Του Γιώργου Κουτίνα (*)

Με αφορμή πρόσφατα δημοσιεύματα στον εγχώριο και διεθνή τύπο αναφορικά με το σκάνδαλο αυτοκινήτων μάρκας VW αναδύθηκε το θέμα της ευθύνης των Οργάνων διοίκησης μιας επιχείρησης. Σχετικά κρίνεται σκόπιμο να επισημανθούν τα παρακάτω:

Ένας πετυχημένος διευθυντής ή υψηλόβαθμο στέλεχος μιας επιχείρησης αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, παίρνει ρίσκα και αξιοποιεί τις ευκαιρίες προκειμένου να προάγει τους σκοπούς της επιχείρησης, τα συμφέροντα της οποίας προάγει.

Είναι όμως ο ίδιος εξασφαλισμένος όταν αποφασίζει να ρισκάρει; Στις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, η απάντηση θα ήταν «όχι». Η δυνατότητά του, λοιπόν, να τολμάει, πολλές φορές επηρεάζεται αρνητικά από την ανασφάλεια που προκύπτει είτε από τη δομή της ίδιας της επιχείρησης είτε από την ευρύτερη αγορά στην οποία δραστηριοποιείται.

Έρευνα που έχει γίνει στη χώρα μας, έδειξε ότι μόλις το 2% των ελληνικών επιχειρήσεων έχει "κουλτούρα" στο ζήτημα της ανάληψης ρίσκου και έχει εξειδικευμένο "risk manager".

Τι κάνουν οι υπόλοιπες επιχειρήσεις; Η ανάληψη ρίσκου στις επιχειρήσεις ανατίθεται:

• 42% των επιχειρήσεων στον Οικονομικό Διευθυντή,
• 22% σε κάποιο Στέλεχος της Παραγωγής, 
• 16% στον Διευθύνοντα Σύμβουλο, 
• 10% σε κάποιον Μηχανικό 
• 8% στο Διοικητικό Συμβούλιο

Αυτό σημαίνει ότι τα ανώτατα στελέχη μίας επιχείρησης στη χώρα μας αναλαμβάνουν ρίσκα, χωρίς να είναι προστατευμένα από μηχανισμούς άμυνας, όπως το εξειδικευμένο risk assessment (αξιολόγηση κινδύνου) και η ασφάλιση των ίδιων για πράξεις ή παραλείψεις που μπορεί να αποδειχθούν ζημιογόνες για την Επιχείρηση ή για Τρίτους.

Το επιχειρηματικό γίγνεσθαι στη χώρα μας επαναπροσδιορίζεται, υπό το βάρος της συνεχούς οικονομικής ύφεσης τα τελευταία χρόνια. Καθώς λοιπόν η Ελλάδα προσπαθεί να πορευθεί στο ευρύτερο περιβάλλον που διαμορφώνεται με την απελευθέρωση των αγορών, τη διεθνοποίηση της οικονομίας και στις απαιτήσεις των δανειστών της, οι αλλαγές που σταδιακά λαμβάνουν χώρα, επηρεάζουν τα Εκτελεστικά Όργανα της κάθε Επιχείρησης, αναδεικνύοντας προκλήσεις αλλά και ευθύνες.

Χαρακτηριστικό είναι ότι, σύμφωνα και με τη διεθνή πρακτική εμπειρία, θα:

• διαμορφώνεται σταδιακά μια ανοδική τάση για διεκδίκηση αποζημιώσεων λόγω αμέλειας, λάθους ή παράλειψης από την πλευρά των Διευθυντών & Στελεχών που ασκούν τη διοίκηση της επιχείρησης.
• Επενδυτές, Δανειστές, Τράπεζες ή και Πελάτες δεν θα αποδέχονται πλέον αδιαμαρτύρητα ζημιές εις βάρος τους, πολύ δε περισσότερο όταν βλέπουν πως η επιχείρηση έχει οικονομικές δυσκολίες ή ακόμη όταν η ευρύτερη αγορά στην οποία δραστηριοποιείται είναι προβληματική. 
• Η προσέλκυση κεφαλαίων για επιβίωση και περαιτέρω επιχειρηματική ανάπτυξη, θα προϋποθέτει, με αυστηρότητα επαρκή διασφάλιση έναντι των όποιων ασφαλίσιμων κινδύνων και ευθυνών, που σχετίζονται με τη δραστηριότητα της επιχείρησης και των προσώπων που τη διοικούν.

