Εισαγωγικά

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι η μόνη Θεομητορική εορτή η οποία στηρίζεται στην αριστουργηματική αφήγηση και βιβλική μαρτυρία του Ευαγγελιστή Λουκά (α΄ 26-38). Ο Λουκάς είναι ο μόνος από τους συνοπτικούς Ευαγγελιστές που φωτίζει πλήρως τη Μαρία, τη μητέρα του Ιησού στο γεγονός του Ευαγγελισμού. Αντίθετα, οι άλλοι Ευαγγελιστές (Μάρκος, Ματθαίος και Ιωάννης) επικεντρώνονται στη δημόσια δράση του Ιησού. Μέσα από τον Ευαγγελιστή Λουκά ξεδιπλώνεται η απαρχή του καινού κόσμου με την περιγραφή της σημαντικής στιγμής της μεταπτωτικής συνέργειας ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο.

Σαφείς μαρτυρίες περί της έναρξης του εορτασμού του ευαγγελισμού της ενσάρκωσης του Ιησού δεν υπάρχουν. Αν και δεν είχαν θεσμοθετηθεί θεομητορικές εορτές, ήδη από τα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας, αποδίδονταν ο οφειλόμενος σεβασμός και η τιμή στη Θεοτόκο. Με το πέρασμα των αιώνων η εορτή του Ευαγγελισμού εορταζόταν λίγο πριν τα Χριστούγεννα, ταυτιζόταν με τη Γέννηση του Κυρίου και χαρακτηριζόταν ως δεσποτική εορτή. Τελικά, η εορτή καθορίστηκε ημερολογιακά την 25η Μαρτίου, ως θεομητορική εορτή, γύρω στον 4ο αιώνα.

Η Διήγησις του Ευαγγελιστή Λουκά και ο σχολιασμός της

Λουκ 1.26: Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ,

Μετάφραση: Τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ έστειλε ο Θεός τον αρχάγγελο Γαβριήλ σε μία πόλη της Γαλιλαίας που λεγόταν Ναζαρέτ,

Μήνα έκτο εννοεί τον μήνα από τη σύλληψη του Ιωάννη, οπότε χρονολογικά συνδέεται ο ευαγγελισμός της Θεοτόκου με τον ευαγγελισμό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ προς τον Ζαχαρία ότι η Ελισάβετ θα γεννήσει υιόν.  Ο Λουκάς καθορίζει το όνομα της πόλης που είναι η Ναζαρέτ, αλλά και την περιοχή στην οποία υπάγεται, δηλαδή τη Γαλιλαία. Με αυτόν τον τρόπο  προσδιορίζει ακριβώς τον τόπο για αυτούς που δεν γνωρίζουν τη γεωγραφία της Παλαιστίνης. Η Ναζαρέτ ήταν μια μικρή και άσημη πόλη και το όνομά της αναφερόταν με σκεπτικισμό ίσως και με περιφρόνηση. Χαρακτηριστικό το απόσπασμα από το κατά Ιωάννην (α΄ 47): «καὶ εἶπεν αὐτῷ Ναθαναήλ· ἐκ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι; λέγει αὐτῷ Φίλιππος· ἔρχου καὶ ἴδε».

Λουκ 1.27: πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρὶ ᾧ ὄνομα ᾽Ιωσὴφ ἐξ οἴκου Δαυίδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ.

Μετάφραση: σε μία παρθένα κόρη που ήταν αρραβωνιασμένη μ’ έναν άνδρα που λεγόταν Ιωσήφ. Η παρθένος αυτή κόρη καταγόταν από τη γενιά του Δαβίδ, και το όνομά της ήταν Μαριάμ.

Ο ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρεται στην παρθενία της Μαρίας και αυτό γιατί ο Χριστός έπρεπε να γεννηθεί με υπερφυσικό τρόπο και να μην κληρονομήσει τη μολυσμένη ανθρώπινη φύση, την προπατορική αμαρτία. Ο Θεός οικονόμησε να γεννηθεί ο Υιός του από παρθένα μνηστευμένη (αρραβωνιασμένη) αφενός μεν για αποφυγή κάθε υπόνοιας αυτών που δεν γνώριζαν την υπερφυσική γέννηση και αφετέρου για να έχει η Παρθένος τον δίκαιο Ιωσήφ βοηθό και στήριγμα. Άγγελος Κυρίου δεν εστάλη στον Ιωσήφ, επειδή δεν είχε καμία σχέση ο Ιωσήφ με την γέννηση του Κυρίου.  Και η Παρθένος και ο Ιωσήφ κατάγονταν από τον οίκο του Δαβίδ, οπότε και ο Ιησούς είχε καταγωγή βασιλική. Εξάλλου, ο τίτλος, που αποδόθηκε στον Ιησού και τον οποίο ουδέποτε αρνήθηκε, ήταν «υιός Δαβίδ».

