Οι Έλληνες έμποροι και ασφαλιστές της Οδησσού γρήγορα κατάλαβαν την παιδευτική αξία του θεάτρου και τις δυνατότητες που ανοίγονταν να εκφραστούν μέσω αυτού οι εθνικές προσδοκίες  - τόσο οι  δικές τους, όσο και ολόκληρης της ελληνικής παροικίας (Ταμπάκη, 1980: 232, 238). «Εν από τα φωτίζοντα τον νουν και αγαθύνοντα την καρδίαν μέσα είναι αναμφιβόλως και το θέατρον, διά τούτο το επεμελήθησαν άκρως οι προπάτορές μας, και τα νυν πεφωτισμένα έθνη της Ευρώπης το καλλιεργούν απαύστως, ως ουσιώδες μέσον και της παιδείας και της αρετής.. Οι εν Οδησσώ Γραικοί ησθάνθησαν από πολλής τα προτερήματα ταύτα του θεάτρου και επαράστησαν πολλάκις εις το εκείσε κοινόν της πόλεως θέατρον διάφορα δράματα εις την νεωτέραν μας Γραικικήν γλώσσαν» (Ερμής ο Λόγιος, 1818: 194).

Σύμφωνα με μαρτυρίες, στην Οδησσό, το Βουκουρέστι, το Ιάσιο και τα Επτάνησα, συναντάμε τις απαρχές θεατρικών παραστάσεων στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου (Ταμπάκη, Α. (1980) «Το νεοελληνικό θέατρο στην Οδησσό (1814-1818): Αθησαύριστα στοιχεία» σε Ο Ερανιστής, τ.16: 229-238). Οι Οδησσινοί, ήδη από το 1810, όταν εγκαινιάστηκε το θέατρο της πόλης κατά την περίοδο διοίκησης του Richelieu,  μπορούσαν να παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις από ρωσικό θίασο (Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Χ. (2007) «Θέατρο στην Οδησσό»). Εξάλλου, τόσο ο Richelieu, όσο και ο  Langeron υπήρξαν θερμοί υποστηρικτές της θεατρικής δραστηριότητας στην πόλη τους. Μετά το 1815, θα κάνουν την εμφάνισή τους στην Οδησσό και περιοδεύοντες ρωσικοί και ξένοι θίασοι, κυρίως ιταλικοί. Τα έργα που παίζονται είναι συνήθως ιταλικά ή γαλλικά, και οι γλώσσες στις οποίες παρουσιάζονται είναι τα ρωσικά, τα γερμανικά και τα πολωνικά. Τις παραστάσεις αυτές παρακολούθησαν κι Έλληνες, οι οποίοι γρήγορα κινήθηκαν να μετάσχουν ενεργά στη θεατρική ζωή της πόλης τους.

Συγκεκριμένα, στην Οδησσό, θεατρικές παραστάσεις στα ελληνικά δίνονται για πρώτη φορά το 1814, και αποτελούν μετάφραση ιταλικών κειμένων (Ταμπάκη, Α. (2005) Το Νεοελληνικό Θεάτρο (18ος-19ος αι.): Ερμηνευτικές Προσεγγίσεις, Αθήνα: Δίαυλος). Πρώτο έργο που παίχτηκε από τον ελληνικό θίασο είναι ο Θεμιστοκλής εν Περσία, έργο του Μεταστάσιου, το οποίο είχε μεταφραστεί από την ιταλική στην ελληνική γλώσσα. Το ίδιο, μάλιστα, έργο είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει ο Κούμας, όταν το 1817 βρέθηκε στην Οδησσό στα εγκαίνια της Ελληνεμπορικής Σχολής (με κύριους χορηγούς τους Έλληνες ασφαλιστές), όπως είδαμε πρωτύτερα, και, σε γράμμα του στον Οικονόμου, περιγράφει τις εντυπώσεις του από τη θεατρική αυτή παράσταση. 

