Μίκης Θεοδωράκης-ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ Πλήθος κόσμου μεταξύ των οποίων εκπρόσωποι του πολιτικού, επιχειρηματικού, ασφαλιστικού, δημοσιογραφικού και καλλιτεχνικού χώρου παραβρέθηκαν στην κατάμεστη αίθουσα του Μουσείου Μπενάκη τη Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2016, για την παρουσίαση του βιβλίου του Γιώργου Λογοθέτη με τίτλο «Μίκης Θεοδωράκης-ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ» (Микис Теодоракис, «Моя религия – Греция»). Πρόκειται για ένα σημαντικό βιβλίο για τη ζωή και το έργο του παγκόσμιου Έλληνα Μίκη Θεοδωράκη που κυκλοφορεί στην ελληνική και ρωσική γλώσσα από τις Εκδόσεις Σπύρου και τις Εκδόσεις Μίλητος. Στην εκδήλωση, που διοργανώθηκε από τις Εκδόσεις Σπύρου και τις Εκδόσεις Μίλητος και πραγματοποιήθηκε υπό την Αιγίδα του Κέντρου Πολιτισμού & Επιστημών της Πρεσβείας της Ρώσικης Ομοσπονδίας στην Ελλάδα, απηύθυναν χαιρετισμό o κ. Alexandre Khomenko μορφωτικός σύμβουλος Πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ελλάδα, διευθυντής του Ρωσικού Κέντρου Πολιτισμού και Επιστημών, ο κ. Ιωάννης Τζεν, πρόεδρος του Ελληνορωσικού Συνδέσμου Φιλίας & Συνεργασίας και ο κ. Χριστόφορος Σαρδελής πρόεδρος της Εθνικής Ασφαλιστικής που ήταν χορηγός της ρωσικής έκδοσης. Για την έκδοση μίλησαν ο κ. Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο κ. Αντώνης Ρουπακιώτης και ο συγγραφέας Γιώργος Λογοθέτης, ενώ το συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο κ. Ευάγγελος Σπύρου, εκδότης-δημοσιογράφος (φωτογραφία). Ο Ευάγγελος Σπύρου τόνισε ότι σε κάθε λέξη αυτού του βιβλίου που δεν είναι ακριβώς βιβλίο, είναι οι ελληνικές ιδέες και οι ιδέες έχουν μια ιδιότητα καλή να πετάνε, να τραγουδάνε, να μιλάνε εκεί που δεν το περιμένεις. Μέσα στις σελίδες αυτού του βιβλίου θα βρείτε αρκετές λεπτομέρειες το τι σημαίνει ότι έχω ιδέες στην πράξη. Οι βασανισμοί για τις ιδέες ,οι επιμονή του για τις ιδέες του και η οργάνωση για ιδέες . «Το βιβλίο που έγραψε ο Γιώργος κάνει μια προσπάθεια να αποτυπώσει κάποιες στιγμές από τον μεγάλο αυτό Έλληνα. Αυτός ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης έφερε 20 φορές τον γύρο της γης τραγουδώντας και φωνάζοντας Ελλάδα. Τι μεγαλύτερη προσφορά μπορείς να κάνει στην Πατρίδα σου από αυτή»! τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σπύρου. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου θα δούμε την πορεία του Μίκη Θεοδωράκη τους αγώνες του τους συνεργάτες του και θα μας προβληματίσει αρκετές φορές κάνοντας το ερώτημα τι ήταν αυτός ο άνθρωπος για την Ελλάδα τι κάνουμε εμείς για τις ιδέες και πως έφτασε ο Μίκης να πει ότι θρησκεία μου είναι η Ελλάδα. Ο κ. Ευάγγελος Σπύρου ανακοίνωσε ότι θα ακολουθήσουν εκδόσεις και σε άλλες γλώσσες. Ο διευθυντής των εκδόσεων της Μιλήτου κ. Νίκος Χατζηγεωργίου τόνισε ότι στην Μίλητο έχουμε μία ευρυγώνια αντίληψη των συνεργασιών, γιατί με τις συνεργασίες παράγεται έργο και αποτέλεσμα της συνεργασίας με τις εκδόσεις Σπύρου είναι αυτό το βιβλίο. Η Ελπίδα Σπύρου που είχε τον