Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία και προβληματισμό στις εγκύους, οι οποίες όχι μόνο αναρωτιούνται αν μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εγκυμοσύνη, αλλά και αν μετά τη γέννηση του μωρού τους θα μπορούν να το θηλάζουν. 

Ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή μέλος του Διοικητικού και Επιστημονικού Συμβουλίου του μαιευτηρίου ΙΑΣΩ, και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life, απαντά σε βασικές απορίες που έχουν, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα που υπάρχουν έως αυτή τη στιγμή.

Έχουν οι έγκυοι αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν με τον κορωνοϊό COVID-19;

Τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα για το θέμα είναι περιορισμένα και οι έρευνες για να συλλεχθούν περισσότερα συνεχίζονται. Όλα όσα υπάρχουν έως αυτή τη στιγμή, όμως, συγκλίνουν ότι οι έγκυοι δεν κινδυνεύουν περισσότερο απ' όσο ο γενικός πληθυσμός.

Ωστόσο είναι γνωστό πως το σώμα και το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας υφίστανται ριζικές αλλαγές κατά την εγκυμοσύνη, καθώς και ότι άλλοι ιοί του αναπνευστικού (π.χ. αυτός της γρίπης) τις θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο νοσήσεως.

Γι' αυτό τον λόγο είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνουν όλα τα μέτρα προστασίας και εναντίον του COVID-19. Εξίσου σημαντικό είναι να αναφέρουν αμέσως στον μαιευτήρα τους τυχόν ύποπτα συμπτώματα (όχι μόνο για COVID-19 αλλά και για γρίπη), όπως ο πυρετός, ο βήχας ή η δυσκολία στην αναπνοή.

Μπορεί να περάσει ο κορωνοϊός από τη γυναίκα στο έμβρυο ή στο νεογέννητο μωρό;

Τα έως τώρα δεδομένα δείχνουν ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί κατά την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό. Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας που συγκεντρώνει τα παγκόσμια δεδομένα, ο κορωνοϊός COVID-19 δεν έχει εντοπιστεί ούτε σε δείγματα αμνιακού υγρού ή μητρικού γάλακτος. Μερικές περιπτώσεις μόλυνσης νεογέννητων μωρών που έχουν αναφερθεί παγκοσμίως πιστεύεται ότι οφείλονται σε μετάδοση μετά τη γέννηση του μωρού (μέσα στα νοσοκομεία ή όταν μεταφέρθηκαν στο σπίτι) επειδή δεν ελήφθησαν τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας.

Πρέπει οι έγκυοι με ύποπτη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον COVID-19 να γεννούν με καισαρική τομή;

Αυτό αποφασίζεται κατά περίπτωση, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε γυναίκας και της εγκυμοσύνης της. Δεν υπάρχει επίσημη οδηγία να γεννούν υποχρεωτικά οι έγκυοι φορείς του COVID-19 με καισαρική. Η απόφαση είναι εξατομικευμένη και λαμβάνει υπόψη τις μαιευτικές ενδείξεις και τις προσωπικές προτιμήσεις της μητέρας.

Μπορεί μια γυναίκα μολυσμένη με τον COVID-19 να αγγίξει το νεογέννητο μωρό της;

Ναι, εάν το επιθυμεί, σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων (RCOG). Είναι δική της επιλογή, εφόσον το μωρό της είναι υγιές και δεν νοσηλεύεται σε μονάδα. Υπήρξαν κάποιες αναφορές από την Κίνα που υποδήλωναν ότι οι γυναίκες που επιβεβαιωμένα έχουν μολυνθεί από τον COVID-19 πρέπει να απομονώνονται από το μωρό τους για 14 ημέρες, αλλά το RCOG αντιτείνει ότι αυτό μπορεί να έχει δυνητικά αρνητικές συνέπειες στην διατροφή του μωρού και το δέσιμό του με τη μητέρα του.

Σε κάθε περίπτωση, η γυναίκα πρέπει να ενημερωθεί για τα οφέλη και τους δυνητικούς κινδύνους από τον μαιευτήρα της και τους γιατρούς που θα φροντίσουν το νεογέννητο (νεογνολόγους) ώστε να λάβει μια ενημερωμένη απόφαση.

Εάν αποφασίσει ότι θα διατηρήσει σωματική επαφή με το μωρό, είναι απαραίτητο να τηρεί όλους τους κανόνες προφύλαξης, όπως το να φοράει μάσκα εφόσον είναι ύποπτο ή επιβεβαιωμένο κρούσμα και να τηρεί τους κανόνες καλής αναπνευστικής υγιεινής (δηλαδή να βήχει και να φταρνίζεται στον αγκώνα της, με το πρόσωπο στραμμένο μακριά από το μωρό). Πρέπει επίσης να φοράει καθαρά ρούχα και να έχει απολυμάνει καλά τα χέρια της πριν πάρει το νεογέννητο αγκαλιά. Απαραίτητο είναι, τέλος, να διατηρούνται καθαρές όλες οι επιφάνειες στο δωμάτιό της. Αν τηρεί όλ' αυτά τα μέτρα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) λέει πως είναι ασφαλές ακόμα και το να μοιράζεται το δωμάτιό της με το μωρό.  