 «Αλλ’ άκουσον και σημείον άλλο των Γραικικών φρονημάτων της Οδησσού, το οποίον ευφραίνει πάντας τους αληθινούς εραστάς της προκοπής του γένους, και θέλει ευφράνειν όχι ολιγώτερον και σε, όστις ενθουσιάς εις παν καλόν, διά την έμφυτόν σου ευαισθησίαν. Οι ενταύθα Γραικοί, όσοι μάλιστα ευμοίρησαν γνώσεις Ευρωπαϊκών γλωσσών, είναι πολλά φίλοι του θεάτρου, αλλ’ επεθύμουν πάντοτε να ακουσθή επί της σκηνής και η πάτριος ημών γλώσσα. Έκαμαν λοιπόν αρχή προ τριών ενιαυτών να παριστάνωσι κάποτε μεταφράσεις εκ του Ιταλικού εις την λαλουμένην γλώσσαν μας, και περί μεν των άλλων παραστάσεων, μ’ όλον ότι μανθάνω, ότι ευτύχησαν όλαι επίσης, δεν λέγω τίποτε, επειδή εγώ δεν τις είδα, εθεώρησα δε δις τον Θεμιστοκλήν, δράμα του Μεταστασίου, μεταφρασθέν εκ της Ιταλικής εις την σημερινήν μας γλώσσαν υπό φιλοθεάτρων ομογενών μας, και δις έπαθεν η καρδία μου πάθη μυρία, υπό των οποίων εκινήθησαν κρουνηδόν από τους οφθαλμούς μου δάκρυα ...ο Θεμιστοκλής και ο Ξέρξης υπερέβησαν πάσαν ελπίδα, και ημών των ομογενών, και όλων των ετερογενών, από τους οποίους κατεστενοχωρείτο το θέατρο – οι κρότοι των χειρών εγίνοντο συνεχώς - αλλ’ όταν ο Ξέρξης εβόησε προς τον Θεμιστοκλήν: Ζήθι κάυχημα των αιώνων! οι κρότοι, και τα τρανώτατα Εύγε! αντήχησαν πανταχόθεν εις τρόπον ανερμήνευτον. Ο Κόμης τόσον έμεινε ευχαριστημένος εις ταύτην την Γραικικήν παράστασιν, ώστε πριν λάβει τέλος το δράμα υπήγεν όπισθεν εις την σκηνήν, και επήνεσε τους νέους μας. 

...Ευκταίον ήτο, φίλτατε, εάν εμιμούντο τα έργα των Οδησσινών και οι άλλοι Γραικοί μας, όσοι παροικούσιν εις Ευρωπαϊκά πολίχνια. Δεν δύνανται άραγε οι Τεργεστινοί να παριστάνωσιν κάποτε Γραικικόν τι δράμα επί θεάτρου; δεν δύνανται οι της Λιβόρνου; δεν δύνανται η περικλεής επτάνησος πολιτεία, ήτις προ πάντων εχρεώστει να εισάξει την πάτριόν της γλώσσαν εις όλα τα δημόσια πράγματα; είθε να τους κινήση εις άμιλλαν το της Οδησσού παράδειγμα! Τότε κατά μικρόν ήθελαν προκύψει και πρωτότυπα ποιήματα εις την γλώσσαν μας, και εκ των ενδεχομένων καλών ποιητών μας ανεπτύσσετο κατ’ ολίγον και η λαλουμένη γλώσσα μας, και έπαυαν ούτω πολλαί και μάταιαι έριδες, αίτινες αηδώς ανακινούνται καθ’ εκάστην, διότι οι ενδοξότεροι συγγραφείς και ποιηταί είναι πάσης γλώσσης δημιουργοί και πατέρες» (Ερμής ο Λόγιος, 1817: 606-607).