συντονισμό και την επιμέλεια της έκδοσης είπε ότι κάθε βιβλίο όπως και κάθε ταξίδι ξεκινούν από μία ιδέα και εμείς είχαμε την ιδέα να ταξιδέψουμε με τον Μίκη. Ο κ. Alexandre Khomenko υπογράμμισε ότι ο Μίκης Θεοδωράκης σηματοδοτεί ένα σπουδαίο σύμβολο για την ιστορική φιλία των δύο λαών και ότι το βιβλίο αυτό είναι πιο απαραίτητο όσο ποτέ για τη γνώση της Ρωσικής νεολαίας για την προσφορά του Μίκη. Ο κ. Ιωάννης Τζεν χαρακτήρισε τον Μίκη Θεοδωράκη εθνικό σύμβολο που έδωσε το παρών στα εθνικά μας θέματα με σωρεία πρωτοβουλιών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ο Μίκης ήταν είναι και θα είναι πάντα επίκαιρος είπε ο κ. Τζεν, ανακοινώνοντας ότι ο Ελληνορωσικός Σύνδεσμος Φιλίας & Συνεργασίας αναλαμβάνει την ευθύνη και την πρωτοβουλία να προωθήσει την ρωσική έκδοση σε όλο το ρωσικό χώρο. Ο κ. Χριστόφορος Σαρδελής ,που ήταν στη Σουηδία μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη το 1973 τόνισε ότι η έκδοση αυτού του έργου ταιριάζει με την ιστορική πορεία των 125 χρόνων της Εθνικής Ασφαλιστικής μια πορεία διαρκούς κοινωνικής προσφοράς που συνδέθηκε με τα ιστορικότερα γεγονότα της χώρας όπως και του Μίκη κατά την μεταπολεμική περίοδο. Ο κ. Αντώνης Ρουπακιώτης τόνισε ότι σε όλη του τη ζωή πορεύεται με τα δώρα του Μίκη Θεοδωράκη, με το μέγιστο μουσικό και ποιητικό έργο.Στον Μίκη πέρα από τους μεγάλους αγώνες, πέρα από τη μεγάλη συνεισφορά θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε την τόλμη να γκρεμίζει και να χτίζει, είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ρουπακιώτης. Ο κ. Κώστας Γεωργουσόπουλος χαρακτήρισε τον Μίκη Θεοδωράκη πλάτανο πλατύφυλλο της ελληνικής ιθαγένειας. «Αν λοιπόν πρέπει να μιλήσουμε για τον Μίκη, πρέπει να μιλήσουμε για έναν άνθρωπο του μόχθου που θεμελιώνει και επικυρώνει όλη του τη βιογραφία. Μόχθος για τις ιδέες, μόχθος για την τέχνη, μόχθος για την ανθρώπινη αλληλεγγύη…» τόνισε ο κ. Γεωργουσόπουλος. Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε βίντεο-ντοκουμέντο με μαρτυρίες φίλων του Μίκη ενώ την εκδήλωση ολοκλήρωσε ο συγγραφέας Γιώργος Λογοθέτης ο οποίος «δανείστηκε» τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη λέγοντας στον Μίκη ότι «Εσύ έκανες πολύ περισσότερα για τη χώρα που σε γέννησε από όσα σου παράγγειλαν οι αδικοχαμένοι σύντροφοί σου». Σημειώνεται ότι στην αρχή της εκδήλωσης η κ. Φωτεινή Λογοθέτη διάβασε το μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη για την εκδήλωση αλλά και της Μαρίας Φαραντούρη. Μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη για την εκδήλωση στις 19.12.16 Αγαπητοί φίλοι και φίλες. Όταν το 1966 αποφάσισα να δώσω συναυλίες εκτός Ελλάδας, η πρώτη χώρα που επισκεφτήκαμε ήταν η Ρωσία, πρώην Σοβιετική Ένωση. Οι εικόνες είναι ακόμα ζωντανές στην μνήμη μου. 34 συναυλίες σε 34 πόλεις με ένα κοινό που δεν ήθελε να μας αποχωριστεί. Η Μαρία Φαραντούρη, έχει πολλά να σας πει για εκείνες τις αξέχαστες συναυλίες που βοήθησαν ώστε οι δεσμοί μου με την Ρωσία να γίνουν ακόμα πιο ισχυροί. Από τα νεανικά μου χρόνια με είχε