Ηλίας Προβόπουλος, 18/12/2020 - 11:53 facebook twitter linkedin Αραρίσκοντας Ηλίας Προβόπουλος: Το γουρούνι των Χριστουγέννων Ηλίας Προβόπουλος, 18/12/2020 facebook twitter linkedin Εκτός από τον στόχο που έβαζε κάθε νοικοκυριό μέχρι πριν από δυο – τρεις δεκαετίες να έχει γεμάτο το αμπάρι και να μην του λείψουν τα στοιχειώδη αγαθά για τον χειμώνα, η εκτροφή ενός όσο το δυνατόν μεγαλύτερου και παχύτερου γουρουνιού ήταν το στοίχημα για να έχει και το φρέσκο κρέας για τις γιορτές και ένα σωρό άλλα παράγωγά του. Φυσικά εννοούμε πως κάτι τέτοιο γίνονταν πριν αρχίσει να ξηλώνεται ο παλιός αγροτοποιμενικός κόσμος και πριν ακόμη ένα σωρό άλλα στοιχεία τον οδηγήσουν στην εγκατάλειψη της υπαίθρου και σε μια μεσοβέζικη αστικοποίηση, πράγμα που επηρέασε πολύ την κοινωνία μας και ένα μέρος της έχασε τη ισορροπία που του παρείχε ο γενέθλιος τόπος και ακροβατεί, πραγματικά και μεταφορικά μεταξύ πόλης και χωριού. Θύμα των τεραστίων αυτών αλλαγών ήταν και το γουρούνι, το οποίο από την αρχή της μόνιμης κατοίκησης του ανθρώπου σε ένα σημείο, ήταν απαραίτητο όσο και ένα βόδι αλλά αυτό δεν απαιτούσε μεγάλο κεφάλαιο για την απόκτησή του και τη συντήρησή του, ήθελε λίγο καιρό να μεγαλώσει και με ελάχιστο μάλιστα κόστος και με το σφάξιμό του, γέμιζε το σπίτι με κρέας και παράγωγά του καθώς δεν υπήρχε άλλος τρόπος να αποκτηθούν. Με την σωστή δε διαχείρισή τους και ανάλογα φυσικά με τον αριθμό των μελών που είχε κάθε οικογένεια, αυτά επαρκούσαν μέχρι το Πάσχα και ακόμη πιο πέρα ως τον θερισμό. Τα πλεονεκτήματα που είχε ένα γουρούνι σε μια αγροτική κοινωνία μέχρι τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες ήταν πολλά και χάρη σε αυτά είχε μια καλύτερη διατροφή και πρώτη ύλη, το λίπος για την μαγειρική όπου δεν έφτανε το λάδι. Πρώτα απ’ όλα και αυτό που συνέφερε τους χοιροβοσκούς (υπήρχαν πάρα πολλοί τέτοιοι στα ημιορεινά θαμνώδη μέρη και στα δάση της βελανιδιάς) ήταν ότι μια γουρούνα γεννούσε δυο φορές τουλάχιστον το χρόνο από πέντε ως οχτώ γουρουνάκια. Τα γουρούνια δεν ήθελαν ιδιαίτερη τροφή, όσα ήταν ελεύθερα ζούσαν στα δάση με ρίζες και καρπούς ενώ όσα ήταν σε κουμάσια στις άκρες κάποιων απόμακρων χωραφιών για να μην μυρίζουν και καταστρέφουν τις καλλιέργειες, με ότι έβγαζε ο κήπος και ότι περίσσευε από την κουζίνα. Φυσικά, ο κάθε νοικοκύρης φρόντιζε ώστε να έχει τα Χριστούγεννα ένα μεγάλο γουρούνι και το τάιζε συμπληρωματικά με καλαμπόκι ή ότι άλλο καλλιεργούσε αλλά πάντα με μέτρο γιατί με τα μέσα εκείνης της εποχής ούτε η παραγωγή ήταν μεγάλη, απαιτούσε πολλά χέρια να την κουμαντάρουν και η σοδειά πήγαινε για το ψωμί της οικογένειας. Όσοι είχαν και άλλα ζωντανά, τάιζαν τα γουρούνια τυρόγαλο στο οποίο έβαζαν λίγο πίτουρο. Σε ορισμένα δε σημεία που υπήρχαν πουρνάρια, βελανιδιές και καστανιές, τα γουρούνια γίνονταν μεγαλύτερα και παχύτερα. Μάζευαν οι άνθρωποι αυτούς τους καρπούς του δάσους και τα τάιζαν