Στο όνομα Μαριάμ δίνουν διάφορες ετυμολογίες. Για παράδειγμα, ο Άγιος Αμβρόσιος, Επίσκοπος Μεδιολάνων, υποστηρίζει ότι το όνομα Μαρία σημαίνει «πέλαγος» και λατινικά Maria σημαίνει «θάλασσα». Και εξηγεί τον συμβολισμό ως εξής: Όπως η θάλασσα περιέχει το σύνολο των υδάτων και όλοι οι ποταμοί χύνονται σε αυτή, έτσι και η πάναγνος κόρη της Ναζαρέτ αναδείχθηκε ταμείο των χαρισμάτων του Θεού και χώρεσε όλους τους ποταμούς των δωρεών του Θεού. Κατά τον Πανεπιστημιακό Καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα, οι πιθανότερες ετυμολογίες που προτάθηκαν είναι δύο, σημαίνει είτε την ισχυρή είτε την ένδοξη και αυτήν που υμνείται.

Λουκ 1.28: καὶ εἰσελθὼν ο άγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπεν, Χαῖρε, κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ· ευλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν.

Μετάφραση: Μόλις μπήκε ο άγγελος στο δωμάτιό της, της είπε: Χαίρε συ, που είσαι προικισμένη από τον Θεό με πολλές και εξαιρετικές χάριτες. Ο Κύριος είναι μαζί σου, κι αυτός σε γέμισε με τις χάρες του. Έχεις ευλογηθεί εσύ όσο καμία άλλη γυναίκα.

Ο Άγγελος Γαβριήλ προσφωνεί τη Μαρία με ένα χαιρετισμό ασυνήθιστο, που για αυτήν και μόνο φυλαγόταν. Με το «χαίρε» καταργείται ο δεσμός της λύπης με τον οποίο η Εύα θα γεννούσε τα παιδιά της. Ακόμη το «χαίρε» είναι ένας ελληνικός και όχι εβραϊκός χαιρετισμός, οπότε με την ελληνική αυτή λέξη διανοίγεται η θύρα του ευαγγελισμού στους λαούς της οικουμένης, άρα και η παγκοσμιότητα του χριστιανικού μηνύματος. Η νεαρή Μαρία είναι «κεχαριτωμένη», είναι ευλογημένη όσο καμία άλλη γυναίκα, η κατεξοχήν ευλογημένη, γιατί αξιώθηκε υπερφυσικής χάριτος, γιατί  διέθετε πληρότητα χάριτος και πνεύματος, αφού κλήθηκε από τον Θεό να γίνει η Θεοτόκος. Με τη φράση «ο Κύριος μετά σου» ο άγγελος εγκαινιάζει την καινούργια Διαθήκη που επισφραγίστηκε με την ενανθρώπηση του Υιού του.

Λουκ 1.29: ἡ δὲ ιδούσα διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος.

Μετάφραση: Αυτή όμως, όταν είδε τον άγγελο, ταράχθηκε πολύ απ’ τον λόγο που της είπε και σκεπτόταν μέσα της ποια σημασία και ποιο σκοπό να είχε άραγε ο χαιρετισμός αυτός.

Η πρώτη αντίδραση της Παρθένου στον χαιρετισμό του Γαβριήλ «κεχαριτωμένη» και «ευλογημένη συ εν γυναιξίν» ήταν η ταραχή και ο διαλογισμός, γιατί δεν είναι από αυτές που συνήθιζε να ακούει ένα κορίτσι αντίστοιχης ηλικίας και κοινωνικής θέσης. Δεν ένιωσε, όμως, φόβο, δεν τρόμαξε, δεν υπέστη σύγχυση των διανοητικών της δυνάμεων. Αν ήταν ματαιόδοξη και υπερήφανη, θα κολακευόταν. Είναι μια γυναίκα με εσωτερικό βάθος, ταπείνωση, έχει συνείδηση ότι δεν είχε κάποια εξαιρετική αξία και παραμένει νηφάλια στο άκουσμα του ανήκουστου.

