Καθώς ετοιμαζόμαστε να ζήσουμε κι άλλο ένα χειμώνα στον αστερισμό της επιδημίας, οποιαδήποτε άλλη συζήτηση περιττεύει και το ενδιαφέρον όλων επικεντρώνεται στους τρόπους με τους οποίας μπορεί να διασφαλίσει κάποιος την υγεία του. Ο μοναδικός, όπως προτείνεται από τους ειδικούς τρόπος είναι τα εμβόλια αλλά κι αυτά έγιναν αντικείμενο διαμάχης που παρά τις δεκάδες των νεκρών κάθε μέρα δυστυχώς εντείνεται …
Πού λοιπόν μείνει χώρος και χρόνος για άλλες συζητήσεις που τέτοιο καιρό θα ήταν στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος του κόσμου, της υπαίθρου κυρίως αλλά και των πόλεων που από την αγροτική παραγωγή εξαρτάται η διατροφή τους. Έτσι καθώς κοντεύει να τελειώσει ο Νοέμβριος, ο Σποριάς όπως τον έλεγαν παλιά το ενδιαφέρον για τα οργώματα με τα οποία θεμελιώνεται η παραγωγή σιτηρών περιορίστηκε σε ελάχιστες περιοχές όπου καλλιεργούνται ακόμη αυτά τα πολύτιμα προϊόντα. Τα σιτηρά που πάνω τους στηρίχθηκε ολόκληρος ο μέχρι σήμερα πολιτισμός και αποτελούν ακόμη το βασικό προϊόν διατροφής.
Είναι ελάχιστοι πλέον αυτοί που καλλιεργούν ακόμη σιτάρι, κριθάρι και βρώμη και κυρίως στη Μακεδονία, στη Θράκη και λίγο στη Θεσσαλία σε εκτάσεις που δεν αρδεύονται . Στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και την Ήπειρο η καλλιέργεια σιτηρών έχει μειωθεί πάρα πολύ όπως και στα νησιά και αυτό οφείλεται στο ότι οι κοινωνίες που ασχολούνταν με αυτά άλλαξαν οικονομικό προσανατολισμό ή καλλιέργειες ή απλά εγκατέλειψαν τα χωράφια τους χάρη του τουρισμού που είναι και πιο εύκολος και πιο προσοδοφόρος. Η ζήτησή τους καλύπτεται από εισαγωγές και μάλιστα σε χαμηλότερες τιμές απ’ ότι της δικής μας παραγωγής αλλά όπως λένε αρκετοί η ποιότητά των αλεύρων είναι αμφισβητήσιμη.
Και είναι πραγματικότητα αυτό και φαίνεται από την ποιότητα του ψωμιού που δεν μοιάζει σε τίποτα με εκείνο από το σιτάρι που έβγαζε η ελληνική γη και σε διάφορες μάλιστα ποικιλίες. Αυτά δεν υπάρχουν πια σήμερα και το σιτάρι, εκτός από το ότι προέρχεται από μια ποικιλία γιατί έτσι βολεύει το εμπόριο προέρχεται από διάφορες μακρινές χώρες και οι μέθοδοι καλλιέργειάς του απέχουν πολύ από αυτές που εφάρμοζαν οι έλληνες αγρότες. Μέχρι να επεκταθεί η μηχανοκαλλιέργεια στους κάμπους η καλλιέργεια σιτηρών στην Ελλάδα γίνονταν στα ημιορεινά και τα ορεινά σε επικλινή, για να οργώνονται πιο εύκολα χωράφια και τα οποία λιπαίνονταν κυρίως από τα κοπάδια που τα βοσκούσαν την περίοδο από τον θερισμό μέχρι το όργωμα. Τα ορεινά δε χωράφια εκτός του ότι δεν κρατούσαν πολλά νερά εξασφάλιζαν και καλύτερο αερισμό των σπαρτών και το υψόμετρο τα προφύλασσε από τις υψηλές θερμοκρασίες που εκδηλώνονταν στις αρχές του καλοκαιριού.
Έτσι στην ποικιλία των μικροκλιμάτων που διαθέτει σε όλη την έκτασή της η Ελλάδα εξελίσσονταν και οι ποικιλίες των σιτηρών και το αποτέλεσμα φαίνονταν όπως προαναφέρθηκε στο μύλο και κατόπιν στο φούρνο με ευωδιαστό ψωμί. Αυτό όμως σταμάτησε μετά την δεκαετία του ’70 και μπήκαν στα χωράφια πιο παραγωγικές ποικιλίες ή οποίες όμως απαιτούσαν λιπάσματα και φυτοφάρμακα πράγμα που αύξανε το κόστος της καλλιέργειας και σιγά – σιγά εγκαταλείφθηκε και οι ανάγκες καλύπτονται με εισαγωγές.
Τελειώνει λοιπόν ο Νοέμβριος και τα περισσότερα χωράφια δεν ένιωσαν το υνί να περνάει από πάνω τους κι έτσι θα παραμείνουν. Κάποια απ’ αυτά επιλέχθηκαν να φιλοξενήσουν περίεργες καλλιέργειες, όπως ενεργειακά φυτά από τα οποία παράγονται καύσιμα. Άλλα όμως είχαν χειρότερη τύχη γιατί φυτεύτηκαν με φωτοβολταϊκά συστήματα πράγμα που μόνο στη χώρα μας συμβαίνει. Να επιτρέπεται δηλαδή γόνιμα χωράφια και στον κάμπο να μετατρέπονται σε βιοτεχνίες ηλιακής ενέργειας με προβλέψιμο το χρονικό εύρος της λειτουργίας και εντελώς απρόβλεπτο το ζήτημα της απομάκρυνσης των εγκαταστάσεων και της διαχείρισης των υλικών όταν αυτές πάψουν να είναι παραγωγικές.
Έτσι είναι πολύ πιο πιθανό να δει κάποιος αυτές τις ημέρες της σποράς συνεργεία να φυτεύουν σίδερα και φωτοβολταϊκά πάνελ παρά τρακτέρ να οργώνουν για να σπαρθούν τα χωράφια σιτηρά. Η εικόνα δε του ανθρώπου να σπέρνει, έχει χαθεί όπως και οι συζητήσεις που ακούγονταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια για το όργωμα, το σπόρο, την ελπίδα να πάει ευνοϊκά η χρονιά και να φτάσει αισίως η ευλογημένη ώρα του θερισμού.
Στη φωτογραφιά (2009), ο Αχιλλέας Ζητούνης από τον Παλαμά Καρδίτσας σπέρνει στην τοποθεσία Μισιακό του χωριού Μεταμόρφωση (Κουρτίκι) πίσω από τα αναχώματα της τεχνητής κοίτης που οδηγούνται όλοι οι ποταμοί της δυτικής Θεσσαλίας και έζησα σαν θεατής τη μεγάλη στιγμή του γεωργούα. Η σπορά φυσικά και έγινε με μεγάλα μηχανήματα, αλλά για το καλό, ο Αχιλλέας πήρε ένα τσουβάλι με σπόρο και τον έσπειρε με τα χέρια, όπως έκαναν σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας οι πρόγονοί του και οι συγχωριανοί του στη θεσσαλική γη…