μαγέψει η Ρωσική Μουσική. Από τα λαϊκά τραγούδια ως τον Μουσόφσκυ, τον Τσαϊκόφσκυ και τον Σοστακόβιτς. Το ίδιο και η Ρωσική λογοτεχνία και ποίηση με τον Πούσκιν,τον Ντοστογιέφσκυ ως τον Τολστόι, μου προκαλούσαν πάντα τεράστιο θαυμασμό και βαθιά συγκίνηση. Σήμερα πιστεύω ότι η Ελλάδα και η Ρωσία πρέπει να βρεθούν από κάθε άποψη πολύ κοντά και είμαι βέβαιος ότι αυτό το όραμα θα πραγματοποιηθεί. Χαιρετίζω λοιπόν την έκδοση του θαυμάσιου βιβλίου του φίλου Γιώργου Λογοθέτη στην Ρωσική γλώσσα και εύχομαι να έχει την επιτυχία που του αξίζει. Ένα θερμό ευχαριστώ στην Μαρία Φαραντούρη, τον Κώστα Γεωργουσόπουλο, τον Αντώνη Ρουπακιώτη, τον κ. Σπύρου, τον κ. Χατζηγεωργίου, τον κ. Τζεν και όλους που στήριξαν την Ρωσική έκδοση όπως και την νέα έκδοση στην ελληνική γλώσσα και σε όλους εσάς που με την παρουσία σας τιμήσατε το έργο μου. Μίκης Θεοδωράκης Μήνυμα Μαρίας Φαραντούρη Αγαπητοί φίλοι Όταν ένα βιβλίο αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη τότε είναι σαν να μιλάμε για την πορεία της σύγχρονης Ελλάδας, τόσο πολύ είναι ταυτισμένος ο Μίκης με τα γεγονότα, όχι μόνο με τα τραγούδια του, αλλά με την ίδια την ύπαρξη του. Ο Μίκης είναι σώμα από το σώμα της Ελλάδας, πνεύμα από το πνεύμα της. Υπάρχει μια απόλυτη ταύτιση, έτσι μπορεί να εξηγήσει κανείς και το έργο του και τη διαδρομή του. Πυξίδα στη ζωή του ήταν μόνο μια, η Ελλάδα, γι αυτό και ο τίτλος :ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ. Το βιβλίο που κρατάμε στα χέρια μας είναι μετάφραση του στα ρώσικα, και μου φέρνει έντονα στη μνήμη την καλλιτεχνική περιοδεία στην Ρωσία του 1996 όταν ήμουν μόλις 19 ετών. Θυμάμαι την ζεστασιά με την οποία αγκάλιασαν οι ρώσοι τον Μίκη Θεοδωράκη και τα τραγούδια του. Τη γνωριμία μας με τον ελληνικής καταγωγής συνθέτη Οδυσσέα Δημητριάδη, τα μεγάλα θέατρα και τα μεγάλα πλήθη που παρακολουθούσαν τις συναυλίες μας. Η πρώτη εκείνη μεγάλη περιοδεία στη Ρωσία, γιατί υπήρξαν κι άλλες αργότερα, μου μένει αξέχαστη και χαίρομαι σήμερα που το βιβλίο του Γιώργου Λογοθέτη θα δώσει τη δυνατότητα στο Ρωσικό λαό να μάθει περισσότερα για τη ζωή και το έργο του Μίκη. Ο Γιώργος Λογοθέτης, παλιός φίλος του Μίκη, είναι ένας άνθρωπος του κόσμου που ξεκίνησε από την Λευκάδα, σπούδασε κι εργάστηκε στη Σουηδία, όπου και τον γνώρισα. Πάντα φιλικός, πρόθυμος να βοηθήσει την πατρίδα του, τη Δημοκρατία, από οποιοδήποτε πόστο. Η αγάπη του για τον Θεοδωράκη είναι γνήσια, ο θαυμασμός του μεγάλος γι αυτό άλλωστε έγραψε αυτό το βιβλίο και είναι αφιέρωμα αγάπης. Ξεφυλλίζοντας το, θυμήθηκα κι εγώ προσωπικές στιγμές από την πολύχρονη συνεργασία μου με τον Μίκη. Μια εμπειρία ζωής και τέχνης ανεπανάληπτης. Ο Μίκης είναι η έκφραση της συνέχειας του ελληνικού, του αρχαίου, του βυζαντινού, του σύγχρονου. Το έργο του ποτίζεται από ελληνικές πηγές ποίησης και μουσικής. Η αναγνώριση του είναι παγκόσμια και η προσφορά του τεράστια. Ο Μίκης δεν κλείνεται σε λίγες γραμμές, δεν περιορίζεται σε ιδεολογίες η σε σχολές. Είναι η προσωποποίηση της υπέρβασης, ένας μεγάλος ουμανιστής, αγωνιστής