*Γράφει ο Γιάννης Καντώρος, Διευθύνων Σύμβουλος της INTERAMERICAN
^{Το παρόν άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το περιοδικό Ασφαλιστικό ΝΑΙ (τεύχος Μαρτίου-Απριλίου 2020) το οποίο φιλοξένησε τις απόψεις μελών της ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ του ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της ΕΝΩΣΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ σε αφιέρωμα με το γενικό τίτλο «Η νέα εποχή της ελληνικής οικονομίας μετά το τέλος της πανδημίας - ποιο το μέλλον της ασφάλισης μετά τον κορονοϊό»} 

Η υγειονομική κρίση σε παγκόσμια κλίμακα, ως μια πρωτοφανής κρίση αλυσιδωτών συνεπειών για την οικονομική και την κοινωνική ζωή -δηλαδή με χαρακτηριστικά συστημικότητας-, αναγνωρίζεται από όλους ως μια τομή στο χρόνο. Είναι γενική η παραδοχή ότι θα μιλάμε, πλέον, για το «πριν» και το «μετά» την πανδημία. Ο ασφαλιστικός κλάδος βρίσκεται μέσα στον πυρήνα της διαχείρισης των κινδύνων και τη μεγάλη δοκιμασία αντοχής των συστημάτων υγείας, που εκπορεύονται από το φαινόμενο της πανδημίας, η οποία αντανακλά απορρυθμιστικά στις αγορές και την παγκόσμια οικονομία, στην εργασία και την ισορροπία στην κοινωνία.

Ας μη θεωρηθεί εκ μέρους μου παραδοξολογία η εκτίμηση πως για να πολεμήσουμε τον μεγάλο εχθρό, που είναι κοινός και δεν κάνει διακρίσεις, έχουμε μια θετική αφετηρία για την αντιμετώπισή του. Η αφετηρία αυτή, δηλαδή το ότι όλοι είμαστε αντιμέτωποι με την ίδια κατάσταση και, επομένως, έχουμε έναν σοβαρό λόγο να ενώσουμε δυνάμεις, μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά δυναμική και αποτελεσματική στη συνέχεια.

Δεν είναι ένα ζήτημα κάποιας τοπικής πολεμικής ανάφλεξης στη βάση γεωπολιτικών ή άλλων διεκδικήσεων με επιμέρους συμμαχίες και αντιθέσεις. Ο εχθρός είναι ίδιος για όλους. Υπάρχει όμως ταυτόχρονα και το αρνητικό στοιχείο: δεν έχουμε προηγούμενο ανάλογης εμπειρίας για να ακολουθήσουμε μια δοκιμασμένη στρατηγική διαχείρισης και αντιμετώπισης της κρίσης. Αυτή η πραγματικότητα χαρακτηρίζει και την ασφαλιστική αγορά, αναφορικά με την επιχειρησιακή συνέχεια που εξαρτάται από τις ασφαλιστικές δραστηριότητες, η οποία επηρεάζει και επηρεάζεται από την κατάσταση στην οικονομία και την κοινωνία. Στη μεγάλη εικόνα των αλληλεπιδράσεων που παράγει μια τέτοια συστημική κρίση, ο επιχειρηματικός κόσμος και η ασφαλιστική αγορά είναι ένα μέρος της. Θα έλεγα σημαντικό, αν σκεφθεί κανείς πως οικονομικά οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη είναι ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές, με πάνω από 10 τρισεκατομμύρια ευρώ υπό διαχείριση.

Αναφέρθηκα στο πρώτο μέλημα της ασφαλιστικής αγοράς, ήδη, που είναι η επιχειρησιακή συνέχεια, όπου διακρίνω δύο άξονες: αυτόν των λειτουργιών και τον επαγόμενο άξονα των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Επαναλαμβάνω μια κοινότοπη βεβαιότητα, μέσα στην αβεβαιότητα του περιβάλλοντος που επιτείνεται σε μια ανάλογη κρίση. Η ασφαλιστική αγορά αναπτυξιακά κινείται κατά κανόνα στους ρυθμούς του ΑΕΠ, τοπικά και παγκόσμια. Ό,τι ισχύει, συνεπώς, για την επανεκκίνηση της οικονομίας και μιας νέας κανονικότητας ειδικότερα στην Ελλάδα, ισχύει και για την ασφαλιστική αγορά. Απαιτούνται πολιτικές και για τον ασφαλιστικό κλάδο, που θα δώσουν κατ’ αρχάς σταθερότητα και στη συνέχεια μεσομακροπρόθεσμη προοπτική ανάπτυξης. Το να σταθεροποιήσουμε έναν βηματισμό είναι μια   απαραίτητη προϋπόθεση για να περάσουμε στην προοπτική της ανάπτυξης - είναι μια κατάσταση όπως όταν κάποιος βγαίνει από το αναρρωτήριο μετά από μια μεγάλη ταλαιπωρία της υγείας του.

Θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι θέματα που μας απασχολούσαν πριν από την επέλαση του κορονοϊού στη χώρα μας θα συνεχίσουν να μας απασχολούν σε μεγαλύτερη κλίμακα στο εξής. Η ατζέντα δεν αλλάζει θεματικά, αλλάζουν ενδεχομένως οι αναλογίες και οι προτεραιότητες, αλλάζει σχετικά και η παραμετροποίηση των παραγόντων που θα μας οδηγήσουν ξανά σε δρόμο με ορίζοντα. Το βέβαιο είναι ότι ζητήματα όπως η μικρή συμμετοχή της Ελλάδος στη μεταποίηση και τη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα, σύμφωνα και με διαπιστώσεις του ΣΕΒ, εκθέτουν λιγότερο τη χώρα στον διεθνή οικονομικό κίνδυνο. Αντίθετα, το περιορισμένο άπλωμα των οικονομικών προσόδων της χώρας που εξαρτάται κυρίως από τον τουρισμό, ο μεγάλος όγκος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η υστέρηση στην ψηφιακή τεχνολογία, ακόμη και το δημογραφικό με την αύξηση του ηλικιακού μέσου όρου, ανοίγουν περισσότερο την πόρτα σε άλλους κινδύνους. Σε κάθε περίπτωση, οι προβλέψεις για την ύφεση στην Ελλάδα δεν θα αποκλίνουν σημαντικά από την προβλεπόμενη ύφεση για την Ευρωζώνη. Με αυτή την εκτίμηση, χρειάζεται και στην ασφαλιστική αγορά να δούμε ρεαλιστικά τους όρους επιχειρηματικής βιωσιμότητας. Είναι υπέρ μας η εντύπωση πως τα θετικά για την επανεκκίνηση της οικονομίας βαραίνουν περισσότερο από τα αρνητικά και ότι η επερχόμενη ύφεση δεν θα διαρκέσει πολύ. Είναι εντύπωση που ενισχύουν και οι αξιολογήσεις των διεθνών οίκων, οι οποίοι δίνουν ο ένας μετά τον άλλον σταθερές προοπτικές στην Ελλάδα.

Ποια είναι, λοιπόν, τα θέματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε για τη βιωσιμότητα της ασφαλιστικής αγοράς κατά την επόμενη ημέρα:

Πρώτον, η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και της καινοτομίας, που σε λειτουργικά και παραγωγικά ζητήματα μπορούν να μας σπρώξουν μπροστά. Ήδη, σε λειτουργικό επίπεδο το μάθημα το παίρνουμε αυτή την περίοδο με τα μέτρα περιορισμού και την εξ αποστάσεως ψηφιακή λειτουργία. Όσες εταιρείες διατηρήσαμε σε υψηλό επίπεδο τη λειτουργικότητα, την επαρκή και αποτελεσματική υποστήριξη των άμεσα ενδιαφερομένων -κυρίως των ασφαλισμένων και των συνεργατών μας- έχουμε ήδη ένα θετικό πρόσημο για τη βιωσιμότητα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός για τις επιχειρήσεις που περνούν σταδιακά σε αυτόν συνδέεται άμεσα με τον τρόπο ζωής των νεότερων γενεών -από τους millennials και κάτω-, αλλά στοιχεία αναγκαίας προσαρμογής δείχνουν και οι μεγαλύτεροι, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο. Επίσης, συνδέεται με τις αγοραστικές συνήθειες, το κόστος και κυρίως με τις ταχύτητες. Ζούμε εποχές πολύ πιο πυκνές στο χρόνο, που χαρακτηρίζονται από μεγάλες επιταχύνσεις. Όταν μια επιχείρηση δεν ακολουθεί τις ταχύτητες, μένει έξω από το κάδρο των εξελίξεων. Να επισημάνω εδώ ότι η αξιοποίηση της τεχνολογίας είναι ο μόνος δρόμος για μια ανταγωνιστικότητα όπου καταλύονται τα σύνορα του επιχειρείν και απαιτείται μια διαφορετική σχέση με τον πελάτη και μια διαφορετική επίδραση στη ζωή του. Οι ασφαλιστικές εταιρείες που θα συνεχίσουν να βλέπουν τον πελάτη μόνο για την ασφαλιστική αίτηση και την αποζημίωση όταν χρειαστεί, δεν θα μπορέσουν να επιβιώσουν.