τους δυο τελευταίους μήνες πριν από το σφάξιμο κι αυτά γίνονταν ασήκωτα. Την ίδια καλή διατροφή είχαν και τα γουρούνια στον κάμπο και στις περιοχές που είχαν παραγωγή σιτηρών ενώ στα πολύ ορεινά χωριά, δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Στην ουσία ένα γουρούνι δεν στοίχιζε τίποτα, ήταν στη διάθεση του νοικοκύρη να επενδύσει σε αυτό με καλύτερη τροφή και αυτό γίνονταν αν αυτός είχε την άνεση από πλευράς σοδειάς αλλά και από οικονομική επάρκεια. Το γουρούνι πάλι δεν απαιτούσε και ειδικούς χώρους, ένα πρόχειρο κουμάσι έφτανε να ζήσει αρκεί να ήταν ασφαλές γιατί κακά τα ψέματα, αν έμπαινε σε κάποιον κήπο ή σε καλλιέργειες, δεν άφηνε τίποτα όρθιο. Σε κάποια μέρη και μέχρι την δεκαετία του '60 τα γουρούνια κυκλοφορούσαν ελεύθερα μέσα στα χωριά αλλά σιγά - σιγά οι κάτοχοί τους υποχρεώθηκαν από τις υγειονομικές υπηρεσίες να τα μαντρώσουν σε κουμάσια, όσο το δυνατόν μακρύτερα από τα σπίτια για να γλιτώσουν από τις δυσάρεστες μυρωδιές πράγμα που δεν έγινε και τόσο ομαλά γιατί οι δυνατότητες που είχε τότε ο κόσμος για τέτοιες αλλαγές ήταν περιορισμένες. Δεν χρειάστηκε όμως να επιμείνουν πολύ οι αρχές γιατί άρχισε ή εγκατάλειψη της υπαίθρου και το ζήτημα διευθετήθηκε έτσι και ξεχάστηκε. Οι λίγοι που συνέχισαν να τρέφουν γουρούνια στα χωριά, έφτιαξαν καινούργιες εγκαταστάσεις, κάπως σύγχρονες και έτσι άλλαξε εντελώς η χοιροτροφία και μαζί με αυτή, ότι αφορούσε την παράδοση που ήταν πολύ δεμένη με τα έθιμα και τον τρόπο γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στην ύπαιθρο. NEWSLETTER Λάβετε τα καλύτερα του Nextdeal στα εισερχόμενά σας, κάθε μέρα. Σήμερα εκτροφή γουρουνιών με τέτοιο τρόπο σπάνια γίνεται, μόνο σε απόμακρες περιοχές κάποιων χωριών για να μην μυρίζουν τα χοιροστάσια και φυσικά από λίγους που έχουν αυτό το προνόμιο. Ούτε οι τροφές φυσικά είναι οι ίδιες, καθώς το κόστος πλέον να γίνει κάτι τέτοιο είναι μεγάλο και το αποφεύγουν ακόμη και οι πιο μερακλήδες. Η προσπάθεια όμως αυτών των ανθρώπων είναι αξιόλογη γιατί αφενός παράγουν ένα καλής ποιότητας κρέας και από την άλλη, διατηρούν κατά κάποιο τρόπο την παράδοση και θυμίζουν σε όλους μας σκηνές από την ζωή των προγόνων μας, μια ζωή που χαρακτήριζε η λιτότητα, στην καθημερινή τους ζωή και στον κύκλο του χρόνου. Οι γιορτές των Χριστουγέννων ήταν ένας σταθμός που ξεχώριζε σε μια ζωή που ακολουθούσε τον κύκλο του χρόνου και ήταν εξαιρετική πυκνή σε επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες που έπρεπε να τον περάσουν μέσα σε μια ατμόσφαιρα επάρκειας αγαθών και γευστικής ικανοποίησης για λίγες ημέρες. Ένα καλοθρεμένο γουρούνι ήταν αυτό που παρείχε σχεδόν τα πάντα που απαιτούσε ένα γιορταστικό τραπέζι και αύξανε την αξιοσύνη της νοικοκυράς στην παρασκευή γευστικών φαγητών ενώ για τον νοικοκύρη ήταν το επιστέγασμα του αγώνα που δίνει κάθε χρόνο για το σπιτικό του. Με την σφαγή του δε, έκλεινε ένας κύκλος και άρχιζε ένας άλλος καινούργιος πάλι στα ίδια χνάρια της ζωής. Το γεγονός δε ότι η σφαγή του συνέπιπτε με το χειμερινό ηλιοστάσιο και την στάση που έκανε ο ήλιος να επιστρέψει στο καλοκαίρι, δένει την μνήμη των ανθρώπων με αρχέγονα έθιμα που ο πυρήνας τους παραμένει ο ίδιος μέσα στους αιώνες. Η σφαγή - θυσία όπως διατηρήθηκε στην ύπαιθρο αλλά και σε ένα βαθμό αποδέχονται και όσοι ζουν στις πόλεις και χωρίς να έχουν αγροτικές καταβολές ή τις έχουν χάσει, είναι ένα σημάδι ότι το νήμα που μας δένει με τον πανάρχαιο μύθο αντέχει ακόμη και στις πιο σκληρές εποχές. Στη φωτογραφία: Ο κυρ Κωνσταντής Τσατσιάνης και το γουρούνι της χρονιάς που το έλεγε χαϊδευτικά Σούρη, το 2009, στον συνοικισμό Λαγκαδάκια των Βραγκιανών Αργιθέας. Αυτό ήταν και το τελευταίο γιατί τον εγκατέλειψαν οι δυνάμεις και δεν μπορούσε πια να θρέψει άλλο την επόμενη χρονιά. Ο Ηλίας Γ. Προβόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας. Έγινε δημοσιογράφος και εργάστηκε επί πολλά χρόνια και αποκλειστικά στις εφημερίδες, κυρίως στην «Ελευθεροτυπία» από τις στήλες της οποίας οργάνωσε και προέβαλλε μια ειδική αρθρογραφία με τον τίτλο «Μικρές Πατρίδες» για την ελληνική περιφέρεια και τους ανθρώπους της καθώς και για την Αθήνα, τα τελευταία χρόνια. Συνεχίζει να γράφει και να δημοσιεύει φωτογραφίες με την ίδια θεματογραφία στο actimon.blogspot.com ενώ εκδίδει και βιβλία που έχουν σχέση με την τοπική ιστορία. *Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω Ακολουθήστε το Nextdeal.gr στο Google News .
Ηλίας Προβόπουλος: Δυο κλουβιά μπροστά στην Άνοιξη Το ότι μου αρέσουν οι ανθισμένες κουτσουπιές, είναι κάτι που θα το λέω συνέχεια τούτες τις πρώτες μέρες του Απρίλη... Ηλίας Προβόπουλος, 09/04/2024 - 09:31
Ηλίας Προβόπουλος: Η έξοδος του Μεσολογγίου Εἶν᾿ ἕτοιμα στὴν ἄσπονδη πλημύρα τῶν ἁρμάτων δρόμο νὰ σχίσουν τὰ σπαθιά, κι ἐλεύθεροι νὰ μείνουν ἐκεῖθε μὲ τοὺς ἀδελφούς,... Ηλίας Προβόπουλος, 09/04/2024 - 08:53
Ηλίας Προβόπουλος: Καλός Απρίλης θα είναι μόνο ο βροχερός... Όχι, δεν είναι ψέμα ή άνθιση της κυδωνιάς στην άκρη του κήπου. Είναι αλήθεια, όπως την διακονεί η Φύση και... Ηλίας Προβόπουλος, 01/04/2024 - 09:02
Ηλίας Προβόπουλος: Αποχαιρετισμός στον Παναγιώτη Κοντό Έφυγε από τη ζωή ο Αναπληρωτής Καθηγητής και Προϊσταμένος Γραμματείας του Πανεπιστημίου Αθηνών επί σειρά ετών Παναγιώτης Κοντός, ο οποίος... Ηλίας Προβόπουλος, 29/03/2024 - 09:06
Ηλίας Προβόπουλος: O μικρός ήρωας του Κεφαλοχωριού! Είδαμε αρκετά αυτές τις ημέρες στις εορταστικές εκδηλώσεις για την 25η Μαρτίου σε όλη την Ελλάδα αλλά τα προσπεράσαμε, με... Ηλίας Προβόπουλος, 29/03/2024 - 08:44
Ηλίας Προβόπουλος: 1η έκθεση βιβλίου Αιτωλοακαρνάνων λογοτεχνών στο Αγρίνιο Για πρώτη φορά διοργανώνεται μεγάλη έκθεση Αιτωλοακαρνάνων λογοτεχνών στο Αγρίνιο. Η διοργάνωση της τριήμερης έκθεσης πραγματοποιείται από τον Δήμο Αγρινίου, που... Ηλίας Προβόπουλος, 27/03/2024 - 09:01