Εν τω μεταξύ, με αφορμή την επίσκεψη στην Οδησσό του Μεγάλου Δούκα Νικολάου το καλοκαίρι του 1816, ο ελληνικός θίασος παρουσίασε το έργο – άγνωστου συγγραφέα - Οι Σουλιώται. Τον Οκτώβριο του επόμενου χρόνου (1817), θα δοθεί η παράσταση Λεωνίδας εν Θερμοπύλαις, αυτή τη φορά, με αφορμή την επίσκεψη του Μεγάλου Δούκα Μιχαήλ. Ήδη, οι παραστάσεις του ελληνικού θιάσου έχουν  πανελλήνια απήχηση κι αναγνώριση, κι, έτσι, το 1818, οι Έλληνες της Οδησσού θέλησαν «να παραλάβουν το κοινόν θέατρον διά να χαίρονται καθημερινώς παραστάσεις» (Ερμής ο Λόγιος, 1818: 582). Στις αρχές του ίδιου έτους, «την 16/28 του Φεβρουαρίου επαραστάθη άλλο δράμα εις την Γραικικήν Γλώσσαν από τους αυτούς φιλοθεάτρους Γραικούς, ο κατά τον Σοφοκλήν εγκαλλισθείς Φιλοκτήτης, εις την ομιλουμένην γλώσσαν μεταφρασθείς από προσκαίρως εκείσε διατρίβοντα πεπαιδευμένον και φιλόκαλον νέον Κύριον Νικόλαον Πίκκολον... οι ομογενείς με δάκρυα χαράς εκρότουν αδιακόπως, οι ξένοι επευφήμουν και αυτοί το Εύγε, και ο ενδοξότατος Κόμης Λαγγερών, αρχηγός της πόλεως, ανηγερμένος ευαισθησίας εις τα καλά, όλος ένθους γενόμενος, υπήγε μετά την τελείωσιν της πρώτης Πράξεως εις την Σκηνήν από τα όπισθεν μέρη του θεάτρου, και ευχαρίστησε τους νέους μας Ολυμπιονίκας...» (Ερμής ο Λόγιος, 1818: 194-195). Η παράσταση αυτή, πρέπει εδώ να σημειωθεί, ήταν η πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος στη νεοελληνική γλώσσα (Σταματοπούλου-Βασιλάκου, 2007). Το Σεπτέμβριο του 1818, δόθηκε η παράσταση Ο Θάνατος του Δημοσθένους, έργο του ίδιου του Νικόλαου Πίκκολου, και το οποίο είχε μεγάλη επιτυχία, ενώ το Φεβρουάριο του 1819, δόθηκαν οι πρώτες παραστάσεις των έργων Η Ελλάς και ο ξένος και Αρμόδιος και Αριστογείτων, και τα δύο του Γεωργίου Λασσάνη. Τα δύο αυτά θα συνεχίζονται να παίζονται για ολόκληρη τη χρονιά, όπως και την επόμενη, και, παράλληλα, το ρεπερτόριο του θιάσου θα εμπλουτιστεί με δύο έργα του Βολταίρου, το Ο Μωάμεθ ή ο φανατισμός (Le fanatisme, ou Mahomet) και το Ο θάνατος του Καίσαρος (La mort de César) (ό.π.). Με τα έργα Ο Θάνατος του Δημοσθένους, Αρμόδιος και Αριστογείτων, καθώς και αυτό του Ιωάννη Ζαμπέλου Τιμολέων, που κυκλοφόρησε στη Βιέννη το Μάιο του 1818, ο Σπάθης υποστηρίζει πως η νεοελληνική δραματική παραγωγή εισέρχεται σε μία περισσότερο πολιτικοποιημένη και ιδεολογικά φορτισμένη περίοδο, σύμφωνη με τα μηνύματα από το Διαφωτισμό. 

Η θεατρική αυτή, μάλιστα, δραστηριότητα των Ελλήνων της Οδησσού παρακίνησε και άλλους ομογενείς της διασποράς να οργανώσουν ανάλογες παραστάσεις. Η παρακάτω αγγελία αναφέρεται σε θεατρική παράσταση στη Τεργέστη.