Μπορεί η γυναίκα με τον ιό να θηλάσει το μωρό της;

Τόσο ο Π.Ο.Υ. όσο και το RCOG απαντούν καταφατικά, εφόσον η γυναίκα αισθάνεται υγιής και θέλει να θηλάσει το μωρό. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα ότι ο κορωνοϊός μπορεί να περάσει στο μητρικό γάλα. Επιπρόσθετα, η άμεση επαφή του δέρματος του μωρού με αυτό της μητέρας του συμβάλλει στο δέσιμο μεταξύ τους, ενώ το μητρικό γάλα περιέχει αντισώματα που προστατεύουν το μωρό από άλλες λοιμώξεις της εποχής όπως η γρίπη.

Ο κύριος κίνδυνος με τον θηλασμό είναι ότι η στενή επαφή της μητέρας με το νεογέννητο, μπορεί να το εκθέσει σε μολυσμένα σταγονίδια από το αναπνευστικό της. Εφόσον λοιπόν η γυναίκα είναι ύποπτο ή επιβεβαιωμένο κρούσμα λοίμωξης με τον κορωνοϊό, πρέπει να φορά χειρουργική μάσκα στη διάρκεια του θηλασμού και να τηρεί όλους τους κανόνες αναπνευστικής υγιεινής, καθαρισμού και απολύμανσης που προαναφέρθηκαν. 

Αν η γυναίκα προτιμά να μην θηλάσει, αλλά να βγάλει γάλα με το θήλαστρο, πρέπει να φροντίσει να το απολυμαίνει καλά πριν και μετά την χρήση, καθώς και να το χρησιμοποιεί έχοντας απολυμάνει καλά τα χέρια της και φορώντας μάσκα. Τις ίδιες προφυλάξεις πρέπει να λαμβάνει και όταν φτιάχνει γάλα για το μωρό της στο μπιμπερό. Για την αποστείρωση του εξοπλισμού πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες των κατασκευαστών κάθε προϊόντος. 
Κατά τη διατροφή του μωρού και αν η γυναίκα το επιθυμεί, μπορεί να δέχεται και τη βοήθεια κάποιου έμπιστού της, υγιούς ατόμου.

Θα μειωθεί το γάλα αν έχω COVID-19; 

Είναι γεγονός ότι πολλές γυναίκες παρατηρούν μείωση στην παραγωγή του γάλακτος όταν είναι άρρωστες. Ωστόσο δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για τις πιθανές επιπτώσεις του κορωνοϊού στην παραγωγή γάλακτος. Αν παρατηρήσετε κάτι τέτοιο, συμβουλευθείτε τον μαιευτήρα και τον νεογνολόγο σας. Ίσως χρειαστεί να δώσετε στο μωρό συμπλήρωμα γάλακτος.

Πώς μπορεί η γυναίκα να προφυλαχθεί από τον κορωνοϊό COVID-19;

Όπως προφυλάσσεται ο γενικός πληθυσμός: τηρώντας τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας. Καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών, αποφυγή των άσκοπων μετακινήσεων, παραμονή στο σπίτι και τήρηση απόστασης τουλάχιστον 1-2 μέτρων από άλλα άτομα είναι τα σημαντικότερα. Δεν πρέπει επίσης να βάζει καθόλου τα χέρια της στο πρόσωπό της (ιδίως στα μάτια, τη μύτη και το στόμα). 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος είναι μαιευτήρας – χειρουργός – γυναικολόγος, με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ενδοκρινολογία και την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και κατέχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στη Λαπαροενδοσκοπική Χειρουργική του Πανεπιστημίου Rene Descartes στο Παρίσι.

Από τον Ιούλιο του 2018 αποτελεί ένα από τα νεότερα μέλη του Διοικητικού και Επιστημονικού Συμβουλίου του μαιευτηρίου ΙΑΣΩ.

Αποφοίτησε από την Ελληνογαλλική Λεόντειο Σχολή και απέκτησε το πτυχίο Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 1998. Έπειτα από την υποχρεωτική υπηρεσία υπαίθρου, εργάστηκε κατά τη διάρκεια ενός έτους, ως ειδικευόμενος ιατρός, στην Α΄ Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθηνών.

Αμέσως μετά την συμπλήρωση της στρατιωτικής του θητείας στο Πολεμικό Ναυτικό ως κελευστής ιατρός, μετέβη στην Ελβετία, όπου και εκπαιδεύθηκε κατά το διάστημα 2003-2008, στην ειδικότητα της Μαιευτικής και Γυναικολογίας, ως μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος που θέσπισε η Ελβετική Εταιρεία Γυναικολογίας και Μαιευτικής.