της ελευθερίας, της ειρήνης, της Δημοκρατίας. Ένας παλμός μελωδίων, έμπνευσης και δραμάτων. Είμαστε τυχεροί αγαπητέ Γιώργο που η γενιά μας γνώρισε στα καλύτερα της χρόνια, αυτόν τον δημιουργικό άνθρωπο, που τραγουδήσαμε μαζί του και μετά με όλο τον κόσμο, τους μεγάλους Έλληνες ποιητές. Το βιβλίο σου, είναι ένα εξαιρετικό αντίδωρο, που ο καθένας θα πρέπει να το διαβάσει, τέτοιες προσωπικότητες σαν τον Μίκη δεν γεννιούνται κάθε μέρα. Ευχαριστούμε τον Γιώργο Λογοθέτη και τον εκδοτικό οίκο για το εξαιρετικό αποτέλεσμα. Ο Μίκης έχει πάντα στη καρδιά του την Ελλάδα, όταν δημιουργούσε, όταν αγωνιζόταν, μια Ελλάδα που αντιστέκεται που δημιουργεί, που προχωρεί. Αυτή είναι η Ελλάδα του Μίκη κι αυτός είναι ο Μίκης Θεοδωράκης της Ελλάδας. Μαρία Φαραντούρη Το παρών στην εκδήλωση έδωσαν μεταξύ άλλων ο πρόεδρος της ΕΑΕΕ κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, ο πρώην ευρωβουλευτής της ΝΔ αθλητικός συντάκτης κ. Μανώλης Μαυρομάτης, ο επικεφαλής της Λαϊκής Ενότητας κ. Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο πρόεδρος του ΕΕΑ κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, ο πρόεδρος πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Συντονιστών Ασφαλιστικών Συμβούλων κ. Δημήτρης Γαβαλάκης, ο κ. Σπύρος Μερκούρης και οι τραγουδιστές ο Σταμάτης Κόκκοτας και Λάκης Χαλκιάς. Στη συνέχεια παραθέτουμε ολόκληρες τις τοποθετήσεις του κ. Αντώνη Ρουπακιώτη και του κ. Κώστα Γεωργουσόπουλου για τον Μίκη Θεοδωράκη. Αντώνης Ρουπακιώτης Κλήθηκα γιατί; Για να μιλήσουμε για τον Μίκη Θεοδωράκη. Ποιόν… τον μέγιστο δημιουργό. Για αυτόν θα μιλήσουμε. Τι άλλο; Για έναν αγωνιστή που μέχρι τώρα δίνει τις μάχες του για να επικρατήσει κάποτε ισότητα, περισσότερη ελευθερία, την απελευθέρωση του ανθρώπου! Για αυτόν πρέπει να μιλήσουμε απόψε. Αυτόν γνώρισα όσο γνώρισα και εγώ και δεν διανοούμαι βέβαια να αναφερθώ στον μέγιστο μουσικό αλλά και ποιητικό. Ναι και ποιητικό έργο. Όταν ο παρών άξιος ομιλητής είναι ο Κώστας Γεωργουσόπουλος σημαντικός ποιητής, λόγιος, φιλόλογος, θεατράνθρωπος που τόσα διδάσκει και γνωρίζει να μας μιλήσει για τον Μίκη Θεοδωράκη. Εγώ το μόνο που έχω να πω σχετικά με την δημιουργία του Μίκη Θεοδωράκη ότι είμαι ένας που δέχτηκα τα δώρα του και με αυτά πορεύομαι μια ζωή. Με αυτά και κάποια άλλα από κάποιους άλλους που κινούνται στην πορεία που κινείτε ο Μίκης Θεοδωράκης. Όμως ο Μίκης Θεοδωράκης είναι μια εκρηκτική προσωπικότητα που από όταν ήταν μαθητής γράφεται στο βιβλίο στην Τρίπολη άρχισε έναν αντιστασιακό αγώνα κατά των κατακτητών και τον συνέχισε στην Αθήνα ως μέλος στέλεχος της ΕΠΟΝ πάλι στην μάχη κατά των κατακτητών των Γερμανών και των Ιταλών και συνελήφθη και βασανίσθηκε και μαρτύρησε. Να μην τα λησμονούμε αυτά. Αυτός είναι ο Μίκης Θεοδωράκης. Και άντεχε παράτολμος δεν λύγισε μπροστά στον θάνατο με τίποτε δεν φοβήθηκε, πάντα τολμούσε. Και κάτι αν όχι πρωτοφανές τουλάχιστον περίεργο, σίγουρα όχι μόνιμη κατάσταση για τους ανθρώπους που αγωνίζονται σε τέτοιες συνθήκες .