Λουκ 1.30: καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος αὐτῇ· Μὴ φοβοῦ Μαριάμ, εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ·

Μετάφραση: Κι ο άγγελος της είπε: Μη φοβάσαι, Μαριάμ, αλλά να χαίρεσαι, διότι ο Θεός σε έκρινε άξια να δεχθείς την εξαιρετική εύνοια και χάρη του.

Ο άγγελος κατανοώντας την ταραχή της Μαριάμ σπεύδει να την καθησυχάσει, να ηρεμήσει την καρδιά της και ατάραχα να δεχτεί το θείο μήνυμα. Και αιτιολογεί το «Μη φοβάσαι», διότι βρήκε χάρη, εξαιρετική εύνοια από τον Θεό, δηλαδή είναι «κεχαριτωμένη», όπως ανέφερε παραπάνω. Και συνεχίζει στον επόμενο στίχο ξεδιπλώνοντας σε αυτήν το μέγα μυστήριο για την ανθρωπότητα.  

Λουκ 1.31: καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾽Ιησοῦν.

Μετάφραση: Και να ποια είναι η εξαιρετική χάρη που δεν την έλαβε ποτέ καμία άλλη γυναίκα αλλά εσύ μόνο αξιώθηκες να λάβεις: Θα συλλάβεις στην κοιλιά σου και θα γεννήσεις υιό και θα του δώσεις το όνομα «Ιησούς».

Το άμεσο αποτέλεσμα της χάρης του Θεού είναι ότι θα συλλάβει η Μαρία υιόν, κάτι ασυνήθιστο για παρθένα. Η σύλληψη στην κοιλιά της Θεοτόκου θα γίνει από το Άγιο Πνεύμα και όχι σπερματικώς. Και αυτό γιατί ο Ιησούς έπρεπε να λάβει φύση καθαρά, αναμάρτητη, αυτήν που είχε ο Αδάμ πριν το προπατορικό αμάρτημα. Ο Ευαγγελιστής χρησιμοποιεί την λέξη «κοιλιά», για να δείξει ότι ο Κύριος πήρε τη σάρκα από τη δική μας ουσία, δηλαδή από την ουσία της ανθρώπινης φύσης, από την ίδια τη μήτρα της Παρθένου. Και εδώ ο αρχάγγελος Γαβριήλ ονοματίζει τον Υιόν του Θεού «Ιησού».

Λουκ 1.32: οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται, καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυὶδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ,

Μετάφραση: Αυτός θα είναι μεγάλος και λόγω της αγιότητος και λόγω του αξιώματός του. Κι ενώ με την ενανθρώπησή του θα γίνει τέλειος άνθρωπος, θα αναγνωρισθεί ότι είναι ο Υιός του Θεού, που είναι υψηλότερος και ανώτερος απ’ όλα και εξουσιάζει τα πάντα. Και θα τον ανυψώσει ο Κύριος ο Θεός και ως άνθρωπο. Θα του δώσει τον θρόνο του προπάτορά του Δαβίδ.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς στους στίχους αυτούς παραθέτει το περιεχόμενο της επαγγελίας. Η Παρθένος Μαρία θα γεννήσει τον Υιό του Υψίστου, ο οποίος θα είναι μεγάλος, ως δεσπότης και κύριος και δημιουργός του παντός, θα βασιλεύσει αιώνια στον οίκο του Ιακώβ και θα λάβει τον θρόνο του Δαβίδ.

Λουκ 1.33: καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον ᾽Ιακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος.

Μετάφραση: Και θα βασιλεύσει αιώνια ως αθάνατος και παντοτινός αρχιερέας και βασιλιάς στους πιστούς όλων των γενεών, οι οποίοι θα αποτελούν την πνευματική και αληθινή οικογένεια του Ιακώβ· και η βασιλεία του δεν θα έχει τέλος, όπως η βασιλεία των επίγειων βασιλέων, αλλά θα είναι ατελείωτη και παντοτινή, επειδή θα είναι θεϊκή.