«Προσφέρω εις το κοινόν την εξής αγγελίαν, την οποία παρακαλώ να κηρύξετε δια του Λ. Ερμού. Αι δι αυτού κατά καιρούς εκδοθείσαι ειδήσεις περί διαφόρων εις το της Οδησσού θέατρον παρασταθεισών τραγωδιών, διήγειρον την άμιλλαν των ενταύθα Γριακών μας, και φιλόμουσα τινά μειράκια, μαθηταί του εδώ γυμνασίου, μετέφρασαν από το Ιταλικόν μίαν τραγωδίαν, «τον θάνατον του Ιουλίου Καίσαρος», και με θέλησιν και προθυμίαν όλων των ενταύθα ομογενών μας, την παρέστησαν κατά την 9. Φεβρουαρίου με πολλήν χαράν όλων ημών και κρότον. Τας δ’ ανηκούσας εις έκαστον της τραγωδίας πρόσωπον στολάς έλαβον από το κοινόν θέατρον της πόλεως, τα οποίας προθυμώτατα οι έφοροι έδωκαν, και με πολλή των ευχαρίστησιν. Εις δε την παράστασιν τα πρόσωπα ευδοκίμησαν όλα...» (Ερμής ο Λόγιος, 1820: 263).

Όπως μπορούμε ήδη από τους τίτλους των έργων να υποπτευθούμε, τα έργα που επιλέγονταν να παιχθούν ήταν προσανατολισμένα στο παρελθόν των Ελλήνων. Η αρχαία Ελλάδα, οι φιλόσοφοί της, οι σπουδαίοι αρχιτέκτονες, οι διάσημοι ρήτορές της, οι στρατηγοί της τα διαδάγματά τους ήταν η κινητήρια δύναμη προς το μεγάλο στόχο της παλιγγενεσίας. Αυτό επιβεβαιώνει και ο Μακρυγιάννης, λέγοντας ότι εμπνευστές των αγωνιστών ήταν ο γερο-Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Θεμιστοκλής, ο λεβέντης Λεωνίδας «αυτοίνοι οι αγαθοί και δίκαιοι...οι γενναίοι υπερασπισταί της λευτεριάς, με πατριωτισμόν, με καθαρή αντρεία, με αρετή...δια τούτο ο Θεός ο δίκαιος ανάστησε και τους απογόνους τους» (Μακρυγιάννης, Ι. Απομνημονεύματα, Βιβλ. Β΄, κεφ. Γ΄). Παράλληλα, στρέφονταν σε θέματα που αφορούσαν την αγωγή του πολίτη, και που διαπραγματευόταν ο Διαφωτισμός. Το  απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το έργο Η Ελλάς και ο Ξένος, του Γεωργίου Λασσάνη, και είναι ενδεικτικό της «κοινωνικής αποστολής» που απέδιδαν στο θέατρο οι Έλληνες – και όχι μόνο - λόγιοι την εποχή εκείνη.

«- Πώς; Μειδιάς; Μετάδωσε! Ω! Ελλάς, μετάδωσε εις τον φίλον σου την χαράν σου. Δείξε με το κέντρον των ελπίδων σου.

- Το κέντρον των ελπίδων μου, ω! Ξένε [πρόκειται για Ρώσο περιηγητή], δεν είναι μόνον πιθανόν αλλά και βέβαιον. Ιδέ τα τέκνα μου ταύτα ... ιδέ [η Ελλάς παίρνει τον περιηγητήν από το χέρι, τον οδηγεί σε σπήλαιο, στο οποίο αναγράφονται επάνω σε στήλη τα ονόματα των ευεργετών του Γένους και του διηγείται τις λαμπρές τους πράξεις για το φωτισμό και την ανάστασή της]. Αυτοί, μεταξύ των άλλων αγωνίζονται να συστήσωσι και θέατρον, όπου παριστανόμεναι αι υψηλαί αρεταί των περικλεών προπατόρων των θέλουσι τους κινεί εις συμπαθητικής συναίσθησιν και εις μίμησιν... Τέλος αυτοί αγωνίζονται να με αναστήσωσι...» (σε Ταμπάκη, 2005: 143-144). 