Δημιουργούσε, έγραφε τις συμφωνίες του, έγραφε τα άσματά του. Ταυτόχρονα βασανιζόταν και έγραφε. Ιδού η δημιουργός, ιδού και ο αγωνιστής που σε φέρνει σε έναν δισταγμό : τελικά τι ήταν πριν ο αγώνας ή δημιουργία; Εκτιμώ ότι το ένα συμπλήρωνε το άλλο για τον Μίκη και πότε έπιανε τούτο και πότε έπιανε το άλλο η και τα δύο μαζί ταυτόχρονα. Είναι Μίκης Θεοδωράκης που είχε την τόλμη να διαφωνήσει για την αποχή της αριστεράς το ‘46 τις εκλογές την εκτίμησε ως άφρον απόφαση. Ήταν εκείνος που άντεξε πάρα ταύτα τις σκληρές σκληρότατες συνθήκες τις Μακρονήσου τα γράφει στο βιβλίο ο Γιώργος. Δεν υπέγραφε και είχε τους γενίτσαρους, ποιους; εκείνους που ήταν σύντροφοί του και μεταμελήθηκαν να τον χτυπούν μέχρι εξαντλήσεως. «πούστη γιατί δεν υπογράφεις; είσαι εσύ καλύτερος από εμάς που υπογράψαμε», ταυτόχρονα και η ανθρώπινη ακτίδα ο μοίραρχος δίπλα «παιδί μου είναι λύκοι θα σε φάνε, βοήθησε, είσαι μέγας δημιουργός» και εκείνος άντεξε είναι ο Μίκης Θεοδωράκης που απελευθερώθηκε και δεν άφησε γωνιά για γωνιά ενώ ταυτόχρονα δημιουργούσε εκεί τον γνωρίσαμε και εμείς. Ποιοι εμείς μια νεολαία που ξεκινάει από τα τέλη της δεκαετίας του ‘50 και φτάνει στην έναρξη του ’60. Μια νεολαία που τότε και εμείς κατεβαίναμε στους δρόμους γιατί λείπανε τα βασικά το συσσίτιο του απόρου που διεκδικούσαμε για φοιτητική λέσχη. Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος θυμάται τα βίωσε, το μισό εισιτήριο στο λεωφορείο και δίπλα κοντά μας στην νομική και φιλοσοφική ο μυστικός που ήταν και πολύ φανερός. Ήταν τότε που ζητούσαμε να μας βλέπουν οι καθηγητές να ανοίγουν τις πόρτες οι αγέρωχοι καθηγητές γιατί τότε εμείς δεν χτίζαμε πόρτες τότε θέλαμε να ανοίξουνε για εμάς τις πόρτες. Και να σου εμείς φωνάζαμε για την Κύπρο που διαδηλώναμε. Ήταν τότε που είχαμε το κουράγιο ήταν τότε που ελπίζαμε και ιδού μια ελπίδα Μίκης Θεοδωράκης. Και λέγαμε ποιοι είναι αυτοί οι Beatles; Υπήρχε μια κακοφορμισμένη άποψη οι Beatles ξέρετε είναι του καπιταλισμού παράγωγο και όλα αυτά και έρχεται να διαβρώσει την λαϊκή ψυχή ώσπου βγαίνει ο Μίκης και λέει αυτό το νέο άκουσμα τον Beatles είναι το νέο άκουσμα τις μουσικής, είναι ένα λαϊκό άκουσμα είναι οι Beatles που θα ανοίξουνε δρόμους στο μουσικό στερέωμα και έτσι μας άνοιξε και εμάς μίαν άλλη αντίληψη πως ταυτόχρονα να δέχεσαι μια δέσμη ιδεών που ενώ λειτουργούν απελευθερωτικά ταυτόχρονα σε δεσμεύουν και έχεις μια προσωπικότητα σαν τον Μίκη να σου ανοίγει ως αναιρετικός πάντα που είναι να σου ανοίγει νέους διαδρόμους και παρακολουθήσαμε την παράσταση στα 62 το τραγούδι του Νεκρού Αδερφού και είπαμε κοίτα λίγα χρόνια μετά την εμφύλιο υπάρχει και ο άλλος λόγος να αδερφωθούμε εκείνοι και εμείς. Ο Μίκης αγώνας μόνιμος στην ζωή μου είναι να αδερφωθούμε και να κλείσουν τα μαρτύρια του εμφυλίου το γράφει στο βιβλίο και έγραψε, θεμελίωσε, μελοποίησε το τραγούδι του Νεκρού Αδερφού και εμείς οι νέοι εκείνης της εποχής διαποτίσαμε για μια αντίληψη μια της επίσημης αριστερής αντίληψη βιάστηκε γιατί είπε ξέρετε να εδώ ακόμα έχουμε νεκρούς στις φυλακές και στις εξορίες ανθρώπους πως μας