Ο Κύριος θα βασιλεύσει στον «οίκον Ιακώβ», όχι μόνο στο έθνος των Ιουδαίων αλλά και σε αυτούς, δηλαδή τους εθνικούς, οι οποίοι δια της κλήσεως  δέχτηκαν τον Σωτήρα.  Βέβαια, πρόκειται για βασίλειο όχι κοσμικό, αλλά πνευματικό, υπερουράνιο και για αυτό δεν θα έχει τέλος.

Λουκ 1.34: εἶπεν δὲ Μαριὰμ πρὸς τὸν ἄγγελον· πῶς ἔσται τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω;

Μετάφραση: Είπε τότε η Μαριάμ στον άγγελο: Πώς θα γίνει το πρωτοφανές και πρωτάκουστο αυτό μυστήριο και πώς θα συλλάβω και θα γεννήσω, αφού δεν έχω συζυγική σχέση με άνδρα;

Η Μαριάμ, μετά την  πρώτη ταραχή στο άγγελμα του Γαβριήλ, εκφράζει τη λογική απορία της πώς θα συμβεί το γεγονός της συλλήψεως. Δεν αμφιβάλλει ούτε μιλά με απιστία, αλλά, ως σοφή, συνετή, με  συνείδηση αμόλυντη και συναισθανομένη την αγνότητά της, εκφράζει την έκπληξή της και ζητά να μάθει πώς θα γίνει δυνατή μια τέτοια γέννηση. Με άλλα λόγια, ζητά αποσαφηνίσεις για ζήτημα τόσο ξεκάθαρα σκοτεινό και μυστηριώδες.

Λουκ 1.35: καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ, καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται, υἱὸς Θεοῦ.

Μετάφραση: Και ο άγγελος της αποκρίθηκε: Θα έλθει σε σένα το Πνεύμα το Άγιον. Αυτό θα σε καθαρίσει από το προπατορικό αμάρτημα και θα σε εξαγιάσει. Και η δύναμη του Υψίστου θα ρίξει τη δημιουργική και προστατευτική σκέπη της πάνω σου. Γι’ αυτό και το απολύτως αναμάρτητο και άγιο βρέφος που θα γεννηθεί με τον υπερφυσικό αυτό τρόπο, θα αναγνωρισθεί ότι είναι ο ίδιος ο Υιός του Θεού.  

Ο άγγελος κατανοεί την αγωνία και τις λογικές απορίες της Παρθένου και της δίνει περαιτέρω διασαφηνίσεις, συμπληρώνοντας και με άλλες πληροφορίες και λεπτομέρειες. Το Άγιο Πνεύμα, ως θεία υπερφυσική ενέργεια, ως πνοή δημιουργική παρά ως πρόσωπο θείο, για αυτό λείπει και το άρθρο «το»,  θα έρθει και η δύναμη του Θεού, που είναι δύναμη δημιουργική, αφού πηγάζει από τον Θεό, θα την επισκιάσει (σκεπάσει), ώστε να γίνει μητέρα όχι με τον συνηθισμένο τρόπο. Η «άσπιλη σύλληψη» δεν μπορεί να κατανοηθεί με βάση τον φυσικό κόσμο και τη βιολογία, αλλά εδράζεται στο θαύμα, στις υπερφυσικές λειτουργίες, στην πίστη, δηλαδή στον κόσμο της θείας  αποκάλυψης, στον χώρο της σωτηριολογίας. Και το βρέφος θα ονομαστεί, βεβαίως άγιο, γιατί είναι από τη φύση του άγιο, επειδή αυτός ο ίδιος είναι Υιός του Θεού και είναι ένα πρόσωπο.

Για την πλειοψηφία των χριστιανών, ο στίχος «Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ, καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται, υἱὸς Θεοῦ» ερμηνεύεται «Τριαδολογικά», που σημαίνει ότι αναγνωρίζονται στον στίχο αυτόν δρώντα τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδας: Ο Πατέρας (δύναμις υψίστου), ο Υιός (υιός Θεού) και το Άγιο Πνεύμα (Πνεύμα άγιον επελεύσεται).

Λουκ 1.36: καὶ ἰδοὺ ᾽Ελισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυῖα υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὗτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ·

Μετάφραση: Και για να βεβαιωθείς ότι θα γίνει πραγματικά το μεγάλο αυτό θαύμα σε σένα, σου γνωστοποιώ κι ένα άλλο, μικρότερο βέβαια θαύμα, το οποίο όμως δεν θα το περίμενες. Ιδού, η συγγενής σου Ελισάβετ έχει συλλάβει κι αυτή ένα αγόρι στη γεροντική της ηλικία. Και βρίσκεται στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της αυτή, που την αποκαλούσαν όλοι έως τώρα στείρα.

Στη συνέχεια,  ο Αρχάγγελος, για να ισχυροποιήσει το χαρμόσυνο μήνυμα, υπενθυμίζει στη Μαρία το θαύμα της σύλληψης που συνέβη στην άκαρπη κοιλία της στείρας Ελισάβετ, η οποία ήταν περασμένης ηλικίας. Δεν της θυμίζει τη διήγηση της στείρας  Σάρας, της Ρεβέκκας και τη Ραχήλ, γιατί πρόκειται για διηγήσεις παλιές. Για δεύτερη, μάλιστα, φορά αναφέρει τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της συγγενούς της, της Ελισάβετ. Με θεία, λοιπόν, ανακοίνωση γνωστοποιούνται ο χρόνος και το φύλο του απογόνου,  για τη στήριξη της πίστης της Μαρίας. 

Λουκ 1.37: ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεώ πᾶν ρῆμα.

Μετάφραση: Κι όμως τώρα είναι έγκυος, διότι κανένα πράγμα δεν είναι αδύνατο στον Θεό, κάθε τι θαυμαστό και καταπληκτικό που ο ασθενής άνθρωπος θα ισχυριζόταν ότι είναι ανώτερο από τις δυνάμεις του.

Η κλιμάκωση των επιχειρημάτων του Γαβριήλ κορυφώνεται και επισφραγίζεται με τη φράση «κανένα πράγμα στον Θεό δεν είναι αδύνατο». Η πραγματοποίηση της οικονομίας του Θεού απομακρύνει κάθε περιθώριο αμφιβολίας και ενδοιασμού από την Παρθένο για την άσπιλη σύλληψή της.

Λουκ 1.38: εἶπεν δὲ Μαριάμ, ᾽Ιδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου. καὶ ἀπῆλθεν ἀπ᾽ αὐτῆς ὁ ἄγγελος.

Μετάφραση: Τότε είπε η Μαριάμ: Ιδού είμαι η δούλη του Κυρίου, πρόθυμη να υπηρετήσω τις βουλές του. Μακάρι να γίνει σε μένα όπως το είπες. Και μόλις είπε αυτά τα λόγια, με τα οποία εκδήλωσε ταπεινά την υποταγή της στο θέλημα του Θεού και εμπιστεύθηκε τον εαυτό της στην πρόνοιά του, έφυγε απ’ αυτήν ο άγγελος.

Στο τέλος της ευαγγελικής περικοπής ο Γαβριήλ ολοκλήρωσε μεν την αποστολή του, αλλά περιμένει τη συγκατάθεση της Μαρίας. Αναφέρει ο  ιερός Αυγουστίνος «Ευτυχισμένη Μαρία, ο κόσμος όλος περιμένει τη συγκατάθεσή σου». Πείθεται η Μαριάμ, αποδέχεται και ελεύθερα συγκατατίθεται στη θεία προσφορά με τρόπο εξαιρετικά απλό και υπέροχο και με πνεύμα βαθιάς και ταπεινής υπακοής. Με τη φράση «Γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου» εκπληρώνεται η αιώνια βουλή του Θεού και μεταφέρεται σε όλη την κτίση η λυτρωτική θέληση της Θείας αγάπης. Η Παρθένος Μαρία δείχνει υπακοή και γίνεται η αιτία και το όργανο της σωτηρίας για τον εαυτό της και για όλο το ανθρώπινο γένος. Αντίθετα, η Εύα ήταν ανυπάκουη και έγινε αιτία θανάτου για τον εαυτό της και για όλο το ανθρώπινο γένος. Αλλάζει ριζικά η πορεία του ανθρώπου και μια νέα σχέση ξεκινά ανάμεσα στον Θεό και την κτίση.