Επηρεασμένοι και από το πνεύμα του Διαφωτισμού, αλλά και σύμφωνα με το παράδειγμα της Γαλλικής Επανάστασης, οι Έλληνες λόγιοι και αστοί απέδιδαν στο θέατρο φιλοσοφικές και πολιτικές προεκτάσεις. Το θέατρο καλούταν να διαπλάσει ήθη, να διεγείρει εθνεγερτικά συναισθήματα, και, τελικά, να διαμορφώσει πολίτες. Πολίτες ικανούς, αλλά και άξιους να μετάσχουν ενεργά και μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες στην πολιτική ζωή, να ασκούν τα δικαιώματά τους και να είναι συνεπείς ως προς τις υποχρεώσεις τους. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Ασώπιος σε λόγο που εκφώνησε κατά την έναρξη των εξετάσεων στο ελληνικό σχολείο της Τεργέστης, το θέατρο «σκοπόν έχει μόνον των ηθών την διόρθωσιν και την εκπαίδευσιν των λαών, είναι το κοινόν σχολείον των ανθρώπων, το οποίον εκπληρώνει των άλλων σχολείων την έλλειψιν» (Ερμής ο Λόγιος, 1817: 361). Η αντίληψη αυτή, μάλιστα, για την ηθικοπλαστική και παιδευτική διάσταση του θεάτρου θα παραμείνει  για αρκετό καιρό, ακόμη και μετά την απελευθέρωση και σύσταση του ελληνικού κράτους όπως παρατηρεί η Ταμπάκη (2005: 166). 

Η σχέση μεταξύ του θεάτρου και της εκπαίδευσης, αλλά και των ανθρώπων οι οποίοι ήταν οι υποκινητές και των δύο, φαίνεται σε διάφορες περιστάσεις, όπως όταν το 1818 όλες οι εισπράξεις από την πρώτη παράσταση Ο Θάνατος του Δημοσθένη αποφασίζεται να δοθούν για ενίσχυση των ελληνικών οδησσινών σχολείων, επικεφαλής των οποίων ήταν, όπως είδαμε, Έλληνες έμποροι και ασφαλιστές (Αυγητίδης, Κ.Γ. (1994) Οι Έλληνες της Οδησσού και η Επανάσταση του 1821: Αφιέρωμα στα 200 χρόνια από την ίδρυση της Οδησσού (1794-1994), Αθήνα: Δωδώνη). Όμως και νωρίτερα, το 1817, στην παράσταση του Θεμιστοκλή  του Μεταστάσιου, αρκετοί από τους πρωταγωνιστές, όπως πληροφορούμαστε από τον Ζωίδη (σε Αυγητίδη, 1994: 220) και τον Αυγητίδη (ό.π.: 220), ήταν μαθητές του ελληνικού γυμνασίου. Ακόμη, ο Γεώργιος Λασσάνης ήταν καθηγητής στην Ελληνεμπορική σχολή, διορισμένος από εμπόρους και ασφαλιστές, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν και Φιλικοί, και συγγραφέας θεατρικών έργων.

Από την άλλη, δε μπορεί να παραγνωριστεί - αλλά ούτε και να υπερτιμηθεί η σχέση της Φιλικής Εταιρείας με το θέατρο. Η Ταμπάκη αναγνωρίζει, ασφαλώς, τη σύνδεση των Φιλικών με τη θεατρική δραστηριότητα στην Οδησσό, «είναι γεγονός πως από τους πρωτεργάτες της θεατρικής ιδέας, οι πλέον ριζοσπαστικοί και πεπαιδευμένοι είναι ‘μυημένοι’ και έχουν δώσει τον ιερό όρκο» (2005: 143), όπως χαρακτηριστικά λέει. Δε συμφωνεί, όμως, με την πεποίθηση της απόλυτης σύμπλευσής τους, αλλά θεωρεί το νεοελληνικό Διαφωτισμό – και, ιδιαίτερα, στη τρίτη και περισσότερο ριζοσπαστικοποιημένη φάση του – ως το στοιχείο που μεσολαβεί και, τελικά, οδηγεί στην όσμωση των δύο. Από τη μια, ο νεοελληνικός Διαφωτισμός προσδίδει και εθνεγερτικό χαρακτήρα στο θέατρο, και, από την άλλη, οι Φιλικοί, όντες «εμποτισμένοι από τα διδάγματα του Διαφωτισμού» (ό.π.: 143), ενδιαφέρθηκαν κι ενθουσιάστηκαν με την εμπλοκή τους στη θεατρική δραστηριότητα. 