καλείς να συμφιλιωθούμε και ο τολμητίας Μίκης επέμεινε πρέπει να κλείσουν τα τραύματα του εμφυλίου και εμείς το δεχτήκαμε,. Ήταν που μάθαμε ότι στην λέσχη των φιλελευθέρων Χρήστου Λαδά εμείς οι νέοι θα ακουγόταν ο επιτάφιος και τρέξαμε και ακούσαμε την πρώτη εκδοχή εκτέλεση Μάνου Χατζιδάκι με την Άννα Μούσχουρη, το μαγνητόφωνο, τις μπομπίνες και είπαμε «καλά ε ως εδώ». Φίλια ακούσματα ως που ακούμε κάτι περίεργους ήχους και κάποιους περίεργους τραγουδιστές μπουζούκι, Μαίρη Λίντα, Γρηγόρης Μπιθικώτσης και κοιταζόμαστε μεταξύ μας μα τι είναι ετούτο δεν πέρασε πολύ ώρα και εμείς φιληθήκαμε κάπου ξετρελαθήκαμε και τρέξαμε ανάλογα με τα ελάχιστα οικονομικά του ο καθένας να πάρουμε ένα δισκάκι 45 στροφών έτσι το απέκτησα και εγώ αλλά δεν είχα πικάπ είχα το δισκάκι αλλά δεν είχα πικάπ και έτσι με δώσεις απέκτησα στην συνέχεια και το πικάπ. Ήταν ο Μίκης που τολμούσε και ερευνούσε νέες χώρες για αυτό η τεράστια αυτή προσωπικότητα του Μίκη είναι ως να είναι μια απέραντη χώρα και εκεί που λες ότι την γνωρίζεις όλο και μένουν απάτητα εδάφη. Και ακολούθησε αυτή την πορεία για τον εκδημοκρατισμό για να επικρατήσει στην πατρίδα μας αυτός ο αστικός εκδημοκρατισμός να απελευθερωθούνε οι Έλληνες από της φυλακές, τις εξορίες. Να αποκληθεί επιτέλους μια άλλη αντίληψη να δοθεί μια άλλη ανάσα στην ελληνική κοινωνία μέσα σε όλα ο Μίκης άνοιγε δρόμους, κυνηγημένος στην Νάουσα. Προσέξτε πέτρες στην Νάουσα τον κυνηγούσαν ταυτόχρονα όμως και ο στρατιωτικός εκεί συνταγματάρχης τον βρίσκει κατ’ ιδίαν και του λέει «Μίκη προχώρει εσύ αξίζεις για τον τόπο»! Αυτός είναι ο Μίκης Θεοδωράκης και για αυτόν απόψε αναφερόμαστε. Είχε πάντοτε άνοιγε τους δρόμους στο πεντάγραμμο, μόνο που δεν τα πήγαινε καλά με την κομματική γραμμή είχε πάντα εντάσεις με την κομματική αριστερά τους διάφορους σχηματισμούς αλλά και εδώ αποδείχτηκε τολμητίας άντεξε, τολμούσε! Τελικά και με άλλα λόγια ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος αναθεωρούσε την ύπαρξή του για να θεωρεί πολλά. Κυρίες και κύριοι εγώ δεν ξέρω μεγάλους δημιουργούς που να μην τολμούν να αναθεωρήσουν την ύπαρξη τους για να θωρούν πολλά. Αυτός είναι ο Μίκης δοκιμάζει νέες χώρες στην μουσική του, στους διαδρόμους του, στην πολιτική του ακόμα και τώρα γιατί έχει τόλμη και επαναλαμβάνω όλα αναζητεί νέα τοπία αναγνώρισης. Και ο Γιώργος Λογοθέτης να σου δήμαρχος Λευκάδας και τελειώνω, να μου λέει «ξέρεις Αντώνη εκεί στο Αθάνιο που καθόμαστε στο χωρίο μας λέω εκεί στο Λευκάτα να κάνουμε ένα κέντρο Μίκης Θεοδωράκης να αξιοποιήσουμε να αξιοποιήσουμε τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα και να είναι μια μόνιμη παρουσία του Μίκη εκεί γιατί εκτός ότι αυτό το ίδιο είναι γοητευτικό λέω εγώ και ωφέλιμο σκέπτομαι ότι αυτός ο απολλώνιος δημιουργός ο Μίκης είχε το χώρο του εκεί στον χώρο του Απόλλωνα εκεί ακριβώς είναι το κάστρο, εκεί ήταν οι φαροφύλακες, εκεί που συνοδεύεται από μεγάλη ιστορία αλλά και από πολλούς μύθους. Εκεί είναι ο μύθος ότι πήδησε και η μεγάλη ποιήτρια Σαπφώ στην θάλασσα ε ο έρωτας για