Ο ιατρός εργάστηκε στις μαιευτικές-γυναικολογικές κλινικές των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων της Λωζάννης (CHUV,Καθ. Pierre De Grandi), της Γενεύης (HUG, Καθ. J.B. Dubuisson ) και των Etablissements Hospitaliers Nord Vaudois.(EHNV, Dr.med J-F. Bauen). Κατά τη διάρκεια της πολυετούς του παραμονής στην Ελβετία απέκτησε τον τίτλο του Chef de Clinique και συμμετείχε ενεργά στη κλινική εκπαίδευση φοιτητών και ειδικευόμενων ιατρών.
Μετά το πέρας της ειδικότητας του στη Μαιευτική-Γυναικολογία συνέχισε την εξειδίκευσή του στη Γαλλία, όπου και μετεκπαιδεύτηκε στη γυναικολογική ενδοκρινολογία και την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Cochin-St Vincent de Paul στο Παρίσι, όπου και εργάστηκε μέχρι το 2009 κατέχοντας θέση Praticien Attaché (Επιμελητής Α).

Η μονάδα γυναικολογικής ενδοκρινολογίας και εξωσωματικής γονιμοποίησης του νοσοκομείου Cochin-St.Vincent de Paul αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης της Ευρώπης, με παράδοση στην κλινική και εργαστηριακή έρευνα της ανθρώπινης αναπαραγωγής.

Κατά το διάστημα αυτό συνεργάστηκε στενά με τους διεθνούς φήμης καθηγητές Dominique de Ziegler και Charles Chapron, αποκτώντας μεγάλη εμπειρία στη διερεύνηση και τη θεραπευτική αντιμετώπιση του υπογόνιμου ζευγαριού. Ασχολήθηκε ειδικότερα με την ενδομητρίωση, την πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και συμμετείχε ενεργά στη δημιουργία πρωτοκόλλων αντιμετώπισης υπογόνιμων ασθενών με ογκολογικό ιστορικό (Oncofertility).

Ο ιατρός Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος παρουσιάζει αξιόλογο επιστημονικό έργο με τη συγγραφή πολυάριθμων ιατρικών εργασιών σε ξενόγλωσσα κυρίως περιοδικά αναγνωρισμένης εγκυρότητας. Είναι μέλος πολλών ελληνικών και διεθνών επιστημονικών εταιρειών, όπως της Ένωσης Μαιευτήρων-Γυναικολόγων της Ελβετίας και των Παρισίων, της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, κ.λπ.
Τον Απρίλιο του 2009 μετακομίζει μόνιμα πλέον στην Αθήνα ως Επιστημονικός Συνεργάτης του Μαιευτηρίου ΙΑΣΩ και το 2015 ιδρύει μαζί με εκλεκτούς συναδέλφους ιατρούς αναπαραγωγής το πρότυπο κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης Institute of Life, που εδρεύει στον χώρο του ΙΑΣΩ.

Ταυτόχρονα εξακολουθεί να είναι συνεργάτης του Νοσοκομείου Cochin-St.Vincent de Paul στο Παρίσι, όπου τακτικά δίνει ομιλίες στο μεταπτυχιακό μάθημα του πανεπιστήμιου Paris V «Γυναικολογική Ενδοκρινολογία και Αναπαραγωγή».
Είναι έγγαμος με την ιατρό-επεμβατική παιδοακτινολόγο Σάνη Χλαπουτάκη και έχουν αποκτήσει μια κόρη.

Ιδρυτικό στέλεχος του πιο προηγμένου κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης της Ελλάδας

Τον Σεπτέμβριο του 2015, ξεκίνησε να λειτουργεί στο ισόγειο του ΙΑΣΩ, το Κέντρο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life (IOLIFE), του οποίου ο Δρ. Βασιλόπουλος υπήρξε συν-εμπνευστής και συν-ιδρυτής.

Ήδη από τους πρώτους μήνες λειτουργίας του, το IOLIFE έχει καθιερωθεί ως το μεγαλύτερο και πιο προηγμένο κέντρο Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στην Ελλάδα καθώς και ένα από τα πιο σύγχρονα και πρωτοποριακής τεχνολογίας Κέντρα Υποβοηθούμενης Παραγωγής στην Ευρώπη.

Σκοπός του κέντρου είναι να δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις, τηρώντας πάντοτε τους πιο αυστηρούς κανόνες ποιότητας και ασφάλειας, προκειμένου υπογόνιμα ζευγάρια να μπορέσουν να αποκτήσουν παιδί.

Ο τεράστιος χώρος, οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του, η πιο πρωτοποριακή τεχνολογία που εφαρμόζει, καθώς και το σύστημα RI Witness (σύστημα διαχείρισης το οποίο διασφαλίζει την αξιοπιστία ολόκληρης της διαδικασίας κατά τη διαδικασία Εξωσωματικής Γονιμοποίησης), είναι οι λόγοι εκείνοι για τους οποίους το Institute of Life στο ΙΑΣΩ έχει ήδη χαρακτηριστεί ως μονάδα πρότυπο.