Δεύτερον, ο οργανωτικός μετασχηματισμός, καθώς χρειαζόμαστε περισσότερη ευελιξία και για τους λόγους που ανέφερα σχετικά με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Εκεί, άλλωστε, θα βρούμε και πολλές από τις απαντήσεις που θα χρειαστεί συνολικά ο επιχειρηματικός κόσμος αλλά και η ασφαλιστική αγορά για να δώσει διεξόδους στο μεγάλο ζήτημα του μέλλοντος, την εργασία. Οι δυνατότητες για απασχόληση με διεύρυνση του φάσματος της εργασίας, σε σχέση με τις σύγχρονες ανάγκες ζωής και πέρα από την απαραίτητη κοινωνικοποίηση και ισορροπία που προσφέρει στον εργαζόμενο η εργασία, πρέπει να μεγαλώνουν και να μην περιορίζονται. Η συμμετοχικότητα και η ομαδικότητα δεν μπορούν να αναπτυχθούν σε ένα παραδοσιακό μοντέλο πυραμιδικής διοίκησης. Η μόχλευση αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, αφού θα έχουμε αναπόφευκτη μετατόπιση των λειτουργικών και παραγωγικών αναγκών μιας ασφαλιστικής εταιρείας, συνεπώς και νέες ιδιότητες. Η ειδικότητα των analysts είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Φεύγοντας από τον νέο χαρακτήρα της ασφαλιστικής επιχείρησης, που αλλάζει εφόσον ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις, να επισημάνω τους βασικούς άξονες που φαίνεται ότι θα μας απασχολήσουν και κατά τη μετά κορονοϊό εποχή. Έχουμε την εμπειρία της διαχείρισης της υγείας ως σημερινή κατάσταση. Παίρνουμε διδάγματα. Είναι κρίση και κάνουμε αυτό που πρέπει: συσπειρωνόμαστε γύρω από το εθνικό σύστημα υγείας και βοηθάμε όπως μπορούμε για να αντεπεξέλθει - και φαίνεται πως στην Ελλάδα τα καταφέραμε. Σε άλλες χώρες, τα συστήματα υγείας κατέρρευσαν επειδή εκεί έλειψε και η στοιχειώδης πρόνοια να περιοριστεί το κακό της πανδημίας. Ωστόσο, είναι προφανές ότι και στην Ελλάδα, μόλις τα πράγματα καθίσουν σε μια ελεγχόμενη ηρεμία, θα πρέπει να μας απασχολήσει τόσο η αξιοποίηση των διδαγμάτων της έως τώρα διαχείρισης της υγείας όσο και η μεγιστοποίηση των ενωμένων δυνάμεων, όπως υπο-
γράμμισα και στην αρχή. Οι ευρύτερες δυνατές συνεργασίες θα μας δώσουν τις λύσεις. Ανάλογη μεταρρυθμιστική συμπληρωματικότητα θα πρέπει να αναζητηθεί και για την επίλυση του συνταξιοδοτικού γόρδιου δεσμού, αφού την αναδιανομή ως απόλυτη και μοναδική λύση δεν μπορεί να τη σηκώσει κανένας κρατικός προϋπολογισμός και πρέπει να ανοίξει η κεφαλαιοποίηση του δεύτερου πυλώνα και να διευκολυνθεί η ιδιωτική ασφάλιση με κίνητρα για τον τρίτο πυλώνα. Χρειαζόμαστε βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα πολλαπλών πυλώνων. Οι ενέργειες για ένα πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό προϊόν παρουσιάζουν ενδιαφέρον, αλλά εκτιμώ ότι θα είναι δύσκολη η ομογενοποίηση στο ορατό μέλλον καθώς διαφοροποιούνται οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες από χώρα σε χώρα. Ταυτόχρονα, στη νέα περίοδο της επανεκκίνησης θα έχουμε μπροστά μας ως ασφαλιστικός κλάδος τις αυξημένες απαιτήσεις φερεγγυότητας από το νέο Solvency II. Οι αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων και, κατά συνέπεια, το τέλος των προϊόντων εγγυημένης απόδοσης θα στρέψουν την αγορά σε νέα προϊόντα λελογισμένου ρίσκου. Το τρίπτυχο συμπληρώνει
η ανάγκη για προσφορά προστασίας της περιουσίας από καταστροφικούς κινδύνους. Λόγω της κλιματικής αλλαγής, ο κίνδυνος αυτός που μεγαλώνει, πρέπει να κατανοηθεί και να μετρηθεί, ώστε να φθάσουμε σε προσιτά ασφαλιστικά προϊόντα. Είναι σημαντικό ότι προ πανδημίας είχαμε μια ενθαρρυντική στάση από την κυβερνητική πλευρά για την υποστήριξη του κλάδου στην ασφάλιση έναντι καταστροφικών κινδύνων.