τον Φάωνα λέει και άλλοι μύθοι διασώζονται για την μεγάλη αυτή ποιήτρια. Και τελειώνω, δεν έγινε το έργο του Γιώργου λογοθέτη ως δημάρχου ελπίζω μεταγενέστεροι να το πράξουν. Εκείνο που εγώ θα τονίσω είναι ότι πάντα στον Μίκη πέρα από τους μεγάλους αγώνες πέρα από την μεγάλη συνεισφορά θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε την τόλμη. Την τόλμη και το τονίζω να γκρεμίζει και να χτίζει για αυτό αναφερόταν πάντα στον Παλαμά σε ένα τετράστιχο που είναι στο βιβλίο : εγώ είμαι ο γκρεμιστής γιατί και εγώ είμαι ο χτίστης ο διαλεκτός τις άρνησης ο και ο ακριβογιός της πίστης Σας ευχαριστώ. Κώστας Γεωργουσόπουλος Κύριες και κύριοι είμαι ο τελευταίος ελπίζω ομιλητής και θέλω να καταθέσω το πώς η δική μας γενιά βυθίστηκε μέσα στην μεγάλη αυτή ηφαιστειώδη προσωπικότητα και άντλησε κουράγιο και δυνάμεις. Απλός θυμίζω στον Αντώνη τον Ρουπακιώτη ότι ήμουν και εγώ στο κεντρικό, ήμουν και εγώ στη Λέσχη των Φιλελευθέρων, ήμουν και εγώ στο θέατρο Καλουτά στην πρεμιέρα του έργου.. και κυνηγιόμαστε! Ήταν στοιχεία της βιογραφίας μας στην ασφάλεια αυτά όλα. Τα βρήκαμε μπροστά μας. Θα ήθελα να μιλήσω για τον μεγάλο δημιουργό και τον τρόπο δουλειάς του αγαπητοί φίλοι, γιατί είχα την μεγάλη τύχη να συνεργαστούμε και μάλιστα σε ένα πεδίο το οποίο είναι η παρακαταθήκη των αιώνων στο αρχαίο δράμα. Επιτρέψτε μου να ανεκδοτολογήσω γιατί αυτός είναι ο Μίκης στα καθέκαστα του, τα καθημερινά. 1977 έχω μεταφράσει τις Ικέτιδες του Αισχύλου. Είναι πιθανόν μετά τους Πέρσες το αρχαιότερο δράμα της ανθρωπότητας και θέμα Ικέτες, δηλαδή πρόσφυγες. Ανετέθη, αφού εγώ κατέθεσα τη μετάφρασή μου, ήταν παραγγελία του Εθνικού θεάτρου, ανετέθη στον Σπύρο Ευαγγελάτο να το σκηνοθετήσει. Όταν με πήρε τηλέφωνο, μου λέει «Που θα βρούμε ένα θηρίο μουσικό να γράψει για αυτό το έργο» γιατί οι Ικέτιδες του Αισχύλου έχουν ως πρωταγωνιστή τον Χορό. Ο Χορός ποιεί τη ύβρις σε αυτό το έργο, δεν υπάρχουν άλλα πρόσωπα. Τα πρόσωπα τα άλλα είναι επεισοδιακά και για αυτό ακριβώς έχει την μερίδα του λέοντος ποιητικά όσον αφορά την ποσότητα των στίχων. Από τους 1300 οι 800 είναι χορικά. Του λέω ένας άνθρωπος μπορεί να γράψει για αυτό το έργο. Λέγεται Μίκης Θεοδωράκης. Μου λέει ο Ευαγγελάτος «δεν έχω μαζί του επαφή», του λέω «εγώ έχω επαφή, θα τον πάρω τηλέφωνο.. πιστεύω να δεχτεί». Ήταν στο χωριό κάτω, τον βρήκα στο χωριό η ώρα 9 το βράδυ. Μου λέει «Δεν έχω ξανακάνει Αισχύλο και θέλω να κάνω Αισχύλο οπωσδήποτε, ελάτε». Λέω «πότε;», μου λέει «Τώρα». Λέω «στις 9 η ώρα να έρθουμε στην Κορινθία;», λέει «Ναι! Σε περιμένω.. έχουν περισσέψει φαγητά γιατί εκείνες τις μέρες είχε φιλοξενήσει τον Μιτεράν και τα τρώμε, θα μας βρεις να τρώμε»! παίρνω τον άλλον τρελό τον Κεφαλλονίτη και μου λέει «Γιατί όχι;». Και ξεκινάμε 9μιση η ώρα να πάμε στην Κορινθία. Τους βρήκαμε να τρώνε. Γύρω στις 3 τα ξημερώματα λέει «πάμε να μου διαβάσεις την τραγωδία». Ανεβαίνουμε πάνω στο στούντιο του, του διαβάζω τις Ικέτιδες μιάμιση ώρα, μου λέει «με ενδιαφέρει πάρα πολύ, άντε κάτω να κοιμηθείτε γιατί το πρωί θα φύγετε». Το πρωί ξυπνήσαμε στις 7, εγώ είχα σχολειό τότε. Πηγαίναμε στη σχολή Μωραΐτη στις 8 και μισή, και ακούμε πιάνο! Ρωτάμε τη γυναίκα που μας έφερε καφέ, λέει «δεν κοιμήθηκε ο Μίκης απόψε». Κατέβηκε κάτω να μας χαιρετήσει και μας είπε «Τέλειωσα την πάροδο!» 