Τρανά παραδείγματα σύνδεσης της Φιλικής με το θέατρο μάς προσφέρουν ο Γεώργιος Λασσάνης, και ο Κωνσταντίνος Αριστίας. Ο Λασσάνης, δάσκαλος στην Ελληνεμπορική Σχολή, όπως είδαμε και νωρίτερα, επιφανής Φιλικός – γραμματέας του Αλέξανδρου Υψηλάντη  - αλλά και συγγραφέας θεατρικών έργων, καθώς και ηθοποιός στις παραστάσεις του ελληνικού θιάσου. Ο Κωνσταντίνος Αριστίας, ο πρώτος επαγγελματίας Έλληνας ηθοποιός, Φιλικός και Ιερολοχίτης, ο οποίος κι έπαιξε σε θεατρικά έργα εθνεγερτικού χαρακτήρα στο Βουκουρέστι, τρία χρόνια αφότου πρωτοπαίχτηκαν στην Οδησσό (Βαρδιάμπασης, Ν. (1999) «Ιστορία» σε Ελευθεροτυπία, 26/3/1999: 42). Οι Φιλικοί, αναγνωρίζοντας την αξία του θεάτρου, όσο και της δυνατότητας ευρείας απήχησης των «μηνυμάτων» του, θέλησαν να το αξιοποιήσουν ως μέσο για την προετοιμασία της επανάστασης. Το θέατρο της Οδησσού μετατράπηκε σε ‘πρόβα’ για την ώρα του πολέμου, και οι πρωταγωνιστές, που καταχειροκροτούνταν από τους θεατές, σύντομα θα γίνονταν οι πραγματικοί ‘παίκτες’ στη σκηνή του πολέμου. «Η σκηνή τούς (ενν. Τους Φιλικούς) προετοιμάζει ώστε να υποδυθούν τους πραγματικούς ρόλους των επαναστατών στο ‘θέατρο του πολέμου’ που θα ακολουθήσει εντός ολίγου και πολλοί απ’ τους συντελεστές εκείνων των παραστάσεων σκοτώνονται στα πεδία των μαχών» (ό.π.). Έτσι, κάποιοι από τους Φιλικούς έπαιρναν μέρος στους θεατρικούς θιάσους. Μία τέτοια περίπτωση είναι αυτή του γιατρού Πέτρου Ηπίτη, ο οποίος ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας κι ένας από τους ερασιτέχνες ηθοποιούς οι οποίοι συμμετείχαν στην παράσταση Θεμιστοκλής του Μεταστάσιου το 1817. Παράλληλα, όπως θα δούμε στη συνέχεια, στους καταλόγους της Φιλικής Εταιρείας, συναντάμε κι εμπόρους και ασφαλιστές της Οδησσού, οι οποίοι ήταν, ουσιαστικά, οι χορηγοί των ελληνικών παραστάσεων θεάτρου και κυριότεροι χρηματοδότες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, βιβλίων, νοσοκομείων, εκκλησιών κλπ. Ανάμεσά τους οι ασφαλιστές Αλέξανδρος Μαύρος, Ιωάννης Αμβροσίου, Α. Κουμπάρης, Κ. Αρτηνός, Δ. Δούμας, Ηλίας Μάνεσης, Στ. Ξειδάς, Θ. Σεραφίνος, Γρηγόρης Μαρασλής, Δ. Ιγγλέσης, Δ. Παλαιολόγος, Ι. Δεστούνης, Ι. Πεταλάς, Γ. Παπούδογλου και πολλοί άλλοι από την Γραικορωσική Συντροφία Ασφαλιστών και το Σύστημα Γραικών Ασφαλιστών, οι οποίοι προετοίμασαν τον ελληνισμό της διασποράς και τους υποδούλους της πατρίδας για τον μεγάλο ξεσηκωμό του 1821. Όπως σημειώνει ο Ν. Ι. Λάσκαρης στο έργο του Ιστορία του Νεοελληνικού Θεάτρου, η προσφορά του θεάτρου της Οδησσού ήταν εξαιρετικά σημαντική, γιατί με αυτό «γαλουχήθηκαν οι Έλληνες το πνεύμα του πατριωτισμού», και σε αυτό η συμβολή των Ελλήνων ασφαλιστών υπήρξε καθοριστική. 

Από το βιβλίο του Ευάγγελου Σπύρου «Ασφαλιστές, Έμποροι και Ιστορία Ελληνικού Έθνους»

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Ευάγγελος Γ. Σπύρου, γεννήθηκε στο Δίστρατο Άρτας το 1948 και μεγάλωσε στο Αγρίνιο. Πτυχιούχος Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών και Παντείου Σχολής Πολιτικών Επιστημών. 
Εργάσθηκε από 10 ετών σε περίπου 14 χειρωνακτικές εργασίες παράλληλα με τις σπουδές του. Σήμερα είναι εκδότης και δημοσιογράφος. Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης Δημοσιογράφων Ιδιοκτητών Περιοδικού Τύπου και μέλος του Δ.Σ. του Ενιαίου Ταμείου Ασφαλίσεως Προσωπικού Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης με την υπ’ αριθμ. Φ10070/30062/2256/2.2.2009 απόφαση, αρ. Φύλλου 85/ 3 Μαρτίου 2009 της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως . 

Εκδίδει το περιοδικό «ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΝΑΙ», την εφημερίδα «NEXT DEAL», την εφημερίδα «ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ», υπεύθυνος στο www.NEXTDEAL.gr και βασικός πρωτεργάτης της τηλεοπτικής εκπομπής ΩΡΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ. Διηύθυνε το νηπιακό κέντρο «ΜΑΝΤΑΡΙΝΙ» . 

Ταξίδεψε σε πάνω από 60 χώρες στην Ευρώπη, Ασία, Αμερική, Αφρική. Έγραψε άρθρα σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες. Από το 1973 έως το 1990 εργάστηκε στην INTERAMERICAN σε όλες τις εργασίες πωλήσεων ως ασφαλιστής, εκπαιδευτής, ομιλητής και manager ασφαλιστών. Βραβεύτηκε για τις επιδόσεις του πολλαπλές φορές. Τιμήθηκε από το Σύλλογο Ελλήνων Λογοτεχνών, και πολλούς συλλόγους. Βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Μπότση με την παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια, από την Interamerican, τον Όμιλο Unesco Πειραιώς- Νήσων και άλλα. Εξέδωσε το βιβλίο «ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ» (1996), «ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΕΩΣ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ» (2017) ,«ΑΣΦΑΛΙΣΤΕΣ ΕΜΠΟΡΟΙ & ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ» και άλλα. Υπηρέτησε ως έφεδρος Αξιωματικός Φροντιστής Πυροβολικού. Διετέλεσε μέλος και Πρόεδρος σε πολλά σωματεία και συλλόγους πολιτιστικούς και επαγγελματικούς. 
Είναι επίτιμος Δημότης Δήμου Μαραθώνα μετά την δωρεά του ανδριάντα Μιλτιάδη που στήθηκαν στην είσοδο του Τύμβου Μαραθώνα. 

Παντρεύτηκε την Μαρία Νταγαδάκη από Χανιά και απέκτησαν δύο παιδιά τον Γεώργιο – Κωνσταντίνο και την Ελπίδα.

Στη φωτογραφία (αριστερά) ο Γεώργιος Λασσάνης, καθηγητής στην Ελληνοεμπορική Σχολή και εισηγητής καινοτόμων διδασκαλικών μεθόδων, συγγραφέας θεατρικών έργων, καθώς και ηθοποιός, και, παράλληλα, επιφανής εταίρος στη Φιλική. και (δεξιά) ο πρώτος Έλληνας επαγγελματίας ηθοποιός, ο Φιλικός Κωνσταντίνος Αριστίας, έπαιξε σε θεατρικές παραστάσεις εθνεργετικού περιεχομένου στο Βουκουρέστι (φωτογραφίες απο wikipedia).