Είναι σαφές λοιπόν ότι η θωράκιση της Επιχείρησης και των Εκτελεστικών Οργάνων της, είναι πιο απαραίτητη από ποτέ. Μοναδικό αποτελεσματικό «εργαλείο» για το σκοπό αυτό, έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι είναι η «Ασφάλιση Ευθύνης Μελών Δ.Σ. & Ανωτάτων Στελεχών Επιχείρησης».

Ευθύνη Οργάνων Διοίκησης Επιχείρησης

Οι αποφάσεις σε μια Επιχείρηση δεν είναι απρόσωπες. Λαμβάνονται από τα Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα ανώτατα διευθυντικά στελέχη, που τη διοικούν και την εκπροσωπούν και τα οποία έχουν «απεριόριστη» ευθύνη σε σχέση με αυτή την ίδιας της επιχείρησης, η οποία ουσιαστικά περιορίζεται, κατά το μέγιστο, στα περιουσιακά της στοιχεία.

Οι Διευθυντές και τα Στελέχη ορίζονται ως «θεματοφύλακες» των περιουσιακών στοιχείων και του κύρους της Επιχείρησης. Σύμφωνα με το Νόμο, έχουν υποχρέωση, έναντι των εντολοδόχων τους, να διασφαλίζουν πως οι όποιες ενέργειες ή αποφάσεις τους συνοδεύονται με αφοσίωση και «καλή πίστη» προς το συμφέρον της Επιχείρησης.

Ασφάλιση Ευθύνης

Είναι πιθανό τα όργανα της διοίκησης (μέλη Διοικητικού Συμβουλίου, Διευθυντές και Ανώτατα Στελέχη) να έρθουν αντιμέτωπα με ενδεχόμενες αξιώσεις εις βάρος για λόγους αδικοπραξίας ή έλλειψης επιμέλειας κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, η ασφάλισή τους είναι αναγκαία ώστε να καλύπτονται:

• Τα έξοδα νομικής υποστήριξης των οργάνων διοίκησης.
• Οικονομικές απαιτήσεις εις βάρος των οργάνων διοίκησης, έπειτα από εξώδικο διακανονισμό ή σε ακραία περίπτωση έπειτα από δικαστική απόφαση.

Γιατί είναι απαραίτητη η Ασφάλιση

• Κατοχυρώνει τους διευθυντές και τα στελέχη έναντι δικαίων ή αδίκων απαιτήσεων και τους επιτρέπει να αξιοποιούν επιχειρηματικές ευκαιρίες αναλαμβάνοντας εύλογες πρωτοβουλίες και να παίρνουν ρίσκα.
• Διασφαλίζει με τον καλύτερο τρόπο τα ίδια τα φυσικά πρόσωπα που εκφράζουν την επιχείρηση, ενδυναμώνει τους δεσμούς τους με αυτή και επιπλέον ενισχύει την ανταγωνιστικότητά της.
• Αποτελεί μοναδικό «εργαλείο» επιχειρηματικής ανάπτυξης. 

Η προσέλκυση κεφαλαίων, προϋποθέτει επαρκή διασφάλιση έναντι των όποιων ασφαλίσιμων κινδύνων και ευθυνών των προσώπων που διοικούν την επιχείρηση, ιδιαίτερα όταν αυτή αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας.

Οι Έλληνες επιχειρηματίες που είναι αποφασισμένοι να επιβιώσουν και να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον παραγωγικό τους τομέα, θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τις επιχειρηματικές ευθύνες και να αξιοποιήσουν το θεσμό της ασφάλισης ώστε να «θωρακιστούν» σε μία δύσκολη περίοδο, κατά την οποία πολλές φορές είναι θέμα επιβίωσης να είσαι προνοητικός και καλά προετοιμασμένος.

(*) Ο Γιώργος Κουτίνας είναι Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων. Διευθύνων Σύμβουλος της Εταιρείας «ΚΟΥΤΙΝΑΣ ΑΕ – Μεσίτες Ασφαλίσεων & Αντασφαλίσεων», Εξουσιοδοτημένοι Ανταποκριτές των Lloyd’s (info@gkoutinas.gr, www.gkoutinas.gr).