176 στίχοι! Όχι απλώς είχε τελειώσει, την είχε γράψει με εκείνη την ανεπανάληπτη γραφή του που θύμιζε τύπο. Ο τρόπος με τον οποίο έγραφε νότες ο Μίκης ήταν σαν να ήταν τυπογραφείο. Με αυτήν την σύνθεση, χωρίς καμία αλλαγή, απλώς έγινε ενορχήστρωση, έγινε η πρεμιέρα στην Επίδαυρο. Και όχι μονάχα αυτό. Είχε μεγάλη τιμή αυτή η παράσταση λόγω συγκυρίας να παιχτεί μέσα στο τελεστήριο της Ελευσίνας την ημέρα που έγιναν τα αποκαλυπτήρια του αδριάντα του Αισχύλου. Είχα την μεγάλη τιμή να είμαι ο επίσημος ομιλητής. Εκείνο το βράδυ γνώρισα τον Χαρίλαο Φλωράκη συγγενή της γυναίκας μου ύστερα από τόσα χρόνια που ήταν παρών. Αυτός ήταν ο Μίκης. Ένας άνθρωπος που βυθιζόταν μέσα στα κείμενα, τα μεγάλα ποιητικά κείμενα, κατανοούσε τα κείμενα. Το έργο αυτό το οποίο είναι μνημειώδες, το χρησιμοποίησε αργότερα ως δεύτερο μέρος στην συμφωνία των χωρικών που του παρήγγειλε το Πανεπιστήμιο για τα 150 χρόνια της ιδρύσεως του. Από εκεί και πέρα συνεργαστήκαμε στην μνημειώδη Ορέστεια, στα 3 έργα της Ορέστειας, στον Προμηθέα Δεσμώτη και στον Οιδίποδα Τύραννο. Επίσης, τη μετάφραση μου της Ηλέκτρας την έχει κάνει ως κείμενο της όπερας Ηλέκτρα την οποία έχει μελοποιήσει και έχει γίνει μάλιστα με χορωδία, σολίστ και ορχήστρα ρωσική. Αν λοιπόν θέλουμε να μιλήσουμε για τον Μίκη, πρέπει να μιλήσουμε για έναν άνθρωπο του μόχθου, πνευματικού μόχθου που θεμελιώνει και επικυρώνει όλη του τη βιογραφία. Μόχθος! Μόχθος για τις ιδέες, μόχθος για την τέχνη, μόχθος για την ανθρώπινη αλληλεγγύη. Αυτό είναι μόχθος, δεν είναι πολυτέλεια. Είναι βαθύ σκάψιμο μέσα στις μεγάλες αρδεύσεις της ιστορίας. Δεν γίνεται αλλιώς. Αυτό λοιπόν το πνευματικό «Θηρίο», που παλαιότερα ο είχα ονομάσει ένα ποτάμι χειμαρρώδες, το οποίο κατεβάζει δέντρα ξεριζωμένα, νεκρά ζώα…γεμάτος αντιφάσεις είναι ο Μίκης.. μα έτσι είναι η ιστορία.. χείμαρρος! Χείμαρρος πνευματικός γιατί είναι βαθιά ριζωμένος στη γη του. Δεν υπάρχει κανένας μεγάλος πνευματικός άνθρωπος μυθιστοριογράφος, ζωγράφος, μουσικός που να μην έχει βαθιές ρίζες στον τόπο του. Όσο πιο παγκόσμιος γίνεσαι τόσο βαθιές είναι οι ρίζες σου στον τόπο σου. Είδατε να πιάσει ποτέ η esperando. Έγινε, πως το λένε.. για λόγους πολλές φορές πρακτικούς, ένα εργαλείο τάχα κοινής χρήσεως. Μεταφράστηκε ακόμα και ο Αισχύλος στην esperando. Μεταφράστηκε και ο Ντοστογιέφσκι. Όσο η γλώσσα δεν είναι βαθιά ριζωμένη στον τόπο, πολύ βαθιά… έτσι είναι παγκόσμιος ο Λόρκα, έτσι είναι παγκόσμιος ο Μπετόβεν, έτσι είναι παγκόσμιος ο Πικάσο. Όσο πιο βαθιά στις ρίζες της γης σου είσαι και αρδεύεσαι μέσα από τα αρτεσιανά, τόσο πιο πολύ γίνεσαι πλατύφυλλος. Ο Μίκης λοιπόν είναι ένας πλάτανος πλατύφυλλος της ελληνικής ιθαγένειας. Ευχαριστώ πολύ!! Δείτε απόσπασμα από το Κεντρικό Δελτίο ειδήσεων του Alpha όπου παρουσιάστηκε η εκδήλωση:
