Το κείμενο αυτό προέκυψε από εταιρικό workshop που οργάνωσε η ARAG Hellas, τον Αύγουστο/Σεπτέμβριο 2020 στο οποίο συμμετείχαν συνεργάτες δικηγόροι της εταιρίας.
Το κείμενο αυτό απηχεί τη θέση της εταιρίας για το νέο περιεχόμενο στη σχέση ασφαλιστικής εταιρίας - συνεργάτη δικηγόρου όπως αυτή έχει διαμορφωθεί στη σύγχρονη εποχή και βασίζεται στην εισήγηση του στενού συνεργάτη της ARAG στη Θεσσαλονίκη, δικηγόρου κ. Ιωάννη Ανύσιου.

Οι απαιτήσεις της σύγχρονης πραγματικότητας στον ασφαλιστικό κλάδο έχουν αλλάξει. Διαπιστώνεται διαχρονικά μία εξελικτική νομική πρόοδος και αναδιάρθρωση στην οποία οι ασφαλιστικές εταιρίες και οι δικηγόροι- συνεργάτες τους καλούνται να εξοικειωθούν, εάν θέλουν να μην είναι απλοί παρατηρητές. Τα νομικά θέματα και τα νομικά αντικείμενα που σχετίζονται με νέους θεσμούς, διαδικασίες και μέσα έχουν αλλάξει και απαιτείται μέσω του επαναπροσδιορισμού της συνεργασίας της ασφαλιστικής εταιρίας και του δικηγόρου μια τελείως διαφορετική αντιμετώπιση προκειμένου ν’ ανταποκριθούν άμεσα στα νέα δεδομένα. Ο ρόλος του δικηγόρου σε μια ασφαλιστική εταιρία έχει καταστεί πλέον πολυδιάστατος κατ’ αρχήν λόγω της διαχρονικής συμπλήρωσης, μεγέθυνσης ή και διαφοροποίησης του νομικού πλαισίου κυρίως μέσω των εισαγομένων διατάξεων από τις οδηγίες της Ε.Ε , τις διεθνείς συμφωνίες αλλά και από την εθνική νομοθεσία.

Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί η προστασία των προσωπικών δεδομένων GDPR, με το εξελισσόμενο νομολογικά θεσμικό πλαίσιο εφαρμογής του. Με την συμβολή των δικηγόρων του Νομικού Τμήματος της ασφαλιστικής εταιρίας, θα πρέπει να διενεργούνται όχι μόνο εκδηλώσεις ενημέρωσης των διαμεσολαβητών για τις ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβούν αλλά και για τις υποχρεωτικές διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν τόσο αυτοί όσο και οι εταιρίες προκειμένου να διασφαλίζουν την προστασία των προσωπικών δεδομένων που διατηρούν. Όμως περαιτέρω απαιτείται η σωστή νομική ερμηνεία και νομικές συμβουλές κάθε φορά που τίθεται επί τάπητος το σχετικό ζήτημα. Άλλες ενδεικτικές περιπτώσεις αποτελούν η Οδηγία για την προστασία των καταναλωτών που ασχολείται με συμβατικά ζητήματα B2C, όπως το δικαίωμα υπαναχώρησης, η νομική εγγύηση, οι αθέμιτοι συμβατικοί όροι και η Οδηγία που αναφέρεται στην υπεράσπιση των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών στην εσωτερική αγορά. Νομική υποστήριξη και ερμηνεία εξάλλου απαιτείται για θέματα που ρυθμίζονται με τις οδηγίες της Ε.Ε που αφορούν τις αθέμιτες πρακτικές, την διαφάνεια και τις διαβουλεύσεις.

Παράλληλα, η πρόοδος της τεχνολογίας (συστήματα πληροφορικής, ανάπτυξη λογισμικού διαδίκτυο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης) σηματοδότησε την εξέλιξη στον ασφαλιστικό κλάδο που πλέον ευρισκόμενος στην ψηφιακή εποχή βρίσκεται στο μεταίχμιο μεγάλων αλλαγών σε διεθνές επίπεδο. Η διαφοροποίηση στη ανάπτυξη του ασφαλιστικού κλάδου προς νέους προσανατολισμούς είναι εξόφθαλμη αφού εμφανίζονται ηλεκτρονικά πια νέα, πιο εξελιγμένα και ευέλικτα προγράμματα, νέα μοντέλα ασφάλισης, επιπλέον προϊόντα, προσφορές και ηλεκτρονικές προτάσεις σε υποψήφιους πελάτες που γίνονται ευρέως γνωστά μέσω του διαδικτύου. Επιπλέον διαπιστώνεται ότι οι νέες τεχνολογίες μπορούν να δημιουργούν νέα προϊόντα όπως η ασφάλιση σε θέματα προσωπικών δεδομένων . Άλλο παράδειγμα αποτελεί η ασφάλιση για κυβερνοεπιθέσεις (Cyber Insurance) και η προστασία της ψηφιακής ταυτότητας του ασφαλισμένου καθώς και τα προϊόντα UBI (usage-based insurance /ασφάλιση βάσει χρήσης).

Ο διεθνής ανταγωνισμός εξάλλου δημιουργεί προσφορά και ζήτηση σε νέα πεδία. Η προσέγγιση πλέον πελατών εκτός από τα παραδοσιακά προϊόντα γίνεται με νέες ψηφιακές πλατφόρμες. Η αυτοματοποιημένη και απλοποιημένη διαδικασία μέσα από πλατφόρμες ολοκληρώνει προσφορές και συμβάσεις αλλά δημιουργεί και αυτοματοποιημένη διεκπεραίωση αξιώσεων. Με το πάτημα ενός κουμπιού του υπολογιστή ο καθένας μπορεί να έχει μια εξατομικευμένη συναλλαγή σε μια πλατφόρμα όπου υπάρχουν και παρεμφερείς με την ασφάλιση υπηρεσίες. Στο μέλλον, η πλήρης διαδικασία θα είναι ψηφιακή, από το underwriting μέχρι την αποζημίωση. Η νομική αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων ανοίγει ένα άλλο πεδίο δράσης.

Όλα τα προαναφερόμενα αυτονόητα αλληλοεπιδρούν, δημιουργώντας επιπρόσθετα δικαιώματα και υποχρεώσεις, δεσμεύσεις αλλά και δυνατότητες στην σύγχρονη ασφαλιστική εταιρία και απαιτείται πλέον άλλου είδους νομική υποστήριξη, τόσο εσωτερικά εντός της εταιρίας όσο και εξωτερικά στις σχέσεις της εταιρίας με ασφαλισμένους, αλλά και με αρχές, θεσμούς και φορείς εγχώριους και διεθνείς. Αναγκαστικά διογκώνεται το νομικό αντικείμενο αφού οι δικηγόροι πρέπει να ενημερωθούν και να καλύψουν τόσο συμβουλευτικά όσο αμιγώς νομικά όλο το φάσμα των νέων νομικών υποχρεώσεων επί των νέων προϊόντων και των υπηρεσιών και των διαχρονικά αναγκαστικών νομικών ρυθμίσεων και κανονισμών είτε της κοινοτικής είτε της εθνικής νομοθεσίας. Δεν αρκεί στη σημερινή εποχή η συνεργασία με ένα δικηγόρο στα πλαίσια της σύνταξης νομικών εγγράφων και η εκπροσώπηση της εταιρίας ή του ασφαλισμένου ενώπιον αρχών ή δικαστηρίων. Απαιτείται πλέον από το δικηγόρο κατανόηση και εμπειρία σε όλα τα νέα δεδομένα, αλλά και καθοδήγηση στη επίλυση των νέων προβλημάτων, με αναλυτική σκέψη και ευελιξία σε ταχέως μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα. Οι δικονομικές εργασίες που σχετίζονται με τις νομικές υποθέσεις της ασφαλιστικής εταιρίας πρέπει να ολοκληρώνονται με γρήγορο, αποτελεσματικό και οικονομικό τρόπο, πάντοτε συμβατό με την επίτευξη των στόχων της εταιρείας. Η προετοιμασία και παρακολούθηση των όρων ασφάλισης , των ασφαλιστικών συμβάσεων από άποψη διασφάλισης της συμμόρφωσης με το νόμο, τους Ευρωπαϊκούς και διεθνείς κανονισμούς αλλά και η προστασία των συμφερόντων της εταιρείας, είναι το ελάχιστο απαιτούμενο στη συνεργασία του ασφαλιστικού και νομικού κλάδου.

Αυτό σημαίνει πως ο δικηγόρος καλείται κατ’ αρχήν να θωρακίσει νομικά την ασφαλιστική εταιρία συμμετέχοντας στη διαμόρφωση των όρων ασφάλισης και στις εξαιρέσεις με τις απαραίτητες συστάσεις, προτάσεις και τροποποιήσεις, που πρέπει να υιοθετηθούν σε συμβόλαια, όρους και πρακτικές τόσο στη παραδοσιακή όσο και στη ψηφιακή εκδοχή. Πρέπει να ελέγχει όχι μόνο το αυστηρό ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο αλλά και να συμμετέχει στη λήψη της κρίσιμης επιχειρηματικής απόφασης και των λειτουργικών προσαρμογών με βάση το νομικό προσανατολισμό και τη γνώση της νομοθεσίας. Για το λόγο αυτό πρέπει να γίνεται έγκαιρη εμπλοκή του έμπειρου νομικού που θα έχει το ρόλο της πρόληψης και της πρόβλεψης των πιθανών προβλημάτων και εμπλοκών ιδίως στο νέο περιβάλλον που αναδύεται.

Ο δικηγόρος τέλος, είναι απαραίτητο να έχει μεγάλη εξοικείωση με την κουλτούρα της ασφαλιστικής εταιρείας, εξαιρετική γνώση του αντικειμένου δραστηριότητας, ευρύτερες επιχειρηματικές γνώσεις κι ευελιξία στην αποδοχή των επιχειρησιακών μοντέλων. Συνεπώς, καλείται να λειτουργεί ως νομικός manager με την ανάληψη της διαχείρισης νομικών κινδύνων για λογαριασμό της εταιρείας. Η συνεργασία των τμημάτων με τον έμπειρο και εξειδικευμένο δικηγόρο είναι απαραίτητη προκειμένου να εκτιμώνται και αντιμετωπίζονται έγκαιρα οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη συνεργασία της εταιρείας με τους πελάτες, τις αποζημιώσεις και τους προμηθευτές της. Ο νομικός σύμβουλος που γνωρίζει καλά την επιχείρηση, σκέπτεται και κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με αυτή, είναι συνεργάσιμος και μπορεί να διαχειρίζεται τα υψηλά ρίσκα. Οφείλει να ενημερώνει με επάρκεια την ασφαλιστική εταιρία για τις δυνατότητες εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών, και γενικά να συμβάλλει στην επίλυση αυτών με οποιονδήποτε τρόπο προς όφελος του εντολέα του. Διαμεσολαβεί για την αναζήτηση συμβιβαστικής λύσης στο πλαίσιο νόμου ή κοινά αποδεκτής διαδικασίας. Επιχειρεί το συμβιβασμό υποθέσεων που είναι δεκτικές συμβιβασμού μέσω της διαμεσολάβησης ή εξωδικαστικά.

Είναι αυτονόητο ότι στις σχέσεις με τους πελάτες της η ασφαλιστική εταιρία πρέπει να είναι πιστή στη βασική αρχή της ανταποδοτικότητας και της παροχής διευρυμένων υπηρεσιών υψηλού επιπέδου στους ασφαλισμένους της και ο δικηγόρος πρέπει ν’ αποτελεί μέρος της υποχρέωσης αυτής. Η αρχή της διαφάνειας απαιτεί την νομική υποστήριξη της ασφαλιστικής εταιρίας σε περίπτωση καταγγελιών, αιτιάσεων ή διεκδικήσεων του ασφαλισμένου ή τρίτου προκειμένου να υπάρξει νομική τεκμηρίωση σε κάθε απάντηση.

Κατά την άσκηση του λειτουργήματος ο δικηγόρος μπορεί να εκπροσωπεί και υπερασπίζεται τον εντολέα του ενώπιον οποιουδήποτε δικαστηρίου και οποιασδήποτε δημόσιας ή ανεξάρτητης αρχής συμπεριλαμβανομένου και του διαμεσολαβητή. Ο δικηγόρος μπορεί να συμμετέχει σε θεσμοθετημένα όργανα και να παρέχει νομικές συμβουλές και γνωμοδοτήσεις επί θεμάτων του ασφαλιστικού κλάδου, συμμετέχοντας και σε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές ως συλλειτουργός στην απονομή της Δικαιοσύνης με ανεξάρτητο ρόλο και χωρίς να δεσμεύεται από κανένα.

Στο αντικείμενο πολλών χρηματοπιστωτικών ομίλων περιλαμβάνεται και ο ασφαλιστικός κλάδος. Παράδειγμα αποτελούν τραπεζικές πολυεθνικές αλλά και βιομηχανικοί όμιλοι που παρέχουν πλέον πλήθος υπηρεσιών μεταξύ των οποίων και ασφαλιστικά προϊόντα. Λόγω της αύξησης των συνεργασιών και της διείσδυσης των ασφαλιστικών εταιριών αλλά και μεγάλων πολυεθνικών ομίλων στις αναπτυγμένες και μη αγορές , ο ρόλος του δικηγόρου προσανατολίζεται πλέον και σε ρόλο νομικού συμβούλου επί ζητημάτων και προβλημάτων διεθνούς ενδιαφέροντος. Ο δικηγόρος μεταφέρει τη γνώση του και τις προτάσεις του επί όλων των νομικών εξελίξεων και επιπτώσεων, αλλά και των επιβαλλόμενων ρυθμίσεων των πολυεθνικών ομίλων όπως για παράδειγμα οι ρυθμιστικές υποχρεώσεις στο φορολογικό τομέα και άλλα θέματα εναρμόνισης.

Ο ασφαλιστικός κλάδος με γνώμονα τη διαφαινόμενη δύσκολη συνέχεια, ενόψει του συνεχούς μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος και αλλαγής θεσμών και ρυθμίσεων, έχοντας τη βεβαιότητα ότι αναμορφώνεται το μέλλον του, θα πρέπει να ξεπεράσει τα όποια εμπόδια μόνο με τη συνεχή νομική υποστήριξη από έγκριτους δικηγόρους με τον διαφοροποιημένο κατά τα ανωτέρω ρόλο τους.