Πρόσκληση απευθύνει ο Θεός και στον καθένα μας, αν όχι τόσο σπουδαία όπως αυτή της Μαρίας, πάντως όμως το ίδιο θεία και που οδηγεί στον ουρανό. Απαντάμε άραγε και εμείς με την ίδια πρόθυμη και ταπεινή υπακοή, όπως και η Μαρία;

25η Μαρτίου. Θρησκευτική και Εθνική εορτή: Δύο επαναστάσεις. Δύο χαίρε. Δύο ευαγγελισμοί

Η 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, ως έναρξη ειδικής χρονολόγησης, ακόμα και σε περιοχές που είχαν επαναστατήσει νωρίτερα, ορίστηκε ως ημέρα που ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση κατά των Τούρκων, σύμφωνα με τα λόγια του Αλέξανδρου Υψηλάντη, αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας, «ὡς εὐαγγελιζομένη τὴν πολιτικὴν λύτρωσιν τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους». Και όπως χαρακτηριστικά τόνιζε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, το ελληνικό έθνος «εἰς τὴν ἱεράν του θρησκείαν ὀφείλει τὰς σημερινὸς ἀριστεΐας του, τὴν ἀνεξαρτησίαν καὶ πολιτικήν του ὕπαρξιν, διότι μέγας ὁ Θεὸς τῶν Χριστιανῶν ὅστις ὑπερασπίζεται τὰ δίκαιά του...».

Ο εορτασμός «εἰς τὸ διηνεκὲς» της Επανάστασης την 25η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838 με το Βασιλικό Διάταγμα 980/15(27)-3-1838 της κυβερνήσεως Όθωνος και συγκεκριμένα του Γεώργιου Γλαράκη, γραμματέα της Επικρατείας (υπουργού) επί των Εκκλησιαστικών, Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Εσωτερικών. Η εισήγηση του Γλαράκη θεωρήθηκε ορθή και εύστοχη, γιατί αποτελούσε έναν θαυμάσιο συνδυασμό του εθνικού με το θρησκευτικό στοιχείο. Το ιστορικό κείμενο του διατάγματος 980/1838 ήταν το ακόλουθο: «Ἐπὶ τῆ προτάσει τῆς Ἡμετέρας ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως Γραμματείας, θεωρήσαντες ὅτι ἡ ἡμέρα τῆς 25ης Μαρτίου, λαμπρὰ καθ’ ἑαυτὴν εἰς πάντα Ἕλληνα, δι’ ὃ τὴν ἐν αὐτῇ τελουμένην ἑορτὴν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Ὑπεραγίας  Θεοτόκου, εἶναι προσέτι λαμπρὰ καὶ χαρμόσυνος, δι’ ὅ τήν κατ’ αὐτὴν ἔναρξιν τοῦ ὑπὲρ ἀνεξαρτησίας ἀγῶνος τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, καθιεροῦμεν τὴν ἡμέραν ταύτην εἰς τὸ διηνεκὲς ὡς ἡμέραν Ἐθνικῆς Ἑορτῆς καὶ διατάττομεν τὴν διαληφθεῖσαν Γραμματείαν νὰ δημοσιεύση καὶ ἐνεργήση τὸ παρὸν Διάταγμα»

Μεγάλη η σοφία της ελληνικής φυλής να εορτάζει ταυτόχρονα δύο επαναστάσεις, δύο χαίρε, δύο ευαγγελισμούς. Δύο επαναστάσεις: η εθνική και η πνευματική-εσωτερική. Δύο χαίρε: ένα του Αρχάγγελου Γαβριήλ και ένα των Ελλήνων «Χαίρε, ως χαίρε λευτεριά». Δύο ευαγγελισμοί: Ο ένας της χαρμόσυνης είδησης για την επικείμενη γέννηση του Ιησού Χριστού. Και ο άλλος η εναρκτήριος ημέρα της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού.

Φώτης Κόντογλου, Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Φώτης Κόντογλου -Νίκος Βέλμος, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (1926)

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Χατζημιχαήλ Θεόφιλος, Ο ευαγγελισμός της Θεοτόκου (1911)

Γεώργιος Σικελιώτης, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

25η Μαρτίου, Εθνική και Θρησκευτική εορτή

Η Μεταξούλα Μανικάρου είναι φιλόλογος, συγγραφέας, Διδάκτωρ «Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και Μεταδιδάκτωρ «Παιδικής Λογοτεχνίας». Διδάσκει στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. εδώ