδια αιτία.

Άρθρο 13

1. Σε υποθέσεις ασφάλισης αστικής ευθύνης, ο ασφαλιστής μπορεί επίσης να προσεπικληθεί ενώπιον του δικαστηρίου που έχει επιληφθεί της αγωγής του ζημιωθέντος κατά του ασφαλισμένου, αν το δίκαιο του δικαστηρίου το επιτρέπει.

2. Οι διατάξεις των άρθρων 10, 11 και 12 εφαρμόζονται σε περίπτωση ευθείας αγωγής του ζημιωθέντος κατά του ασφαλιστή, εφόσον η ευθεία αγωγή επιτρέπεται.

3. Αν το δίκαιο που διέπει την ευθεία αγωγή προβλέπει την προσεπίκληση του αντισυμβαλλομένου του ασφαλιστή ή του ασφαλισμένου, το ίδιο δικαστήριο έχει δικαιοδοσία και ως προς αυτούς.

Άρθρο 14

1. Με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 13 παράγραφος 3, η αγωγή του ασφαλιστή μπορεί να ασκηθεί μόνον ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους μέλους στο οποίο έχει την κατοικία του ο εναγόμενος, ανεξάρτητα αν είναι ο αντισυμβαλλόμενος του ασφαλιστή, ο ασφαλισμένος ή δικαιούχος.

2. Οι διατάξεις του παρόντος τμήματος δεν θίγουν το δικαίωμα άσκησης ανταγωγής ενώπιον του δικαστηρίου στο οποίο εκκρεμεί, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος τμήματος, η κύρια αγωγή.

Άρθρο 15

Παρέκκλιση από τις διατάξεις του παρόντος τμήματος είναι δυνατή μόνο με συμφωνία:

1) μεταγενέστερη της γένεσης της διαφοράς·

2) που επιτρέπει στον αντισυμβαλλόμενο, τον ασφαλισμένο ή σε δικαιούχο να προσφύγει και σε άλλα δικαστήρια εκτός από τα προβλεπόμενα στο παρόν τμήμα·

3) που έχει συναφθεί μεταξύ ασφαλιστή και αντισυμβαλλομένου με κατοικία ή συνήθη διαμονή, κατά το χρόνο σύναψης της σύμβασης, στο ίδιο κράτος μέλος, και έχει ως αποτέλεσμα την ανάθεση διεθνούς δικαιοδοσίας στα δικαστήρια αυτού του κράτους μέλους, ακόμα και αν το ζημιογόνο γεγονός συμβεί στην αλλοδαπή, εκτός αν το δίκαιό του απαγορεύει τέτοια συμφωνία·

4) έχει συναφθεί με αντισυμβαλλόμενο που δεν έχει την κατοικία του σε κράτος μέλος, εκτός αν πρόκειται για υποχρεωτική ασφάλιση ή για ασφάλιση ακινήτου που βρίσκεται σε κράτος μέλος· ή

5) αφορά ασφαλιστική σύμβαση, εφόσον αυτή καλύπτει έναν ή περισσότερους κινδύνους από τους αναφερόμενους στο άρθρο 16.

Άρθρο 16

Οι αναφερόμενοι κίνδυνοι στο άρθρο 15 σημείο 5 είναι οι ακόλουθοι:

1) κάθε απώλεια ή ζημία σε:

α) πλοία, εγκαταστάσεις ανοικτά των ακτών και στην ανοικτή θάλασσα ή αεροσκάφη, η οποία συνδέεται με τη χρησιμοποίησή τους για εμπορικούς σκοπούς·
β) εμπορεύματα, εκτός από τις αποσκευές επιβατών, κατά τη διάρκεια μεταφοράς που πραγματοποιείται με αυτά τα πλοία ή αεροσκάφη, είτε ολικά είτε σε συνδυασμό με άλλα μεταφορικά μέσα·

2) κάθε είδος ευθύνης, εκτός από την ευθύνη για σωματικές βλάβες των επιβατών ή για απώλεια ή ζημία των αποσκευών τους:

α) από τη χρησιμοποίηση ή εκμετάλλευση πλοίων, εγκαταστάσεων ή αεροσκαφών, σύμφωνα με το σημείο 1 στοιχείο α) ανωτέρω, στο μέτρο που, όσον αφορά τα τελευταία, το δίκαιο του κράτους μέλους εγγραφής του αεροσκάφους δεν απαγορεύει τις συμφωνίες διεθνούς δικαιοδοσίας ως προς την ασφάλιση των κινδύνων αυτών·
β) για ζημίες που προκαλούνται από εμπορεύματα κατά τη διάρκεια μεταφοράς υπό την έννοια του σημείου 1 στοιχείο β) ανωτέρω·

3) κάθε χρηματική ζημία συνδεόμενη με τη χρησιμοποίηση ή εκμετάλλευση πλοίων, εγκαταστάσεων ή αεροσκαφών, σύμφωνα με το σημείο 1 στοιχείο α) ανωτέρω, ιδίως ζημία σχετική με το ναύλο ή τη ναύλωση·

4) κάθε άλλος κίνδυνος που συνδέεται προς έναν από τους αναφερόμενους στα σημεία 1 έως 3·

5) υπό την επιφύλαξη των προαναφερόμενων σημείων 1 έως 4, όλοι οι «μεγάλοι κίνδυνοι» όπως ορίζονται στην οδηγία 2009/138/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Νοεμβρίου 2009, σχετικά με την ανάληψη και την άσκηση δραστηριοτήτων ασφάλισης και αντασφάλισης (Φερεγγυότητα ΙΙ) (14).