Συμπερασματικά, η πολυπόθητη ευημερία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, που θέλει οπωσδήποτε μια ενεργό και εξελισσόμενη, προσαρμοζόμενη στις επιταγές της κάθε εποχής, ασφάλιση. Σίγουρα, δεν μπορούμε τώρα να εκτιμήσουμε τι θα αφήσει πίσω της η κρίση που ξεκίνησε ως υγειονομική και εξελίσσεται σε οικονομική και κοινωνική. Βλέπω, όμως, τα θετικά της εμπειρίας: στην οργάνωση, στην εστίαση του ενδιαφέροντος στον πελάτη, στην ευαισθητοποίηση απέναντι στην κοινωνία. Είναι στοιχεία, που πιστεύω ότι θα κάνουν και τον ασφαλιστικό κλάδο καλύτερο, με μια απαραίτητα ανθρωποκεντρική οπτική.

* Ο Γιάννης Καντώρος, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΙΝΤΕRAMERICAN, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Έχοντας αποφοιτήσει από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με την ειδικότητα του χημικού μηχανικού, εν συνεχεία απέκτησε τίτλο MBA από το Cardiff Business School.

Με την ολοκλήρωση των σπουδών του, ξεκίνησε να εργάζεται ως στέλεχος Πωλήσεων σε πολυεθνικές εταιρείες, όπως οι Bausch & Lomb και Rhone Poulenc Hellas. Η επαγγελματική του πορεία συνεχίστηκε στον ασφαλιστικό κλάδο για περισσότερα από 15 έτη. Η συνεργασία του με τον Όμιλο Εταιρειών ΙΝΤΕRAMERICAN ξεκίνησε το 2000, αναλαμβάνοντας καθήκοντα διευθυντή Marketing, θέση από την οποία εξελίχθηκε στη συνέχεια σε γενικό διευθυντή Marketing και Πωλήσεων.

Τον Απρίλιο του 2015, ανέλαβε καθήκοντα γενικού διευθυντή Ασφαλιστικών Εργασιών του Ομίλου ΙΝΤΕRAMERICAN. Παράλληλα, συμμετέχει στα Διοικητικά Συμβούλια των Ασφαλιστικών Εταιρειών ΙΝΤΕΡΑΜΕΡΙΚΑΝ ΖΩΗΣ Α.Ε., ΙΝΤΕΡΑΜΕΡΙΚΑΝ ΖΗΜΙΩΝ Α.Ε., ΙΝΤΕΡΑΜΕΡΙΚΑΝ ΒΟΗΘΕΙΑΣ Α.Ε. και ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Α.Ε. και έχει εκλεγεί μέλος της Διαχειριστικής Επιτροπής του Επικουρικού Κεφαλαίου.

Στο πλαίσιο της επαγγελματικής του κατάρτισης, ολοκλήρωσε το Executive Management Program στο Ashridge Business School, όπως επίσης και το Achmea Senior Leaders Program στο Bled School of Management.